သတိျပဳစရာ ၊ ဆင္ေျခေထာက္ေရာဂါ

Elephantiasis ဆင္ေျခေထာက္ေရာဂါ

ဆင္ေျခေထာက္ေရာဂါအေၾကာင္းနဲ႔ဆက္ျပီး အခုတေလာ ျမန္မာျပည္မွာ သတင္းထြက္ေနပါတယ္။ ဆရာတေယာက္ကေန ေဖ့စ္ဘြတ္မွာ အဂၤလိပ္လိုေရးျပီး ေမးတယ္။ ဒီည ဘီဘီစီမွာလဲ က်န္းမာေရးဦးစီးဇာန တာဝန္ရွိသူနဲ႔ အင္တာဗ်ဴးလာတယ္။ သတင္းက အတူတူျဖစ္ေနတယ္။ ေဆးေသြေသာက္လို႔ လူေသတယ္ဆိုတဲံ အရပ္သတင္းကို ေမးျမန္းၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။

• ဆင္ေျခေထာက္ေရာဂါဟာ ေရာဂါျဖစ္ရင္ အေရျပားနဲ႔ေအာက္က (တစ္ရွဴး) ေတြ တအားထူလာမယ္။
• အမ်ားအားျဖင့္ ေျခေထာက္နဲ႔ ေယာက္်ား ကပ္ပဲ့အိတ္မွာအျဖစ္မ်ားတယ္။ မိန္မကိုယ္မွာလဲ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ Filariasis နဲ႔ Podoconiosis ေၾကာင့္ျဖစ္ရတယ္။
• Lymphatic Filariasis လို႔လဲေခၚတယ္။ Wuchereria bancrofti, Brugia malayi နဲ႔ B timori အေကာင္ေတြေၾကာင့္ ျဖစ္တာပါ။ ျခင္ကိုက္ရာကေန ကူးစက္တယ္။
• ေရာဂါအစမွာ ဖ်ားမယ္၊ ခ်မ္းမယ္၊ ေနမေကာင္းျဖစ္မယ္။ (လင့္ဖ္) ေခၚတဲ့ေသြးျပန္ရည္ေၾကာေတြပိတ္ရာကေန ေျခေထာက္စတာၾကီးလာမယ္။ ကိုယ္ေရာင္သလိုေနတယ္။
• Podoconiosis အမ်ိဳးအစားဟာ ယူဂန္ဒါ၊ တန္ဇန္နီးယား၊ ကင္ညာ၊ ဘူရြန္ဒီ၊ အီဂ်စ္၊ နဲ႔ အီသီယိုးပီးယား ေဒသေတြမွာ ျဖစ္တယ္။
• လူေပါင္း သန္း ၁၂ဝ မွာ ပိုးရွိေနျပီး သန္း ၄ဝ မွာ ေျခေထာက္ စတာေတြ ၾကီးေနၾကတယ္။

ကုသရာမွာ Albendazole နဲ႔ Diethylcarbamazine ေဆးအတြဲကိုပိုသံုးတယ္။ တခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံေတြမွာ Albendazole နဲ႔ Ivermectin ေဆးေတြေပးတယ္။ ဆင္ေျခေထာက္ပိုးေၾကာင့္ မုတ္ရာဂါျဖစ္တာကို ခြဲစိတ္ျပဳျပင္ေပးႏိုင္တယ္။ ေျခေထာက္မွာျဖစ္တာကို ခြဲေပးတာ မေကာင္းလွပါ။

၂ဝဝ၃ ခုႏွစ္မွာ Antibiotics ပိုးေသေဆးျဖစ္တဲ့ Doxycycline ကို စမ္းသံုးခဲ့တယ္။ Suramin (Antrypol), Diethylcarbamazine (DEC, Heterazan, Banocide, and Notezine), Ivermectin (Mectizan), Metrifonate (Trichlorphon), Mebendazole နဲ႔ Levamisole ေဆးေတြကို သံုးႏိုင္တယ္။

ကာကြယ္ေဆးမရွိေသးပါ။ Albendazole သံခ်ေဆးကို ကာကြယ္တဲ့အေနနဲ႔ေပးတယ္။ Albendazole ေဆးကို Filariasis ဆင္ေျခေထာက္ေရာဂါအျပင္ ေရာဂါအမ်ားၾကီးအတြက္သံုးႏိုင္တယ္။

Albendazole ေဆးဘယ္ေလာက္ေပးမလဲ -
• Filariasis ဆင္းေျခေထာက္ေရာဂါ = လူၾကီး 400 mg တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊ ၁ဝ ရက္။ ကေလး 15 mg/kg/day တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊ ၁ဝ ရက္။
• Ascariasis သန္ေကာင္ = လူၾကီး 400 mg တၾကိမ္တည္း၊
• Trichostrongylosis = လူၾကီး 400 mg တၾကိမ္တည္း၊
• Pinworm Infection (Enterobius vermicularis) တုပ္ေကာင္ = လူၾကီး 400 mg တၾကိမ္တည္း၊ လိုအပ္ရင္ ၂ ပါတ္ေနတခါထပ္ေပး၊ ၂-၃ ၾကိမ္အထိေပး။
• Hookworm Infection (Necator or Ancylostoma) = လူၾကီး 400 mg တၾကိမ္တည္း၊ လိုအပ္ရင္ ၂ ပါတ္ေနတခါထပ္ေပး၊ ၂-၃ ၾကိမ္အထိေပး။
• Strongyloidiasis = လူၾကီး 400 mg တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊ ၂ ရက္။
• Trichinosis = လူၾကီး 400 mg တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊ ၉-၁၄ ရက္။
• Whipworm Infection (Trichuris trichiura) = လူၾကီး 400 mg တေန႔ ၁ ၾကိမ္၊ ၃ ရက္။
• Capillariasis = လူၾကီး 400 mg တေန႔ ၁ ၾကိမ္၊ ၁ဝ ရက္။
• Gnathostomiasis = လူၾကီး 400 mg တေန႔ ၁ ၾကိမ္၊ ၂၁ ရက္။
• Clornorchis sinensis (Liver Fluke) = 10 mg/kg တေန႔ ၁ ၾကိမ္၊ ၇ ရက္၊
• Giardiasis = လူၾကီး 400 mg တေန႔ ၁ ၾကိမ္၊ ၅ ရက္။
• Cysticercus cellulosae (Cysticercosis) = လူၾကီး 400 mg တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊ ၈-၃ဝ ရက္။
• Echinococcus Infection = လူၾကီး 400 mg တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊ ၁-၆ လ။
• Microsporidiosis = လူၾကီး 400 mg တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊ ၂၁ ရက္။
• Hydatid Disease = လူၾကီး 400 mg တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊ ၂၈ ရက္။ ၁၄ ရက္နားျပီး အဲဒီအတိုင္း ေနာက္ ၂ ျပန္ဆက္ေပးပါ။
• Neurocysticercosis = လူၾကီး 400 mg တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊ ၈-၃ဝ ရက္။

Albendazole ေဘးထြက္-ဆိုးက်ိဳးေတြ -
ကိုယ္ပူ၊ အေရျပားနီ-ယား၊ လည္ေခ်ာင္းနာ၊ အားယုတ္၊ ဗိုက္ေအာင့္၊ ဝမ္းပ်က္၊ ေခါင္းမူး၊ ေခါင္းကိုက္၊ ပ်ိဳ႕၊ အန္၊ ဆံပင္ပါး၊

ေဆးပညာရွင္ေတြသာ သိဘို႔လိုတဲ့ ေဘးထြက္-ဆိုးက်ိဳးေတြ -
ဆံပင္ကြ်တ္၊ ထိပ္ေျပာင္ (ေဆးျဖတ္ရင္ ျပန္ေကာင္းႏိုင္)၊ ေက်ာက္ကပ္ အလုပ္မလုပ္ႏိုင္၊ အသဲအလုပ္ပ်က္၊ အသဲအလုပ္မႏိုင္၊ ေသြးစစ္ရင္ ပံုမွန္မဟုတ္၊ မ်က္စိျမင္လႊာထိခိုက္။

Ref. Dr. Tint Swe
ေဒါက္တာတင့္ေဆြ

 ၁၂-၉-၂ဝ၁၃

https://www.facebook.com/photo.php?fbid=326473300823053&set=a.1204861680884