သဘာ၀ေဘးေၾကာင့္ စိတ္ဖိစီးမႈ ေ၀ဒနာ ျဖစ္ျပီဆို

ဇူလိုင္လက မုိးသည္းထန္စြာ ရြာသြန္းမႈေတြေၾကာင့္ ျမန္မာႏုိင္ငံက ေဒသအႏွံ႔အျပားတြင္ ေရႀကီးျခင္း၊ ေျမၿပိဳျခင္းစတဲ့ သဘာ၀ေဘးအႏၱရာယ္မ်ား ျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။ လက္ရွိအေျခအေနမွာလည္း တခ်ဳိ႕ေဒသေတြဟာ သဘာ၀ေဘးဒဏ္ကုိ ဆက္လက္ခံစားေနရဆဲျဖစ္ပါတယ္။

သဘာ၀ေဘးက်ေရာက္လာသည့္အခါ ေဘးဒဏ္သင့္ျပည္သူမ်ားအား ရုပ္ပုိင္းဆုိင္ရာ ကူညီကယ္ဆယ္ေရးမ်ား အသီး သီးေရာက္ရွိကူညီၾကေသာ္လည္း လူအမ်ားစုသတိမထားမိႏုိင္တဲ့ သဘာ၀ ေဘးဒဏ္သင့္သူမ်ားအတြက္ အေရးေပၚ စိတ္က်န္းမာေရးျပဳစုေစာင့္ေရွာက္မႈေတြဟာလည္း အမွန္တကယ္လိုအပ္တဲ့ အစိတ္အပုိင္းတခုပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ သဘာ ၀ေဘးဒဏ္ေၾကာင့္ စိတ္ဒဏ္ရာရရွိသူမ်ားအတြက္ စိတ္က်န္းမာေရး ျပန္လည္ျပဳစုေစာင့္ေရွာက္မႈမ်ားနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အေၾကာင္းအရာမ်ားအား မႏၱေလးစိတ္က်န္းမာေရးေဆးရုံမွ စိတ္က်န္းမာေရး အထူးကုဆရာ၀န္ ေဒါက္တာ ဘုိဘုိ ဉာဏ္နဲ႔ ဧရာ၀တီသတင္းေထာက္ ျမတ္ျပည့္ၿဖိဳးက ေတြ႔ဆုံေမးျမန္းထားပါတယ္။

ေမး။ ။ သဘာ၀ေဘးအႏၱရာယ္ ခံစားရတဲ့သူအေနနဲ႔ စိတ္ပုိင္းဆိုင္ရာ ထိခိုက္မႈေတြ ဘာျဖစ္ႏုိင္မလဲ။

ေျဖ။ ။ သဘာ၀ေဘးအႏၱရာယ္ႀကဳံေတြ႔ၿပီး ၂၄ နာရီအတြင္း ျဖစ္ႏုိင္တဲ့ စိတ္ပုိင္းဆိုင္ရာေ၀ဒနာေတြကေတာ့ အလြန္ အမင္း ထိတ္လန္႔တာ၊ စုိးရိမ္စိတ္လြန္ကဲတာ၊ စကားေမးမရဘဲ ေငးငုိင္သြားတာ၊ ကုိယ္ႀကဳံေတြ႔ခဲ့ရတဲ့ အျဖစ္အပ်က္ေပၚ လက္မခံႏုိင္၊ မယုံၾကည္ႏုိင္တာ၊ ဂဏာမၿငိမ္ျဖစ္တာ၊ ငုိေၾကြးတာ၊ လူအမ်ားနဲ႔ ေရာေႏွာမေနေတာ့ဘဲ တသီးတျခား ေန ထိုင္လာတာ၊ စိတ္တင္းက်ပ္လာတာေတြစတဲ့ လကၡဏာေတြ ျဖစ္ေပၚလာႏုိင္ပါတယ္။ ပ်က္စီးဆုံးရႈံးမႈ တခုခုနဲ႔ ႀကဳံ ေတြ႔ရတဲ့အခါမွာ အဲလိုခံစားခ်က္လကၡဏာေတြ ျဖစ္ေပၚတတ္ပါတယ္၊ ဒါေပမယ့္ အမ်ားအားျဖင့္ အဲဒီလို လကၡဏာ ေတြဟာ ၁ လေလာက္ၾကာရင္ေတာ့ ေလ်ာ့ပါးသြားတတ္ပါတယ္။

ေမး။ ။ အဲဒီလို ခံစားရတဲ့ေ၀ဒနာရွင္ကုိ ဘယ္လိုျပန္လည္ကုစားေပးသင့္ပါသလဲ။

ေျဖ။ ။ အဓိကကေတာ့ သူေျပာခ်င္တာကုိ ေျပာခ်င္တဲ့ပုံစံအတုိင္း နားေထာင္ေပးဖို႔ပါပဲ၊ သူစိတ္သက္သာရလာေအာင္ နားေထာင္ေပးပါ၊ အဲလိုမွ Support မရရင္ စိတ္က်န္းမာေရးခ်ဳိ႕တဲ့မႈ ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။

ေမး။ ။ အျဖစ္အပ်က္ကုိ ေတြ႔ႀကဳံၿပီး ၁ လၾကာတဲ့အထိ ေရာဂါလကၡဏာက မေလ်ာ့သြားေသးရင္ ဘာဆက္ျဖစ္ႏုိင္ မလဲ။

ေျဖ။ ။ PTSD (Post traumatic Stress Disorder) လို႔ေခၚတဲ့ ျပင္းထန္ စိတ္ဖိစီးမႈဒဏ္သင့္ေ၀ဒနာ၊ Depression လို႔ ေခၚတဲ့ စိတ္က်ေရာဂါမ်ဳိးေတြ ျဖစ္ႏုိင္ေျခပုိမ်ားပါတယ္။ ျပင္းထန္ စိတ္ဖိစီးမႈဒဏ္သင့္ေ၀ဒနာမွာဆုိရင္ ေရာဂါ လကၡ ဏာသုံးမ်ဳိးရွိပါတယ္။

(၁) “ျပန္လည္ေတြးေတာခံစားျခင္း” ကုိယ္ႀကဳံရတဲ့ အျဖစ္ဆုိးကုိ အိပ္မက္အျဖစ္ ျပန္မက္တာ၊ အေတြးထဲမွာ အဲဒီ အျဖစ္အပ်က္ကုိ ျပန္ခံစားေနရတာ၊ အဲ႔အေျခအေနေတြကုိ ျပန္ေတြးရင္း စိတ္ဖိစီးမႈျဖစ္ပြားတာ၊ အဲဒါ လကၡဏာေတြ ကေတာ့ သဘာ၀ေဘးအႏၱရာယ္ႀကဳံေတြ႔သူေတြမွာ အျဖစ္မ်ားပါတယ္။

(၂) “အျဖစ္အပ်က္ေတြကေန ေရွာင္ဖယ္ေနတတ္ျခင္း” ၊ ကုိယ္ႀကဳံေတြ႔ခဲ့ရတဲ့အျဖစ္အပ်က္ေတြကုိ လက္မခံႏုိင္ဘဲ ေရွာင္ဖယ္ေနတာပါ၊ အဲဒီရဲ႕အက်ဳိးဆက္က မွတ္ဉာဏ္ထိခိုက္လာမယ္၊ ကုိယ့္လုပ္ရမယ့္ လုပ္ငန္းတာ၀န္ေတြမွာ စိတ္ ၀င္စားမႈေတြ ေလ်ာ့က်လာမယ္၊ လူအမ်ားနဲ႔ ပတ္၀န္းက်င္နဲ႔ ေရာေႏွာတာ မရွိေတာ့ဘဲ သီးျခားေနထုိင္လာမယ္၊ ေမွ်ာ္ လင့္ခ်က္ ကင္းမဲ့သလို ခံစားရလာမယ္၊

(၃) “သတိႀကီးစြာ ထိတ္လန္႔ေနတတ္ျခင္း”၊ ဘယ္အရာမဆုိ အၿမဲ ထိတ္ထိတ္ပ်ာပ်ာျဖစ္ေနမယ္၊ အိပ္ေပ်ာ္ဖို႔ ခက္လာ တယ္၊ စိတ္တိုစိတ္ဆက္လာမယ္၊ ေဒါသထြက္ လြယ္လာတယ္၊ အာရုံစူးစုိက္ႏုိင္စြမ္းေတြ ေလ်ာ့က်လာမယ္၊ အဲဒီ ေ၀ဒ နာကို ခံစားရတာၾကာလာရင္ အခ်ိန္မီ ကုသမႈမရွိရင္ စိတ္က်ေရာဂါနဲ႔ တြဲျဖစ္လာႏုိင္ပါတယ္။ ေနာက္တခု စိတ္က်ေရာ ဂါကေတာ့ စုိးရိမ္ရပါတယ္၊ စိတ္က်ေရာဂါဆုိရင္ေတာ့ ေစာေစာက ေျပာတဲ့ လကၡဏာေတြအျပင္ လိင္စိတ္ေလ်ာ့ပါး လာမယ္၊ အအိပ္အစားပ်က္လာမယ္၊ ကုိယ္အေလးခ်ိန္က်လာမယ္၊ ေရာဂါလကၡဏာျပင္းထန္လာရင္ ေရွ႕အနာဂတ္ ကုိ မေကာင္းတဲ့အျမင္ေတြျမင္လာမယ္၊ သူမ်ားမျမင္ႏုိင္တာ၊ မၾကားႏုိင္တာေတြ ၾကားလာ၊ ျမင္လာတယ္လို႔ ခံစားရ မယ္၊ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိယ္ ဒဏ္ရာအနာတရျဖစ္ေအာင္ လုပ္လာမယ္၊ ေနာက္ဆုံးမွာ ေသေၾကာင္းႀကံဖို႔အထိ စဥ္းစားအား ထုတ္တာေတြ ျဖစ္လာႏုိင္ပါတယ္။ အဲလိုဆုိရင္ေတာ့ တတ္ကၽြမ္းနားလည္တဲ့ ဆရာ၀န္ေတြနဲ႔ ျပသၿပီး ေသခ်ာေဆးကု သမႈ ခံယူသင့္ပါတယ္။

ေမး။ ။ အဲလို စိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာေရာဂါေ၀ဒနာျဖစ္လာတဲ့ လူနာအေနနဲ႔ ဘယ္လိုေဆးကုသမႈ ခံယူသင့္ပါသလဲ။

ေျဖ။ ။ အဓိကကေတာ့ နားလည္တတ္ကၽြမ္းတဲ့ ဆရာ၀န္နဲ႔ ျပသသင့္ပါတယ္၊ စိတ္က်န္းမာေရး ဆရာ၀န္မွ မဟုတ္ပါ ဘူး၊ အေထြေထြေရာဂါကုဆရာ၀န္နဲ႔ျပလို႔ရပါတယ္၊ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ့္ဆီမွာ ပညာေရးျပသနာေတြေၾကာင့္ မသိနား မလည္တဲ့ ေတာရြာေတြမွာ ဒီလိုေရာဂါခံစားရတဲ့သူေတြကုိ ပေယာဂဆိုၿပီး ကုေပးၾကတာေတြ ရွိတယ္၊ အဲလို ကုသရင္ လည္း လူနာအေနနဲ႔ သူ႔စိတ္ထဲမွာ ခံစားေနရတာကုိဖြင့္ေျပာလိုက္ရင္ ေပါ့သြားၿပီး ျပန္ေကာင္းမြန္လာတာေတြ ရွိသလို၊ ကုိယ္ထိလက္ေရာက္ ရုိက္ႏွက္ၿပီး ကုသတာမ်ဳိးဆုိရင္ေတာ့ လူနာအတြက္ အႏၱရာယ္ရွိႏုိင္ပါတယ္။

ေမး။ ။ သဘာ၀ေဘးဒဏ္သင့္ေဒသေတြကို သြားၿပီး ကယ္ဆယ္ေရးလုပ္တဲ့အခါ စိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာ ထိခိုက္သူေတြနဲ႔ ႀကဳံ ေတြ႔ရရင္ ဘယ္လိုအခ်က္ေတြကို ေရွာင္ရွားသင့္ပါသလဲ။

ေျဖ။ ။ မလိုခ်င္ဘူးလို႔ ျငင္းတာကုိ အကူအညီအေထာက္အပံ့ေတြ အတင္းအက်ပ္ေပးတာမ်ဳိး၊ သူတို႔ရဲ႕ စိတ္ခံစားခ်က္ ေတြ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆုိခ်ိန္မွာ ဟန္႔တားတာေတြ၊ ေ၀ဖန္အႀကံျပဳတာေတြ မလုပ္ရပါဘူး၊ သနားကရုဏာသက္လြန္း တာ၊ စိတ္ေရာဂါရွိေနတယ္လို႔ သတ္မွတ္တာ၊ သူတို႔ေျပာေနတဲ့အခ်ိန္မွာ အတြင္းေရးကိစၥေတြ ပါလာရင္လည္း လွ်ိဳ႕ ၀ွက္ေပးထားရပါမယ္။ သူတို႔ကို ႏွစ္သိမ့္ေဆြးေႏြးတဲ့အခါမွာလည္း မျဖစ္ႏုိင္တဲ့အရာေတြကို ကတိေပးတာမ်ဳိး၊ တိုက္ တြန္းတာမ်ိဳး မလုပ္သင့္ပါဘူး။ ကုိယ့္ႏႈတ္အျပဳအမူကအစ သူတပါးသိကၡာက်ေစမယ့္ပုံစံမ်ဳိးကုိ သတိျပဳဆင္ျခင္သင့္ပါ တယ္။

ေမး။ ။ အစိုးရအေနနဲ႔ သဘာ၀ေဘးအႏၱရာယ္ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ေဒသေတြမွာ အေရးေပၚ စိတ္က်န္းမာေရးျပဳစုေစာင့္ ေရွာက္မႈေတြျပဳလုပ္ဖို႔ ဆရာတို႔ဌာနကုိ ေစလြႊတ္တာမ်ဳိးရွိပါသလား။

ေျဖ။ ။ နာဂစ္ျဖစ္ၿပီး တလခြဲေလာက္ေနေတာ့ က်ေနာ့္ဆရာတို႔ သြားရပါတယ္၊ ၿပီးေတာ့ သပိတ္က်င္းငလ်င္တုန္းက လည္း သြားရပါတယ္။ အခုတေခါက္ေတာ့ ခုေလာေလာဆယ္ထိ ဘာညႊန္ၾကားခ်က္မွ မလာေသးပါဘူး။

ေမး။ ။ အဲလိုအေရးေပၚ ေစာင့္ေရွာက္မႈလုပ္ရတဲ့အခါ ဘယ္လိုလူေတြက စိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာ ပိုထိခိုက္ခံစားရတာမ်ား ပါ သလဲ။

ေျဖ။ ။ က်ေနာ္ရဲ႕ဆရာ နာဂစ္ျဖစ္ၿပီး တလအၾကာမွာ အဲေဒသကုိ စိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာ ကုသမႈေတြသြားလုပ္ရတဲ့အခ်ိန္မွာ ေဆးခန္းကိုလာျပတာ အမ်ဳိးသားထက္ အမ်ဳိးသမီး ဦးေရက သုံးဆေက်ာ္မ်ားပါတယ္။ အဲလိုေျပာလို႔ အမ်ဳိးသမီးေတြ က အျဖစ္မ်ားတာလား ဆုိေတာ့လည္း မဟုတ္ဘူး၊ အမ်ဳိးသားေတြက မေျပာတာမ်ားတယ္၊ စိတ္ထဲမွာ ခံစားေနရတာ ကုိ က်ိတ္ခံစားၾကတယ္၊ အျပင္ကုိ ထုတ္မေျပာၾကဘူး၊ မေျပာတဲ့သူက ျဖစ္ႏုိင္ေျခပုိမ်ားပါတယ္။ အဲလိုေ၀ဒနာက ကိုယ့္စိတ္ထဲ ခံစားေနရတဲ့ဟာကို ဆရာ၀န္မွ မဟုတ္ဘူး ကုိယ္ယုံၾကည္စိတ္ခ်ရတဲ့သူတစုံတေယာက္ကုိ ဖြင့္ေျပာ လိုက္ရင္ သက္သာႏုိင္ပါတယ္။

ေမး။ ။ သဘာ၀ေဘးအႏၱရာယ္ေၾကာင့္ စိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာ ထိခုိက္ႏုိင္တဲ့အေျခအေနတခုခုနဲ႔ႀကဳံေတြ႔လာရင္ ဘယ္လိုလူ ေတြကုိ အထူးေစာင့္ေရွာက္ဖို႔ လိုအပ္ပါသလဲ။

ေျဖ။ ။ အားလုံးကေတာ့ ေစာင့္ေရွာက္ေပးဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္၊ အထူးသျဖင့္ဆုိရင္ မိဘမဲ့ကေလးငယ္မ်ား၊ အမ်ဳိးသမီး မ်ား၊ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ႏွင့္ ႏို႔တုိက္မိခင္၊ အသက္အရြယ္ႀကီးရင့္သူေတြ၊ က်န္းမာေရးမေကာင္းသူေတြ၊ စိတ္ေ၀ဒနာရွင္ ေတြ ခႏၵာကုိယ္မွာ ထိခိုက္ဒဏ္ရာျပင္းထန္စြာရရွိထားသူေတြ၊ အရက္၊ မူးယစ္ေဆး၀ါးသုံးစြဲသူေတြကုိ အနီးကပ္ ၾကပ္ မတ္ေစာင့္ေရွာက္ေပးသင့္ပါတယ္။ အရက္သမားမုိ႔ ၊ ေဆးသမားမုိ႔ ဂရုမစုိက္ဘဲ ပစ္ထားရင္ အရက္ငမ္း ဖမ္းတဲ့အခ်ိန္၊ ေဆးစြဲလကၡဏာေတြ ျပလာတဲ့အခ်ိန္က် ကာယကံရွင္အတြက္လည္း အႏၱရာယ္ရွိသလို ပတ္၀န္းက်င္အတြက္ လည္း အႏၱရာယ္ျပဳႏုိင္ပါတယ္၊ ဒါေၾကာင့္ သူတို႔ကုိလည္း ေသခ်ာျပဳစုစာင့္ေရွာက္ေပးသင့္ပါတယ္။

ေမး။ ။ က်န္းမာေရး၀န္ႀကီးဌာနအေနနဲ႔ေရာ လက္ရွိျဖစ္ပြားေနတဲ့ သဘာ၀ေဘးအႏၱရာယ္အေပၚ စိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာ က်န္း မာေရးရႈေထာင့္ကေန ဘာေတြေဆာင္ရြက္သြားဖို႔ ရွိပါသလဲ။

ေျဖ။ ။ မႏၱေလးမွာ အခုလာမယ့္ စက္တင္ဘာ ၂၁၊ ၂၂ ရက္မွာ ေရေဘးကယ္ဆယ္ေရးသြားမယ့္ လူမႈေရးအဖြဲ႔ေတြ၊ NGO ေတြကုိ အေရးေပၚ စိတ္က်န္းမာေရး ျပဳစုေစာင့္ေရွာက္မႈနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ သင္တန္းေပးဖို႔ ရွိပါတယ္၊ ေနရာက ေတာ့ စီစဥ္ေနဆဲပါ၊ ေရေဘးသင့္ျပည္သူေတြအတြက္ ဘယ္လိုစိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာ ျပဳစုေစာင့္ေရွာက္ေပးႏုိင္မလဲဆုိတာ စိတ္က်န္းမာပညာဌာနက ဆရာ၀န္ေတြက သင္တန္းပုိ႔ခ်ေပးသြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ရန္ကုန္မွာလည္း စက္တင္ဘာ ၁၅၊ ၁၆ ရက္ေန႔ ပန္ဒါဟုိတယ္မွာ ျပဳလုပ္မွာပါ။
irrawaddy

http://www.searchmyanmar.com/link/comment/cid/53667