လည္ေခ်ာင္းနာျခင္း (Sore Throat)

က်ေနာ္တို႔ႏိုင္ငံလို ဖြံ႔ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံမွာေတာ့ လည္ေခ်ာင္းမနာဖူးတဲ့သူ ရွိမယ္မထင္ပါဘူး။ ေရွ႕မွာေရးခဲ့ဖူးတဲ့ ပါးစပ္အနာလိုမ်ိဳးပဲ ဒီလည္ေခ်ာင္းနာတာကလည္း ဘာမွအၾကီးအက်ယ္ဒုကၡမေပးတတ္ေပမယ့္ အေတာ္ေလးကိုခံစားရခက္တဲ့ေ၀ဒနာပါပဲ။ ခံစားရတဲ့သူအတြက္ေတာ့ စကားလည္းမေျပာႏိုင္၊ အစာလည္္းမစားႏိုင္နဲ႔ ေတာ္ေတာ္ေလးကိုစိတ္ဒုကၡေရာက္ရတဲ့ေ၀ဒနာတစ္ခုပါ။

လည္ေခ်ာင္းနာတယ္ဆိုတာက အမ်ားအားျဖင့္ေတာ့ Pharyngitis ေၾကာင့္ျဖစ္တာမ်ားပါတယ္။ Pharyngitis ဆိုတာက Pharynx (အာေခါင္တစ္ေလွ်ာက္) နဲ႔ Tonsil (အာသီး) အဲဒီႏွစ္ခုလံုးေရာင္ေနတာပါ။ အာသီးတစ္ခုတည္းေရာင္ေနတာမ်ိဳးမပာုတ္ပါဘူး။ ဒီေနရာမွာ အလ်ဥ္းသင့္လို႔တစ္ခုေျပာခ်င္ပါတယ္။ နည္းနည္းမကြဲတဲ့သူေတြရွိေနလို႔ပါ။ tonsil (အာသီး)ဆိုတာက ပါးစပ္ပာလိုက္လို႔ရွိရင္ အလည္မွာတြဲလြဲေလးရွိေနတဲ့ပာာမပာုတ္ပါဘူး။ အဲဒါက Uvula (လွ်ာခင္) ပါ။ အာသီးဆိုတာက လွ်ာရင္းနားက တစ္ဖက္တစ္ခ်က္မွာရွိတဲ့အက်ိတ္လိုမ်ိဳးပာာေတြကိုေခၚတာပါ။ သာမန္ေရာဂါပိုးမရွိဘူးဆိုရင္ မျမင္ရတတ္ပါဘူး။ ေရာဂါပိုး၀င္ေနမွသာ ေရာင္ျပီးၾကီးလာတတ္ပါတယ္။


လည္ေခ်ာင္းနာတာပာာ ဖ်ားနာတာ၊ တုပ္ေကြးမိတာနဲ႔တြဲျပီးျဖစ္တတ္သလို မဖ်ားဘဲနဲ႔ လည္ေခ်ာင္းနာတာတစ္ခုတည္းျဖစ္ေနတာမ်ိဳးလည္း ရွိပါတယ္။ နာရင္တခ်ိန္လံုးနာေနတတ္ျပီး အထူးသျဖင့္ တံေတြးျမိဳလိုက္ရင္ အပ္နဲ႔ထိုးသလို၊ မီးစနဲ႔ထိုးသလို စူးကနဲနာတတ္ပါတယ္။ နာေနတဲ့အခ်ိန္ေတြမွာဆိုရင္ လည္ေခ်ာင္းထဲကို လက္ထည့္ျပီး ကုတ္ဖဲ့ျပစ္ခ်င္စိတ္ေတြေတာင္ေပၚတတ္ပါတယ္။ အမ်ားအားျဖင့္ေတာ့ ျဖစ္တဲ့အခ်ိန္သိပ္မၾကာတတ္ေပမယ့္ တခ်ိဳ႕ေတြမွာအၾကာၾကီးျဖစ္ေနတာမ်ိဳးလည္း ရွိတတ္ပါတယ္။ အမ်ားဆံုးျဖစ္တတ္တာကေတာ့ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးေၾကာင့္ျဖစ္ပါတယ္။ ဗိုင္းရပ္စ္ရဲ႕ေနာက္မွာေတာ့ ဒုတိယအျဖစ္အမ်ားဆံုးက ဘက္တီးရီးယားေၾကာင့္ပါ။ အဲဒါေတြအျပင္ မွိဳပိုး၊ ေသြးေရာဂါနဲ႔ ေဆးလိပ္ေသာက္တာေတြေၾကာင့္လည္း နာတတ္ပါတယ္။

လည္ေခ်ာင္းနာတဲ့အခါမွာ စကားေျပာရင္၊ အစာမ်ိဳခ်ရင္ ပိုနာပါတယ္။ မ်ိဳရခက္တတ္ပါတယ္ (အစာမေျပာနဲ႔ တံေတြးေတာင္မ်ိဳရခက္ပါတယ္)။ လည္ေခ်ာင္းေတြေျခာက္ေနတတ္ပါတယ္ (ေရခဏခဏေသာက္ရတတ္ပါတယ္)။ လည္ပင္း ဒါမွမပာုတ္ေမးရိုးေအာက္ေတြက အက်ိတ္ေတြၾကီးလာတတ္ပါတယ္ (အထူးသျဖင့္ေတာ့ ဘက္တီးရီးယားေၾကာင့္ျဖစ္ရင္ ပိုသိသာပါတယ္)။ အာသီးမွာ ျပည္တည္ေနတတ္ပါတယ္ (အထူးသျဖင့္ ဘက္တီးရီးယား)၊ အသံေျပာင္းသြားတာ၊ ခံတြင္းနံ႔နံတာ၊ မစားခ်င္မေသာက္ခ်င္တာေတြပါ တြဲျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အခုလိုမ်ိဳးလည္ေခ်ာင္းနာတာတစ္ခုတည္းနဲ႔ပဲလာတတ္သလို တုပ္ေကြးမိသလိုလကၡဏာေတြနဲ႔လည္း တြဲျပီးလာတတ္ပါတယ္။ အဲဒါေတြကေတာ့ ကိုယ္ပူမယ္၊ ခ်မ္းမယ္၊ ေခ်ာင္းဆိုးမယ္၊ ႏွာစီးမယ္၊ ႏွာရည္ယိုမယ္၊ ေခါင္းကိုက္မယ္၊ တကိုယ္လံုးကိုက္ခဲေနမယ္၊ ပ်ိဳ႕ခ်င္အန္ခ်င္သလိုျဖစ္မယ္။ ဒီလည္ေခ်ာင္းနာတဲ့ေ၀ဒနာပာာ ခဏခဏျဖစ္တတ္ျပီး အမ်ားအားျဖင့္ေတာ့ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးေၾကာင့္ျဖစ္တတ္လို႔ သိပ္အေရးမၾကီးတတ္ေပမယ့္ ဘက္တီးရီးယားေၾကာင့္ျဖစ္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ အေရးၾကီးတတ္ပါတယ္။ လံုး၀အတိအက်ၾကီးမပာုတ္ေပမယ့္ အေရးၾကီးသလား၊ မၾကီးသလားဆိုတာကို ကိုယ့္ဘာသာကိုနည္းနည္းခြဲၾကည့္လို႔ရမယ့္နည္းေတာ့ရွိပါတယ္။ 

အဲဒါကလည္ေခ်ာင္းနာတဲ့အခ်ိန္မွာ ႏွာစီးေနလား၊ ႏွာရည္ယိုေနလား၊ ေခါင္းကိုက္ေနလား၊ ေခ်ာင္းဆိုးေနလား အဲဒါမ်ိဳးေတြရွိေနရင္ ဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အဲလုိမ်ိဳးမရွိဘဲ လည္ေခ်ာင္းနာတာကအရမ္းဆိုးေနတာ၊ လည္ပင္းနားကအက်ိတ္ေတြၾကီးလာတာ၊ အာသီးအရမ္းေရာင္လာတာ၊ ျပည္တည္ေနတာ၊ အရမ္းဖ်ားေနတာမ်ိဳးေတြရွိေနရင္ေတာ့ ဘက္တီးရီးယားေၾကာင့္ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အၾကမ္းဖ်င္းေလာက္သာခြဲလို႔ရပါတယ္။ အတိအက်ေတာ့မပာုတ္ပါဘူး ဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ ျဖစ္တဲ့လည္ေခ်ာင္းနာတာေတြမွာလည္း ဆိုးရင္ျပည္တည္တာေတြ၊ အက်ိတ္ေတြၾကီးေတာေတြျဖစ္တတ္လို႔ပါ။ ဘက္တီးရီးယားလား ဗိုင္းရပ္စ္လားဆိုတာကို အတိအက်သိခ်င္ရင္ေတာ့ Throat swab (လည္ေခ်ာင္းထဲမွအရည္ကိုယူျပီး စမ္းသပ္ၾကည့္ျခင္း) နဲ႔စမ္းသပ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ဆိုရင္ေတာ့ ပိုးသတ္ေဆးမလိုတတ္ပါဘူး။ 

ဘက္တီးရီးယားဆိုရင္ေတာ့ ပိုးသတ္ေဆးလိုတတ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အမ်ားအားျဖင့္ေတာ့ ေဆးခန္းကိုသြားရင္ေတာ့ ဗိုင္းရပ္စ္ဆိုရင္ေတာင္ပိုးသတ္ေဆးေပးပါတယ္။ ဘာလို႔လည္းဆိုေတာ့ ဗိုင္းရပ္စ္၀င္ရာကေနေနာက္ပိုင္းမွာ ဘက္တီးရီးယားပိုး၀င္လာႏိုင္လို႔ပါ။ တကယ္လို႔လည္ေခ်ာင္းနာေနတာကေန အရမ္းဆိုးျပီး အသက္ရွဴရတာခက္လာတာ၊ အစာလံုး၀မ်ိဳလို႔မရတာမ်ိဳးထိျဖစ္လာရင္ေတာ့ ဆရာ၀န္နဲ႔အျမန္ဆံုးျပသသင့္ပါတယ္။ ဘက္တီးရီးယားေၾကာင့္လည္ေခ်ာင္းနာရင္ ေနာက္ပိုင္းမွာ ႏွလံုးေလးဘက္နာ (Rheumatic fever) ျဖစ္တတ္လို႔ ဘက္တီးရီးယားေၾကာင့္လည္ေခ်ာင္းနာတယ္ဆိုတာကိုသိသိခ်င္းပဲ ပိုးသတ္ေဆးသံုးျပီးကုသရပါမယ္။

လည္ေခ်ာင္းနာတာပာာ ေအာက္ပါအေၾကာင္းေတြေၾကာင့္ ပိုျပီးျဖစ္တတ္ပါတယ္။
၁။ လည္ေခ်ာင္းနာျခင္းပာာ ကေလးေတြနဲ႔ ဆယ္ေက်ာ္သက္ေတြမွာပိုျပီးျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ကေလးေတြမွာလည္ေခ်ာင္းနာရင္ေတာ့ ဘက္တီးရီးယားပိုျဖစ္တတ္လို႔ ဂရုစိုက္သင့္ပါတယ္။
၂။ ေဆးလိပ္ေသာက္သူေတြ၊ ေဆးရြက္ၾကီးသံုးစြဲသူေတြ။
၃။ ဓါတ္မတည့္တဲ့ေရာဂါရွိတဲ့သူေတြ။
၄။ ခဏခဏ ႏွာစီးေနတတ္တဲ့သူေတြ။
၅။ ကုိယ္ခံအားမေကာင္းတဲ့သူေတြ (HIV ပိုးရွိသူေတြ၊ ဆီးခ်ိဳေရာဂါေ၀ဒနာရွင္ေတြ၊ Steroid ပါတဲ့ေဆးေသာက္ေနရသူေတြ၊ စိတ္ဖိစီးေနတဲ့သူေတြ၊ ကင္ဆာေဆးေတြေသာက္ေနရတဲ့သူေတြ)

လည္ေခ်ာင္းနာျပီဆိုရင္ အနာသက္သာေအာင္ အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆးေတြ (Ibuprofen, Diclofenac, Naproxen, Mefenamic acid, Meloxicam) အဲဒါေတြအကုန္လံုးေသာက္လို႔ရပါတယ္ (အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆးအကုန္လံုးက အစာအိမ္ကိုထိတတ္လို႔ ခ်င့္ခ်ိန္ျပီးေသာက္ပါ။ နာတိုင္းေသာက္ေနရင္ေတာ့ သိပ္မၾကာခင္ အစာအိမ္ျဖစ္ျပီး ေသြးအန္ပါလိမ့္မယ္။ ေသာက္တဲ့အခါလည္း အစာအိမ္ေဆး Omeprazole အုပ္စုတစ္မ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔တြဲေသာက္ပါ)။ အနာသက္သာေအာင္ Steroid ပါတဲ့ေဆးေတြကိုလည္းေသာက္လို႔ရပါတယ္ (Dexamethasone)၊ တစ္ခုရွိတာက Steroid ပါတဲ့ေဆးေတြကိုေသာက္ရင္ ၾကာရွည္စြဲေသာက္တာမ်ိဳးမလုပ္ပါနဲ႔။ ငံုေဆးေတြကေတာ့ ခဏတျဖဳတ္ပဲသက္သာတတ္ပါတယ္။ ငံုထားတုန္းခဏပဲသက္သာျပီး အရွိန္ျပယ္သြားရင္ ျပန္နာေနတတ္ပါတယ္။ အဲဒါအျပင္ Lozenges ပါတဲ့ငံုေဆးျပားေတြက ပိုျပီးဆိုးတတ္လို႔ မသံုးတာေကာင္းပါတယ္။ ဆားရည္ေႏြးေႏြးငံုေပးလို႔ရပါတယ္။ 

ပိုးသတ္ေဆးေသာက္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ Roxithromycin 300mg တစ္ေန႔တစ္ၾကိမ္ ၁၀ရက္ သို႔မပာုတ္ Erythromycin 500mg တစ္ေန႔၂ၾကိမ္ ၁၀ရက္ ေသာက္လို႔ရပါတယ္။ ၃ရက္ ၄ရက္ေလာက္ေသာက္ျပီးသြားခ်ိန္မွာ သက္သာသြားပါလိမ့္မယ္။ ဒါေပမယ့္ ေဆးကိုမရပ္လိုက္ပါနဲ႔ ဆက္ေသာက္ပါ။ ေရာဂါသက္သာသြားေပမယ့္ ပိုးမေသေသးတဲ့အတြက္ဆက္ေသာက္ဖို႔လိုပါတယ္။ ဘက္တီးရီးယားပိုးဆိုတာေသခ်ာမွသာ ဒီလိုမ်ိဳးေသာက္ရပါတယ္။ ဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္နာေနတာကိုပဲ ဘက္တီးရီးယားမ၀င္ေအာင္ၾကိဳတင္ကာကြယ္ထားခ်င္တာဆိုရင္ေတာ့ အဲေလာက္အၾကာၾကီးမလိုပါဘူး။ အေကာင္းဆံုးကေတာ့ ပိုးသတ္ေဆးေသာက္မယ္ဆိုရင္ ေသာက္သင့္တဲ့ပမာဏနဲ႔ရက္ကိုေတာ့ ဆရာ၀န္နဲ႔တိုင္ပင္သင့္ပါတယ္။


။။။။။။။။။။။။။။။။။။။။။။။။။။။။။။
Reference and Credit to
ေဗဒါလမ္း
ဒီေနရာမွ ကူးယူမွ်ေဝပါသည္။