ႏွစ္ဆန္းတစ္ရက္ေန႔ မွတ္တမ္းမ်ား

Written By - တင္ႏုိင္တုိး

ႏွစ္ဆန္းတစ္ရက္ေန႔သည္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ ျမန္မာလူမ်ိဳးမ်ားအတြက္ အထြတ္အျမတ္ထားရာ ေန႔တစ္ေန႔ ျဖစ္ပါသည္။ သကၠရာဇ္တစ္ခု၏ အစအဦးရက္တြင္ ကုသိုလ္ေကာင္းမႈမ်ား ျပဳၾကသည္မွာလည္း ျမတ္ႏိုးဖြယ္ရာ ထံုးတမ္းစဥ္လာ တစ္ရပ္ျဖစ္သည္။

ႏွစ္ဆန္းတစ္ရက္

ျမန္မာျပကၡဒိန္အရ ျမန္မာႏွစ္၏ ပထမဆံုးလမွာ တန္ခူးလ ျဖစ္ေသာ္လည္း ႏွစ္ဆန္းတစ္ရက္ေန႔မွာ တန္ခူးလဆန္း(၁)ရက္ေန႔ မဟုတ္ေပ။ သူရိယေနမင္းႀကီး မိန္ရာသီမွ မိႆရာသီသုိ႔ ကူးေျပာင္းခ်ိန္သည္ တန္ခူးလအတြင္း ျဖစ္ႏိုင္သကဲ့သုိ႔ တစ္ခါတစ္ရံ ကဆုန္လအတြင္း က်ေရာက္ႏိုင္ေလသည္။ သုိ႔ျဖစ္၍ တန္ခူးလ၊ သုိ႔မဟုတ္ ကဆုန္လ၏ ႏွစ္ဆန္းတစ္ရက္ေန႔ မတုိင္မီ ရက္မ်ားကုိ ေႏွာင္းတန္ခူး သုိ႔မဟုတ္ ေႏွာင္းကဆုန္ဟု ေခၚဆုိၾကသည္။ ေ၀ါဟာရ ျပကၡဒိန္အရ တန္ခူး၊ ကဆုန္လမ်ားသုိ႔ ေရာက္ရွိသည့္တုိင္ ႏွစ္မကူးေသးဘဲ ႏွစ္ဆန္းတစ္ရက္ ေန႔တြင္မွ ႏွစ္သစ္ကုိ စတင္ပါသည္။

ေရွးျမန္မာမင္းမ်ား လက္ထက္

ေရွးျမန္မာမင္းမ်ား လက္ထက္ကပင္ ႏွစ္ဆန္းတစ္ရက္ေန႔ကုိ အေလးအျမတ္ျပဳၾကသည္။ ႏွစ္ဆန္းတစ္ရက္ေန႔တြင္ ေရႊၿမိဳ႕ေတာ္ ဓာတ္တံခါးေလးရပ္မွ အေျမာက္သံေပးရျမဲျဖစ္သည္။ ယင္းေန႔တြင္ ရတနာသံုးပါးႏွင့္တကြ သမၼာေဒ၀နတ္ အေပါင္းတို႔အား ေရွးအစဥ္အလာအတုိင္း လွဴဒါန္းပူေဇာ္ျမဲ လွဴဖြယ္၀တၳဳမ်ားျဖင့္ ပူေဇာ္ၾကသည္။ ယင္းေန႔တြင္ အတာပြဲေတာ္ကုိလည္း ဆင္ယင္က်င္းပေလ့ ရွိခဲ့ၾကသည္။

သမုိင္း၀င္ ႏွစ္ဆန္းတစ္ရက္ေန႔

မင္းတုန္းမင္းလက္ထက္ သကၠရာဇ္ ၁၂၃၃ ခုႏွစ္ (၁၈၇၁ ခုႏွစ္)က ႏွစ္ဆန္းတစ္ရက္ေန႕မွာ သမုိင္း၀င္ ျဖစ္ခဲ့သည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆုိေသာ္ မင္းတုန္းမင္းသည္ ယင္းေန႔တြင္ ပဥၥမသဂၤါယနာတင္ အခမ္းအနားကုိ စတင္က်င္းပ ခဲ့ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။

ကုန္းေဘာင္ဆက္ မဟာရာဇ၀င္ေတာ္ႀကီးတြင္ “သကၠရာဇ္ (၁၂၃၃) တစ္ေထာင္ႏွစ္ရာ သံုးဆယ့္သံုးခု တန္ခူးလျပည့္ေက်ာ္ တစ္ဆယ့္တစ္ရက္ (၁၅ ဧၿပီ ၁၈၇၁) ႏွစ္ဆန္းတစ္ရက္ စေနေန႔ ေကာင္းျမတ္ေသာ မဂၤလာအခါေတာ္၌ အေျမာက္သံၾကားေစၿပီးမွ ဆဒၵန္ဆင္မင္းသခင္အသွ်င္ ဘ၀ရွင္မင္းတရားႀကီးဘုုရား၊ အရွင္နန္းမေတာ္ မိဖုရားေခါင္ႀကီး ဘုရားႏွင့္တကြ မင္းညီမင္းသား မွဴးေတာ္မတ္ေတာ္ အေပါင္းတုိ႔ျဖင့္ ျခံရံလ်က္ ထြက္ေတာ္မူ၍ ေရႊနန္းျပာသာဒ္ေတာ္ဦး ေျမနန္းေတာ္တြင္ အခမ္းအနား ႀကီးက်ယ္စြာ စီမံခင္းက်င္းၿပီးလွ်င္ သာသနာျပဳ သုဓမၼဆရာေတာ္၊ တံဆိပ္ရမရ ဆရာေတာ္ သံဃာေတာ္တုိ႔ကုိ ေလွ်ာက္ထားေတာင္းပန္၍ ပဥၥမသဂၤါယနာတင္ မဂၤလာသဘင္ ဆင္ယင္ေတာ္မူသည္” ဟူ၍ ေဖာ္ျပပါရွိပါသည္။

ေနာက္ဆံုး အတာပြဲေတာ္

ျမန္မာမင္းမ်ား လက္ထက္တစ္ေလွ်ာက္ ႏွစ္ဆန္းတစ္ရက္ေန႔တြင္ အတာပြဲေတာ္ကုိ က်င္းပျမဲျဖစ္ရာ သီေပါမင္းလက္ထက္ ၁၂၄၇ ခုႏွစ္၏ ႏွစ္ဆန္းတစ္ရက္ေန႔ျဖစ္ေသာ ကဆုန္လဆုတ္ ၂ ရက္ (၁၄ ဧၿပီ ၁၈၈၅) တြင္ ျမန္မာဘုရင္လက္ထက္ ေနာက္ဆံုး အတာပြဲေတာ္ကုိ က်င္းပခဲ့ပါသည္။ ယင္းေန႔တြင္ လွဴဖြယ္၀တၳဳ အစုစုကုိ ပြဲလမ္းသဘင္စံုတုိ႔ႏွင့္တကြ ေတာင္စမုတ္ေတာ္၌ ခင္းက်င္းျပသလ်က္ မင္း၊ မိဖုရားတုိ႔ ေရစက္ခ် လွဴဒါန္းခဲ့ၾကသည္။

ဟံသာ၀တီသတင္းစာပါ သတင္း

(၁၃-၄-၁၉၀၁) ရက္စြဲပါ ဟံသာ၀တီ သတင္းစာအရ ထုိႏွစ္က ႏွစ္ဆန္းတစ္ရက္ေန႔မွာ ၁၆ ဧၿပီ ၁၉၀၁ တြင္ ျဖစ္ပါသည္။ ယင္းေန႔ထုတ္ သတင္းစာတြင္ “မဟာသႀကၤန္ အတာမဂၤလာႏွစ္ဦး အခါတြင္ ရတနာသုံးပါး ဘိုးဘြားတုိ႔အား ၀တၱရားမခြၽတ္ရေအာင္ ေဆာင္ရြက္အားထုတ္ၾကေသာ သူေတာ္ေကာင္း အေပါင္းတို႔သည္ ေရာဂါေဘးဒဏ္ ရန္မာန္ခပ္သိမ္း ကင္းၿငိမ္းပေပ်ာက္လ်က္ လူနတ္နိဗၺာန္သုံးတန္သုခ အလုိရွိသမွ်သည္ ဣ႒ဖလအာနိသံသ အက်ဳိးပြားတုိး စံုလင္ေအာင္ျမင္ ၿပီးစီးၾကေစရန္ ကြၽႏ္ုပ္တို႔က ထပ္မံႏႈိးေဆာ္ လုိက္ပါေၾကာင္း” ဟု ေရးသားေဖာ္ျပ ထားသည္ကုိ ေတြ႕ရွိရ၏။

သုိ႔ေသာ္ ထုိႏွစ္ရန္ကုန္သႀကၤန္က အေျခအေန ဆိုးရြားခဲ့ေၾကာင္း သႀကၤန္ပြဲအၿပီး (၂၀-၄-၁၉၀၁) ထုတ္ ဟံသာ၀တီ သတင္းစာတြင္ “ျမန္မာလူမ်ဳိးတို႔ အတာႏွစ္သစ္ကူး သႀကၤန္အခါ၌ ေမတၱာရည္ညႊန္း သြန္းေလာင္းသည့္ေရအတြက္ အမ်က္ေဒါသ ခုိက္ရန္ပြား၍ တရားကုိမငဲ့ကြက္ ႐ိုုက္ႏွက္ၾကျခင္းအေၾကာင္း” ေခါင္းစဥ္ျဖင့္ သတင္းရွည္တစ္ပုဒ္ ပါလာေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။

ကုိလုိနီေခတ္ ႏွစ္ဆန္းတစ္ရက္ေန႔

ႏွစ္ဆန္းတစ္ရက္ေန႕တြင္ ဥပုသ္သီလ ေဆာက္တည္ၾကျခင္း၊ သက္ႀကီးရြယ္အိုမ်ားအား ပူေဇာ္ကန္ေတာ့ၾကျခင္း၊ ဇီ၀ိတဒါန အလွဴျပဳျခင္းမ်ားကုိ ေဆာင္ရြက္ေလ့ရွိၾကရာ ကုိလုိနီေခတ္တြင္လည္း ယင္းသုိ႕ အစဥ္အလာမပ်က္ ဆက္လက္ထိန္းသိမ္း ေဆာင္ရြက္ခဲ့ၾကသည္။ သုိ႔ေသာ္ ၁၃၀၀ ျပည့္ႏွစ္ (၁၉၃၈) က ျမန္မာတုိ႔ မ်ိဳးခ်စ္စိတ္ဓာတ္ ျပင္းထန္လ်က္ နယ္ခ်ဲ႕အဂၤလိပ္ကုိ တြန္းလွန္ရန္ ျပင္ဆင္လ်က္ရွိၾကရာ ႏွစ္သစ္ကူးေန႔တြင္ အၿမိဳ႕ၿမိဳ႕ အရြာရြာ၌ ဖြဲ႕စည္းထားေသာ အေပ်ာ္တမ္း ရဲတပ္၊ မီးသတ္ႏွင့္ ေစာင့္ေရွာက္ေရး အဖြဲ႕တုိ႔က ၿမိဳ႕တြင္းလွည့္လည္ကာ စစ္တပ္ခင္းက်င္း ျပသသည့္အတုိင္း က်င္းပလွ်င္ အာဇာနည္စိတ္ဓာတ္မ်ား အသစ္တစ္ဖန္ ေပၚေပါက္လာႏုိင္ေၾကာင္း ထုိေခတ္ကာလ သတင္းစာတစ္ေစာင္မွ အၾကံျပဳထားသည္ကုိလည္း ေတြ႕ရွိရသည္။ ယင္းအၾကံျပဳခ်က္အတုိင္း အခ်ဳိ႕ၿမိဳ႕မ်ားတြင္ စနစ္တက်ၿမိဳ႕တြင္းသုိ႔ လွည့္လည္ခ်ီတက္ ၾကသည္ကုိလည္း ေတြ႕ရွိရပါသည္။

ငါးလႊတ္ပြဲ

ဗုဒၶဘာသာ၀င္ ျမန္မာလူမ်ိဳး အမ်ားစုက ႏွစ္ဆန္းတစ္ရက္ေန႔တြင္ ဇီ၀ိတဒါနအလွဴပြဲမ်ား စုေပါင္းက်င္းပေလ့ရွိၾကရာ ထင္ရွားေသာ ပြဲတစ္ပြဲမွာ ငါးလႊတ္ပြဲ ျဖစ္ပါသည္။ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ေဘာက္ေထာ္ရပ္ ကန္ဘဲ့ရြာ ေတာင္ပုိင္းတြင္ မစၦသမူဟအဘယဒါန အသင္းေခၚ ငါးလႊတ္ပြဲက်င္းပရန္ အသင္းတစ္သင္းပင္ ဖြဲ႕စည္းထားခဲ့သည္။ ယင္းအသင္းကုိ ၁၉၂၆ ခုႏွစ္ကပင္ ဖြဲ႕စည္းခဲ့သည္။ ၁၃၀၀ ျပည့္ႏွစ္ဆန္း တစ္ရက္ေန႔ကဆုိလွ်င္ ၁၃ ႀကိမ္ေျမာက္ ငါးလႊတ္ပြဲအျဖစ္ လွည္းမ်ားျဖင့္ ကခုန္တီးမႈတ္ၾကလ်က္ အင္းလ်ားကန္သုိ႔ သြားေရာက္ကာ ငါးလႊတ္ပြဲ က်င္းပခဲ့ၾကေၾကာင္း (၂၃-၄-၁၉၃၈) ရက္စြဲပါ သူရိယသတင္းစာတြင္ သတင္းေဖာ္ျပ ပါရွိပါသည္။

ေဘးမဲ့လႊတ္ပြဲမ်ား

ႏွစ္ဆန္းတစ္ရက္ေန႕တြင္ ငါးလႊတ္ပြဲကုိ သာမက အျခားတိရစၦာန္မ်ားအား ေဘးမဲ့ေပးလွဴပြဲ မ်ားကုိလည္း ၿမိဳ႕ရြာအႏွံ႕တြင္ က်င္းပေလ့ ရွိၾကသည္။ ၿမိဳ႕ရြာအမ်ားတြင္ ဇီ၀ိတဒါန ကယ္ဆယ္ေရး အဖြဲ႕မ်ား ဖြဲ႕စည္းထားၾကၿပီး ယင္းအဖြဲ႕မ်ားမွ တိရစၦာန္မ်ားကုိ ေဘးမဲ့လႊတ္ပြဲ က်င္းပၾကသည္။ ၁၉၃၈ ခုႏွစ္က သထံုၿမိဳ႕၌ ယင္းသုိ႕ေဘးမဲ့လႊတ္ပြဲ က်င္းပခဲ့ပံုႏွင့္ ပတ္သက္၍ “ေဘးမဲ့ဇီ၀ိတဒါန ကယ္ဆယ္ေရးအဖြဲ႕၏ သတၱမအႀကိမ္ေျမာက္ ကြၽဲ ႏြားဆိတ္၀က္ ၾကက္ငွက္သားငါး တိရစၦာန္မ်ား လႊတ္ပြဲကုိ ႏွစ္ဆန္း ၁ ရက္ေန႔က ေမာ္ေတာ္ကားႏွင့္တကြ လွည္းေပါင္းမ်ားစြာျဖင့္ တင္ေဆာင္ကာ အတီးအမႈတ္ အကအခုန္ အမ်ိဳးမ်ိဳးတုိ႕ျဖင့္ လွည့္လည္က်င္းပေၾကာင္း။ ထုိလွည့္လည္ရာတြင္ ေရွးဆံုးတြင္ သံဃာေတာ္ အရွင္ျမတ္မ်ားက ေမာ္ေတာ္ဘတ္စ္ကားႀကီးတြင္ လုိက္ပါကာ ပရိတ္ကမၼ၀ါမ်ား ရြတ္ၾကားသြားေၾကာင္း” စသည္ျဖင့္ သူရိယသတင္းစာ၌ ေရးသားထားသည္ကုိ ေတြ႕ရွိရသည္။

ဗုဒၶ႐ုပ္ပြားေတာ္မ်ားအား ေရသပၸာယ္ျခင္း

ႏွစ္ဆန္းတစ္ရက္ေန႔တြင္ ဗုဒၶ႐ုပ္ပြားေတာ္မ်ားအား ေရသပၸာယ္ျခင္းျဖင့္လည္း ကုသုိလ္ယူၾကသည္။ မိမိတုိ႔ေနထုိင္ရာ နယ္ေျမေဒသအတြင္းရွိ ဗုဒၶ႐ုပ္ပြားေတာ္ျမတ္မ်ားအား ေရသပၸာယ္ၾကျခင္းမွာ ေရွးအစဥ္အလာ တစ္ရပ္ျဖစ္ပါသည္။ ႏွစ္ဆန္းတစ္ရက္ေန႔တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ရွိ ေက်ာင္းကန္ဘုရားမ်ား၌ ဥပုသ္သီလ ေဆာက္တည္သူမ်ား၊ ေစတီရင္ျပင္ေတာ္တြင္ တံျမက္လွည္း သန္႔ရွင္းေရး လုပ္ျခင္းျဖင့္ ကုသုိလ္ယူၾကသူမ်ားကုိ ေတြ႕ျမင္ႏိုင္ၾကသည္။

ဦးေခါင္းေဆးေလွ်ာ္ျခင္း

ႏွစ္ဆန္းတစ္ရက္ေန႔တြင္ ရပ္ကြက္ေက်းရြာတြင္းေန လူငယ္မ်ားက သက္ႀကီးရြယ္အုိမ်ားအား ဦးေခါင္းေဆး ေလွ်ာ္ေပးျခင္းျဖင့္ ကုသုိလ္ယူၾကသည္။ ႏွစ္ေဟာင္းမွ အညစ္အေၾကးမ်ားကုိ ႏွစ္သစ္သုိ႔ ပါမလာေစရန္ အထိမ္းအမွတ္ျဖင့္ ဦးေခါင္းေဆး ေလွ်ာ္ျခင္းျပဳၾကပါသည္။ ဦးေခါင္းတြင္တင္ ရွိေနေသာ အညစ္အေၾကးမ်ားအား ျမန္မာ့႐ိုးရာ တေရာ္ကင္ပြန္းတုိ႕ျဖင့္ ေဆးေၾကာေပးၾကျခင္း ျဖစ္သည္။

ပါလီမန္ေခတ္ သက္ႀကီးပူေဇာ္ပြဲ

ႏွစ္ဆန္းတစ္ရက္ေန႔တြင္ သက္ႀကီးရြယ္အုိမ်ားအား ပူေဇာ္ကန္ေတာ့ျခင္းမ်ားျဖင့္လည္း ကုသုိလ္ယူၾကသည္။ အထူးသျဖင့္ ပါလီမန္ေခတ္ တစ္ေလွ်ာက္တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ေတာ္၀န္မ်ားသည္ သႀကၤန္ပြဲေတာ္ကုိ စတင္ဖြင့္လွစ္ကာ ႏွစ္သစ္မဂၤလာမိန္႔ခြန္း ေျပာၾကားေလ့ ရွိၾကသကဲ့သုိ႔ ႏွစ္ဆန္းတစ္ရက္ေန႔တြင္လည္း ရန္ကုန္နယ္နိမိတ္ အတြင္းရွိ သက္ႀကီးရြယ္အုိ အဘိုးအဘြားမ်ားအား ၿမိဳ႕ေတာ္ခန္းမသုိ႔ ပင့္ဖိတ္လ်က္ ကန္ေတာ့ေလ့ရွိပါသည္။ (ေနာက္ပုိင္းသက္ႀကီး၀ါႀကီး ကန္ေတာ့ပြဲကုိ သီတင္းကြၽတ္လသုိ႔ ေျပာင္းေရႊ႕က်င္းပပါသည္။)

၁၉၅၄-၅၅ ခုႏွစ္ကဆုိလွ်င္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ေတာ္၀န္ ဦးဘညြန္႕ကုိယ္တုိင္ အဘိုးအဘြားမ်ားအား ေငြေၾကးျဖင့္ ေထာက္ပံ့မႈ ျပဳခဲ့ပါသည္။ ၁၉၅၅ ခုႏွစ္ ၿမိဳ႕ေတာ္၀န္ ဦးစိန္ေဖ လက္ထက္တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ေပၚ ၃၅ ရပ္ကြက္မွ ဘုိးဘြား ၁၀၅ ဦးအား ေငြက်ပ္ ၂၀၀ ႏွင့္ မ်က္ႏွာသုတ္ပ၀ါ တစ္ထည္စီ ေပးအပ္ခဲ့သည္။

က်မ္းကုိး

၁။ ကုန္းေဘာင္ဆက္ မဟာရာဇ၀င္ေတာ္ႀကီး(တတိယအုပ္)

၂။ ဟံသာ၀တီသတင္းစာ(၁၉၀၁ ဧၿပီ)

၃။ သူရိယႏွင့္ ဗမာ့ေခတ္သတင္းစာမ်ား (၁၉၃၈ ဧၿပီ၊ ၁၉၅၅ ဧၿပီ)

ၿမိဳ႕ေတာ္၀န္ဦးဘညြန္႕က သက္ႀကီးရြယ္အို ဘိုးဘြားမ်ားကုိ ၿမိဳ႕ေတာ္ခန္းမသုိ႕ ပင့္ဖိတ္ကန္ေတာ့ေနစဥ္

 https://www.facebook.com/MyawadyNews/photos/a.351047714993066.76926.351