ေစတီႏွင့္ ရိုေသမႈ....

ဘုရားရွင္ ေဒသစာရီၾကြခ်ီေတာ္မူေသာအခါ သာ၀တၳိျပည္သူျပည္သားတို႕ တရားနာဘုရားဖူးရန္ ေဇတ၀န္ေက်ာင္းေတာ္သို႕ လာၾက၏။

ဘုရားရွင္ကိုမေတြ႕ရ၍ ခါတိုင္းလို ၀မ္းမသာ၊ ပန္းနံ႕သာတို႕ကို ဂႏၶကုဋီတိုက္တံခါး၀မွာ ပစ္ခ်သြားၾက၏။ ဤအေၾကာင္းကိုသိေသာ အနာထပိဏ္သူေ႒းက အရွင္အာနႏၵာကို ေလွ်ာက္ထား၏ ၊

အရွင္အာနႏၵာေလွ်ာက္ထားသျဖင့္ ဘုရားရွင္ေျဖၾကားေတာ္မူ၏ -
“ျမတ္စြာဘုရား…ေစတီဘယ္ႏွစ္မ်ဳိးရိွပါသလဲ”
“သံုးမ်ဳိးရိွတယ္ အာနႏၵာ”
“ဘယ္ေစတီမ်ားပါလဲဘုရား”
“သာရိရီက (ဓာတ္ေတာ္) ၊ ပရိေဘာဂ (အသံုးအေဆာင္) ၊ ဥဒၵိႆ (စိတ္ျဖင့္ ရည္မွန္းအပ္ေသာအရာ) ေစတီမ်ား ျဖစ္တယ္”

“ျမတ္စြာဘုရား၊ ရွင္ေတာ္ဘုရားမ်ား တျခားၾကြေတာ္မူတဲ့အခါ ေဇတ၀န္ေက်ာင္းေတာ္မွာ ကိုးကြယ္ရာမရိွသကဲ့သို႕ ျဖစ္ေနပါတယ္ ၊ လူအမ်ားပူေဇာ္ရာဌာန မရိွပါ ၊ မဟာေဗာဓိပင္မွ မ်ဳိးေစ့ေဆာင္ယူကာ ေဇတ၀န္ေက်ာင္းတံခါး၀မွာ စိုက္ပါမည္ဘုရား”
“ေကာင္းၿပီ ၊ စိုက္ေပေတာ့္ အာနႏၵာ ၊ ဤသို႕စိုက္ထားလွ်င္ ေဇတ၀န္ေက်ာင္းေတာ္၌ ငါဘုရား အျမဲသီတင္းသံုးေနသလိုပင္ ျဖစ္ေပလိမ့္မယ္”

သာရတၳဒီပနီလာ ေစတီသံုးမ်ဳိးမွာ ပရိေဘာဂေစတီ၊ ဓာတုေစတီ၊ ဓမၼေစတီ တို႕ျဖစ္ၾက၏။

ပရိေဘာဂေစတီ

 

 ။ ။ ဘုရားရွင္ အသံုးျပဳရာ အေဆာက္အအံု ၀တၳဳပစၥည္းမ်ားကို ပရိေဘာဂေစတီ ဆိုရ၏။ မဟာေဗာဓိပင္, အပရာဇိတပလႅင္, ဂႏၶကုဋိ စေသာ ေနထိုင္ေသာအားျဖင့္ အသံုးျပဳခဲ့ေသာ အရာ၀တၳဳတို႕ကိုလည္းေကာင္း၊ သကၤန္း, သပိတ္, ေရစစ္ စေသာ အသံုးအေဆာင္တို႕ကိုလည္းေကာင္း ပရိေဘာဂေစတီ (ပူေဇာ္အပ္ေသာ အသံုးအေဆာင္) ခ်ည္း ဆိုရ၏ ။

ဓာတုေစတီေတာ္

 

 ။ ။ ဘုရားကိုယ္ေတာ္မွ ျဖစ္ေပၚလာေသာ ဓာတ္ေတာ္မ်ားကိုလည္းေကာင္း၊ ထိုဓာတ္ေတာ္မ်ားကို ဌာပနာ၍ တည္ထားပူေဇာ္အပ္ေသာ ေစတီပုထိုးတို႕ကိုလည္းေကာင္း “ဓာတုေစတီ” ဆိုရ၏။ ကိုယ္ေတာ္ျမတ္၏ အေသြး အသား အရိုးေတာ္တို႕မွျဖစ္ေပၚလာ၍ “သာရိရီက” လည္း ဆိုခဲ့၏။ ဘုရားရွင္ ပရိနိဗၺာန္စံေတာ္မူၿပီးေနာက္ ေတေဇာဓာတ္ေလာင္ေသာအခါ ဓာတ္ေတာ္ေတြ ျဖစ္လာရ၏။ ထိုဓာတ္ေတာ္မ်ားကား အဆင္းက အသြယ္သြယ္၊ အရြယ္က အစားစား၊ အေရအတြက္အားျဖင့္ကား ျခားနားလ်က္ရိွ၏။ ဓာတ္ေတာ္အႀကီးစားက ေရႊအဆင္းရိွ၏။ အလတ္စားက ပုလဲအဆင္းရိွ၏။ အငယ္စားက ခ်ယားပြင့္ သို႕မဟုတ္ ျမတ္ေလးပန္းငံုအဆင္းရိွ၏။ အရြယ္ပမာဏအားျဖင့္ အႀကီးက ပဲေနာက္၊ အလတ္က ဆန္က်ဳိး၊ အငယ္က မုန္ညင္းေစ့ ပမာဏ ရိွ၏။ အေရအတြက္အားျဖင့္ အႀကီးက ငါးစလယ္၊ အလတ္က ငါးစလယ္၊ အငယ္က ေျခာက္စလယ္ ရိွသည္ဟု သိရ၏။
အသမၻိႏၷ (ပင္ကိုယ္အတိုင္းမပ်က္ ရိွေနေသာ) ဓာတ္ေတာ္၊ သမၻိႏၷ (ပင္ကိုယ္အေနအထားမွ ကြဲျပား, တစ္မ်ဳိးျဖစ္လ်က္ ရိွေသာ) ဓာတ္ေတာ္ဟုလည္း ကြဲျပားေသး၏။ သင္းက်စ္ေတာ္၊ စြယ္ေတာ္ေလးဆူ၊ ညွပ္ရိုးေတာ္ႏွစ္ဆူ၊ ခုႏွစ္ဆူေသာ ဤဓာတ္ေတာ္တို႕ကား အသမၻိႏၷဓာတ္ေတာ္မ်ား ျဖစ္ၾက၏။ က်န္ဓာတ္ေတာ္မ်ားမွာ သမၻိႏၷဓာတ္ေတာ္မ်ား ျဖစ္ၾက၏။ (အပဒါန၊ ၂၊ ၃၈၄၊ ၄)

ဓာတ္ေတာ္မရိွလွ်င္ သာသနာကြယ္

 

 ။ ။ ဓာတ္ေတာ္မ်ားမွာ ဘုရားရွင္၏ ကိုယ္ေတာ္ အေသြးအသား၊ အေရ အရိုးေတာ္မ်ားမွ ျဖစ္လာသည္ျဖစ္ရာ ဘုရားရွင္အလား အလြန္ပင္ ေလးစားခံခဲ့ရ၏။ သက္ေတာ္ထင္ရွားရိွစဥ္က ဘုရားထူပါ အမ်ားအျပားရိွသည္ကို မေတြ႕ရ၊ ပရိနိဗၺာန္စံေတာ္မူရာအခါ၌ကား ဓာတ္ေတာ္ေ၀စုရေသာ ရွင္ဘုရင္မ်ားက ကုိယ့္ဌာန ကိုယ့္ၿမိဳ႕နယ္မွာ အသီးသီး ေစတီတည္ထား ကိုးကြယ္ၾက၍ ဘုရားေစတီပုထိုးမ်ားစြာျဖင့္ ကမၻာကို တင့္တယ္ေစခဲ့၏၊ ပူေဇာ္ျခင္းအမ်ဳိးမ်ဳိးတို႕ျဖင့္လည္း ကမၻာကို တန္ဆာဆင္ခဲ့ရာ ဇမၺဴဒီပ ကမၻာတစ္ခြင္မွာ လြန္စြာပင္ တင့္တယ္လ်က္ရိွခဲ့ပါ၏။
ဓာတ္ေတာ္ကား အေရးႀကီလွ၏။ ဓာတ္ေတာ္ရိွေနသမွ် သာသနာမကြယ္ေသး၊ ေနာက္ဘုရားတစ္ဆူျဖစ္ခြင့္မရိွေသး၊ ဓာတုပရိနိဗၺာန္စံရာအခါမွ ေနာက္၌ကား သာသနာကြယ္ရေတာ့၏။

ဓမၼေစတီေတာ္ ။ ။ 

 

ပဋိစၥသမုပၸါဒ္စေသာ တရားစာအုပ္ေပစာေတြ ဌာပနာရာ ေစတီကို “ဓမၼေစတီ” ဟု ဆိုပါသည္။ တရားစာအုပ္ဌာပနာရာ ေစတီ သာမက တရားစာအုပ္တို႕ကိုလည္း ဓမၼေစတီပင္ဆိုအပ္ပါ၏။

ဓမၼ၏ သတၱဳအျဖစ္ကား ဘုရားကိုယ္ေတာ္တိုင္ မိန္႕ေတာ္မူခဲ့၍ သတၳာ အျဖစ္မွာ ထင္ရွားပါ၏။ ပရိယတ္, ပဋိပတ္, အသိဓာတ္ အလင္းဉာဏ္တို႕ကို အစဥ္မျပတ္ေပးခဲ့ေသာေစတီျဖစ္ရာ ဤဓမၼေစတီကား သတၱ၀ါတို႕အဖို႕ ေက်းဇူးမ်ားလွ၏။ ဘုရားရွင္ ကိုယ္ေတာ္တိုင္ပင္ ပူေဇာ္ရာျဖစ္၍ ဓမၼေစတီကား ထူးျခားလွ၏။

ျမတ္စြာဘုရား ဘုရားျဖစ္စ ဥရုေ၀ဠေတာတြင္ သီတင္းသံုးေနေတာ္မူစဥ္ “ငါဘယ္သူမ်ား ရိုေသေလးစားသမႈ အမီွျပဳရအံ့နည္း” ဟု စဥ္းစားခဲ့ဖူး၏။ မိမိ အေလးအျမတ္ အရိုအေသျပဳဖို႕ ပုဂၢိဳလ္မျမင္ ျဖစ္ရာမွ အၾကံရခဲ့သည္မွာ “ငါကိုယ္တိုင္ ထိုးထြင္းသိေတာ္မူခဲ့ေသာ တရားေတာ္ကိုပင္ ရိုေသသမႈ, ေလးျမတ္သမႈ အမီွျပဳေနရမူ ေကာင္းေလစြ” ဟု ျဖစ္ပါသည္။

ဥဒၵီႆေစတီလည္း ဆိုရ

 

 ။ ။ ပဋိစၥသမုပၸါဒ္ စေသာ ေပစာ, စာအုပ္မ်ား ဌာပနာရာ ေစတီကို ဓမၼေစတီဟု ဆိုခဲ့၏။ ဘုရားလက္ထက္ေတာ္က ထိုသို႕ တရားစာအုပ္မရိွ၊ ႏႈတ္ျဖင့္ သင္ၾက၊ ေဆာင္ၾက၊ စိတ္ျဖင့္ မွတ္သားၾက၏။ သို႕ျဖင့္လွ်င္ ဘာကို ဓမၼေစတီဆိုပါမည္နည္း။
ထိုအခါ စိတ္ျဖင့္ရည္မွန္း၍ တရားဂုဏ္ေတာ္ကို အာရံုျပဳရ၏ ၊ တရားေတာ္ကို ဆင္ျခင္ရ၏ ။ ထိုဆင္ျခင္ရည္မွန္းအပ္ေသာ ဂုဏ္ေတာ္၊ တရားေတာ္မ်ားပင္ ဓမၼေစတီျဖစ္၏။ ဓာတု, ပရိေဘာဂတို႕လို အထည္၀တၳဳမရိွ၊ စိတ္ျဖင့္ရည္မွန္း ပူေဇာ္အပ္ေသာ တရားေတာ္ျဖစ္၍ “ဥဒၵိႆေစတီ” လည္း ဆိုရ၏။
အသိပညာနည္းပါးလာေသာ ေနာင္အခါ စာအုပ္ေတြ ေပၚလာရ၏ ။ ထို ေပစာ, စာအုပ္ေတြမွာ စိတ္ျဖင့္ရည္မွန္းအပ္၊ ဆင္ျခင္အပ္ေသာ တရားေတာ္ေတြကို ရုပ္လံုးေဖာ္ေပးျခင္းျဖစ္ရာ ၄င္းတို႕သည္ “ဥဒၵိႆေစတီ” တြင္ ၀င္ခဲ့၏။

ဥဒၵိႆေစတီတစ္ဆူ

 

 ။ ။ ရုပ္ပြားဆင္းတုေတာ္ကိုလည္း ဥဒၵိႆေစတီ ဆိုရ၏။ ဘုရားလက္ထက္ေတာ္၌ ဆင္းတုေတာ္မရိွဟု သိရ၏။ သို႕ျဖစ္လွ်င္ ထိုအခါက ေစတီ ဘယ္လိုျဖစ္ပါသနည္း။
ဘုရားဂုဏ္ေတာ္မ်ားကို အာရံုျပဳရ၏။ ဘုရားဂုဏ္ေတာ္ကို စိတ္ျဖင့္ ရည္ေမွ်ာ္ အာရံုယူပူေဇာ္ရ၏။ စိတ္ျဖင့္ ရည္မွန္းအပ္ေသာ ထိုဂုဏ္ေတာ္ ပံုေတာ္မ်ားကိုပင္ “ဥဒၵိႆေစတီ” ဆိုရ၏။ ရည္မွန္း၍ပူေဇာ္အပ္ေသာ ေစတီ ဆိုလို၏။

အမ်ားထင္လြယ္ျမင္လြယ္ၾကဖို႕ရာ ေနာင္အခါ ဆင္းတုေတာ္မ်ား ထုလုပ္ကိုးကြယ္ၾကရာ ဆင္းတုေတာ္မ်ား ေပၚလာရ၏။ စိတ္ျဖင့္ရည္မွန္းအပ္ေသာ ဂုဏ္ေတာ္မ်ား, ပံုေတာ္မ်ားကို အေၾကာင္းျပဳေပၚေပါက္ရေသာေၾကာင့္ ၄င္းတို႕ကိုလည္း ဥဒၵိႆေစတီ၌ သြင္းရ၏။

သို႕ျဖစ္၍ ဥဒၵႆေစတီတြင္ ဓမၼေစတီေရာ ဆင္းတုရုပ္တုပါ ပါ၀င္ၾကသည္ဟု သိရ၏။

ေစတိယ - ေစတီမည္ပံု

 

 ။ ။ ေစတိယသည္ အဘိဓာန္မ်ားႏွင့္ ပါဠိအ႒ကထာမ်ားအရ သာသနာႏွင့္သာ ဆိုင္ေသာအမည္မဟုတ္၊ ဘုရားမပြင့္မီ ေရွးေရွးေသာ ကာလကပင္ ပူေဇာ္ရာဌာန၊ သစ္ပင္ စသည္တို႕၌ တြင္ေနေသာအမည္တည္း။

ထို႕ေၾကာင့္ လူတို႕သည္ ျမတ္ႏိုးပူေဇာ္အပ္ေသာ ဘုရားဖြားျမင္ရာ ဌာန၊ ဒုကၠရစရိယာက်င့္ရာဌာန၊ သစၥာေလးပါးကို သိျမင္ရာဌာန၊ အနိမိသစေသာဌာန၊ ဓမၼစၾကာကို ေဟာေတာ္မူရာဌာန၊ သီတင္းသံုးေတာ္မူရာဌာန၊ ထိုထိုဗုဒၶကိစၥ ျပဳေတာ္မူရာဌာန၊ ပရိနိဗၺာန္၀င္စံေတာ္မူရာဌာန၊ ေတေဇာဓာတ္ေလာင္ရာဌာန အစရိွေသာ အရပ္ဌာနတို႕ကိုလည္းေကာင္း၊ ထိုထိုအရပ္တို႕၌ အမွတ္အသား အျဖစ္ျဖင့္ တပ္ထားအပ္ေသာ ထူပေက်ာက္တိုင္ စသည္တို႕ကိုလည္းေကာင္း၊ ဓာတ္ေတာ္ပင္ မရိွေစကာမူ စိတၱီကတ (အရိုအေသအေလးအျမတ္ျပဳအပ္ေသာ ၀တၳဳ) ျဖစ္၍ ေစတိယ (ေစတီ) ဟုပင္ မွတ္အပ္ကုန္၏ ။ (၀ိ - ႒ ၊ ၃ - ၂၃၈ - ၉)

ေဒါက္တာမင္းတင္မြန္စုစည္းတင္ျပေသာ သေျပကန္ဆရာေတာ္၏ ေစတီႏွင့္ ရိုေသမႈ မွ ေစတီအေၾကာင္းကို ေကာက္ႏႈတ္ေဖာ္ျပျခင္းအားျဖင့္ တရားခ်စ္ခင္ သူေတာ္စဥ္မ်ားအေနႏွင့္ မိမိတို႕ သႏၱာန္မွာ ပရိေဘာဂေစတီ၊ ဓာတုေစတီ၊ ဓမၼေစတီ တို႕အား ပိုမိုၾကည္ညိဳ သဒၶါပြားမ်ားႏိုင္ၾကပါေစေၾကာင္း ရည္သန္၍ တင္ျပရင္း အားလံုးေသာဓမၼမိတ္ေဆြအေပါင္း စိတၱသုခ ကာယသုခ ႏွစ္ျဖာတို႕ႏွင့္ျပည့္၀ပါေစေၾကာင္း ဆုေတာင္းေမတၱာပို႕ အပ္ပါသည္။

 

https://www.facebook.com/photo.php?fbid=10200153359305287&set=a.2051480935214.2