Snake-bite ေျမြကိုက္လွ်င္

Snake-bite ေျမြကိုက္လွ်င္
ျမန္မာႏိုင္ငံမွာအေတြ႔မ်ားတဲ့ ေႁမြေတြ ေႁမြဆိပ္တက္ပံုေတြ ေႁမြဆိပ္ေျဖေဆးရဲ႕ အက်ိဳးသက္ေရာက္ပံုေတြ
ေႁမြကိုက္ခံရရင္ လုပ္ရမယ့္ ေဆာင္ရန္ေရွာင္ရန္ေတြ စသည္ျဖင့္ ေရးသားထားတဲ႔ ဆရာ့ေဆာင္းပါးရွိပါသ လားဆရာ။

ေျမြအမ်ိဳးအစား အမ်ားၾကီးရွိေပမဲ့ အဆိပ္ရွိတဲေျမြက အေရအတြက္ နည္းတယ္။ သူမ်ားတိုင္းျပည္က ေျမြ
ေတြကို ဘယ္ေလာက္ဆန္းဆန္း အသာထားပါ။ ျမန္မာႏိုင္ငံသားေတြကို ဒုကၡေပးေနတဲ့ ေျမြေပြးနဲ႔ေျမြ
ေဟာက္ကိုသာ သိထားေစခ်င္ပါတယ္။ ဒီေျမြေတြ မဟုတ္ရင္ မစိုးရိမ္ပါနဲ႔။ ေျမြေပြးကသာ အသက္ေသေစ တာ အမ်ားဆံုး ျဖစ္တယ္။

အေရးၾကီးတဲ့ ေနာက္တခ်က္ကေတာ့ ျမန္မာျပည္ေပါက္ေျမြေတြအတြက္ ျမန္မာျပည္ထုတ္ေဆးေတြက အေကာင္းဆံုး ျဖစ္တယ္။ ခ်မ္းသာတိုးတက္တိုင္းျပည္ေတြမွာ ေျမြအေၾကာင္း ဆရာဝန္ေတြကအစ သိပ္မ သိၾကဘူး။ သူတို႔ဆီမွာ ၉၁၁ နံပါတ္ကို ဖုန္းေခၚတာနဲ႔ ခ်က္ခ်င္းေဆးအဖြဲ႔ေရာက္လာတာမို႔ ေရွးဦးသူနာျပဳစ ရာ အခ်ိန္သိပ္မလိုပါ။ ကြ်န္တာ္တို႔ တိုင္းျပည္မွာေတာ့ ဘာမဆို ‘အတၲာဟိ အတၲေနာ နေတၴာ’ ခ်ည္းဘဲမ ဟုတ္ပါေလာ။

ေရွးဦးသူနာျပဳသင္ခန္းစာေတြ တခ်ိဳ႕က ေဟာင္းသြားျပီး၊ ေခတ္မီနည္းေတြ ထပ္မထည့္ၾကေတာ့ဘူး။ အစိုးရရဲ႕ ျမဝတီ (ဆိုက္) ထဲမွာ “သတိျပဳေရွာင္ၾကဥ္ဖြယ္ ေျမြဆုိးအႏၱရာယ္” ကိုလဲ ဖတ္ၾကည့္ပါတယ္။ လိုတာေလး ေတြ႔ရတယ္။ "ေျမြဆိပ္ ကာကြယ္ေဆးမွာ အကုိက္ခံရၿပီး ေလးနာရီအတြင္းထုိးလွ်င္ ထိေရာက္မႈ အရွိဆုံးျဖစ္ၿပီး၊ အကယ္၍ ၁၂ နာရီေက်ာ္ပါက ေဆးအာနိသင္မွာ ေလ်ာ့ပါးလာႏုိင္ပါသည္။" လို႔ဖတ္ရပါတယ္။

ဒါနဲ႔ (ကြန္မင့္) ထဲမွာ ဒီလိုေရးလိုက္ပါတယ္။ “အမွန္မွာ ေျမြဆိပ္ေျဖေဆးကို ျမန္ျမန္ထိုးႏိုင္ေလ ေကာင္းေလ ဟုသာ ေရးသားသင့္ပါသည္။ ၄ နာရီ အတြင္းႏွင့္ ၄ နာရီေက်ာ္အတြက္ သုေတသန လုပ္ထားခ်က္ မေတြ႔ ဘူးပါ။ ေဆးအာနိသင္ ေလွ်ာ့ပါသည္ဟု ေရးသားျခင္းမွာ မမွန္ပါ။ ေျမြဆိပ္ဒဏ္ေတြ ခံေနရတာၾကာလို႔ လူ နာအသက္အတြက္ ေဆးထိုတာ ေနာက္က်ေလေလ အႏၲရာယ္မ်ားေလေလ ျဖစ္ပါတယ္။ ေဆးက တန္ဘိုး မေလွ်ာ့ပါ။”

သူမ်ားကို အျပစ္ေထာက္ျပရတာ အင္မတန္လြယ္တယ္။ ကိုယ္ေျပာတာကေကာ ဘယ္ေလာက္မွန္လို႔၊ ဘယ္အထိ တိက်သလဲ။ အေနာက္ႏိုင္ငံေတြနဲ႔ ျမန္မာျပည္လိုပဲ ေျမြဆိုးအႏၲရာယ္ခံေနရတဲ့ အိႏၵိယႏိုင္ငံ ကေန ေပးထားၾကတဲ့ ေျမြကိုက္ရင္ လုပ္သင့္တဲ့ ေရွးဦးသူနာျပည္နည္းေတြကို ယွဥ္ၾကည့္ေတာ့ မတူတာ
ေတြ ေတြ႔ရပါတယ္။ ေရွးဦး သူနာျပဳစုနည္းမွာ အဓိကကြဲလြဲခ်က္တခုက ၾကိဳးစည္းမလား၊ မစည္းဘူးလားဆို တဲ့ အခ်က္ ျဖစ္တယ္။

မလုပ္သင့္တာေတြ -
• ေဆးမီးတိုနည္းသံုးတာ၊ ေျမြကိုက္တဲ့ေနရာကို ပါးစပ္နဲ႔စုပ္တာ၊ ဒါးနဲ႔ခြဲတာ၊ ေလဟာနယ္ပုလင္းလုပ္ျပီး စုပ္ယူတာ၊ ၾကိဳးစီးတာ၊ ေရခဲတင္တာ၊ ေျမြကိုလိုက္ရွာျပီး သတ္ယူတာ။ လူနာကို အတတ္ႏိုင္ဆံုး လႈပ္ရွားမႈ မလုပ္ေစပါနဲ႔၊ ေျခေထာက္မွာကိုက္ရင္ လမ္းမေလွ်ာက္ေစပါနဲ႔။

လုပ္သင့္တာေတြ -
• အကိုက္ခံရသူကို အႏၲရာယ္ရွိရာကေန ေနရာေရြ႕ပါ၊
• ေျမြဆိပ္ေျဖေဆးရွိတဲ့ အနီးဆံုးေနရာကို လူနာအျမန္ဆံုး သယ္ပို႔ေပးဘို႔ အရင္ဦးဆံုးလုပ္ပါ။
• ႏွစ္သိမ့္အားေပးပါ၊ စိတ္တည္ျငိမ္ေစပါ၊ ျပဳစုသူကလဲ တည္ျငိမ္ပါ။
• ေျခလက္မွာ ကိုက္ခံရတာဆိုရင္ လက္ဝတ္လက္စား၊ အလွအပအတြက္ ဝတ္ဆင္ထားတာေတြ ခြ်တ္ယူပါ။
• ကိုက္တဲ့ေျမြအေၾကာင္းေမးပါ၊ ေျမြကိုက္ခ်ိန္၊ လူနာမွာ ျဖစ္ေပၚခံစားလာရတာေတြကို မွတ္သားပါ။ ဆရာဝန္ကိုျပန္ေျပာျပပါ။

• Shock ေရွာ့ခ္ျဖစ္ရင္ ေရွးဦးသူနာျပဳစုနည္းအတိုင္းလုပ္ပါ။
• အကိုက္ခံရတဲ့ေနရာကို ႏွလံုး (ရင္ပတ္) ေနရာ အထက္ကို မျမွင့္ေစပါနဲ႔။
• ေရသန္႔သန္႔ + ဆပ္ျပာနဲ႔ ေဆးေၾကာေပးပါ။ Antiseptic ပိုးေသေဆးရည္ ရွိရင္သံုးပါ။ မရွိရင္ အခ်ိန္ကုန္ခံျပီး ရွာမေနပါနဲ႔။

• ၾကိဳးစည္းတာကုိ လံုးဝမသံုးပါနဲ႔လို႔ မဆိုလိုပါ။ အကိုက္ခံရတဲ့ေနရာအထက္ ၂ လကၼအကြာမွာ စည္းပါ။ ေရာင္ေနရင္ ေရာက္ေနတာအထက္က စည္းပါ။ ေသြးလံုးဝမေလွ်ာက္ေအာင္အထိ တင္းစရာမလိုပါ။ ၾကာမယ္ဆိုရင္ ျပန္ေလွ်ာ့-ျပန္စီး လုပ္ပါ။ ၾကိဳးက ၁ လကၼေလာက္တုတ္တာ ေကာင္းတယ္။ အကိုက္ခံရျပီး မိနစ္ ၂ဝ အတြင္းသာ စီးပါ။ ေနာက္က်သြားရင္ မစီးပါနဲ႔ေတာ့။

• အကိုက္ခံရတဲ့ေနရာကို ျငိမ္ေအာင္လုပ္ေပးနည္းက အရိုးက်ိဳးသူေတြကို လုပ္ေပးနည္းအတိုင္း ျဖစ္တယ္။
• ေျမြကေသျပီးေနာက္မွာ တနာရီၾကာတဲ့အထိ ထိလိုက္ရင္ တုန္႔ုျပန္ကိုက္ႏိုင္စြမ္းရွိတာ သတိထားပါ။
• အရက္၊ ေကာ္ဖီအျပင္းစား၊ အိပ္ေဆး၊ မူးယစ္ေစတဲ့ေဆး၊ အမ်ိဳးအမည္မသိတဲ့ေဆး မတိုက္ပါနဲ႔။
• လူနာရဲ႕ အေရးပါလကၡဏာ ၄ မ်ိဳးကို သတိထားၾကည့္ေနပါ။ အပူခ်ိန္၊ အသက္ရွဴမႈ၊ ႏွလံုးခုန္တာနဲ႔ ေသြးဖိအား။

Neurological bites (Elapid species) ေျမြေဟာက္လို အာရံုေၾကာကိုထိတဲ့ေျမြမ်ိဳးျဖစ္ရင္ ေရွးဦးသူနာျပဳ နည္းမွာ တခုပိုပါတယ္။ Cobras, King Cobras, Kraits, Coral snakes and Sea Snakes ေျမြအမ်ိဳးအ စားေတြျဖစ္တယ္။ Pressure immobilization ဖိအားပါတဲ့ ပတ္တီးစီးနည္းလုပ္ပါ။ Sutherland method နည္းေခၚတယ္။ 5 - 10 cm အက်ယ္ရွိတဲ့ Elastic Crepe Bandage ဆန္႔ႏိုင္-က်ံဳ႕ႏိုင္တဲ့ပတ္တီးမ်ိဳး ၃-၄-၅ လိပ္သံုးပါ။ Splint အခုအခံျပားတခုခုသံုးပါ။ ဒီလိုနည္းအတြက္ အခ်ိန္ပိုမကုန္ပါေစနဲ႔။ ေျမြဆိပ္ေျဖေဆးရွိရာ ကို ေရာက္ေစဘို႔ကို ပဌမဦးစားေပးပါ။

(၁) အဖ်ားပိုင္းကေနစျပီး အထက္ဆီသြားနည္းအတိုင္း ပတ္တီးစည္းပါ။ ေဘာင္းဘီခြ်တ္ရန္မလိုပါ။ အကိုက္ခံရတဲ့ ေျခ-လက္ကို ျငိမ္ေနေစပါ။
(၂) ေၾကာင္လိမ္နည္းနဲ႔ တင္းတင္းစီးပါ။
(၃) ပတ္တီးကို အဖက္ပိုင္းဆီေရာက္ႏိုင္သမွ်ေရာက္ေအာင္စီးပါ။
(၄) သစ္သားျပား (ဝါး၊ သတၲဳေခ်ာင္း) ႏွစ္ေခ်ာင္း သံုးျပီး ျငိမ္ေအာင္လုပ္ပါ။
(၅) လက္ကိုကိုက္ရင္ လက္ကိုပတ္တီးစီးျပီး သံုးေထာင့္ပတ္တီးသံုးျပီး ကိုယ္မွာကပ္ထားပါ။
India national snake-bite protocol in 2007 အိႏၵိယ ေျမြကုိက္ျခင္းလိုက္နာရန္အခ်က္မ်ား ၂ဝဝ၇

• ေျမြ ၇ဝ% မွာ အဆိပ္မရွိ။
• အကိုက္ခံရသူ ၅ဝ% မွာသာ အဆိပ္သင့္။
• Tight ligatures တင္းၾကပ္ေနေအာင္ စီးေႏွာင္တာမလုပ္ပါနဲ႔။

Anti-venom ေျမြဆိပ္ေျဖေဆးကို ၁၈၉၅ မွာ ျပင္သစ္ဆရာဝန္ Albert Calmette ကေန ပဌမဆံုးသံုးခဲ့ တယ္။ ေျမြရဲ႕ ပါးစပ္ကေန အဆိပ္ကို ႏို႔ညွစ္သလို ထုတ္ယူျပီး၊ ျမင္း၊ သိုး ကိုယ္ထဲကို ေဆးထိုးေပးတယ္။ အဲဒီအခါ အေကာင္ရဲ႕ ေသြးထဲမွာ ေျမြဆိပ္ကို တန္ျပန္တဲ့ ခုခံဓါတ္ Antibodies (အင္တီေဘာ္ဒီ) ေတြထြက္ လာမယ္။ အဲဒီဓါတ္ကို ထုတ္ယူျပီး ေျမြဆိပ္ေျဖေဆးအျဖစ္ သံုးႏိုင္ေအာင္စီမံရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ လူနာရဲ႕
ေသြးထဲကို ထိုးေပးလိုက္ရင္ ကိုယ္ထဲဝင္ေနတဲ့ ေျမြဆိပ္ကို ဆန္႔က်င္ျပီးအဆိပ္ပ်ယ္ေစေတာ့တယ္။ ေနာက္
ေပၚေျမြေဆးေတြက Polyvalent antivenom ေခၚတဲ့ ေျမြမ်ိဳးစံု အဆိပ္ေတြကို ႏိုင္တယ္။
ကေန႔လို ‘ဒိဂ်စ္တယ္လ္’ ေခတ္မွာ ‘ဆဲလ္ဖုန္း’ ကေနလဲ ေရွးဦးသူနာျပဳနည္း၊ ပတ္တီးစည္းနည္း၊ ေျမြေဆးရ တဲ့ေနရာ၊ စတာေတြကို ခ်က္ခ်င္း ရွာေဖြၾကည့္ႏိုင္လို႔ နည္းပညာရဲ့အက်ိဳးကိုရယူပါေလ။

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
http://www.lwinpyin.com/2014/12/snake-bite.html

https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=1604063136495163&id=100006744757486