နွစ္စဥ္ ကမာၻ႕လူဦးေရရဲ႕ ၇၀ရာခိုင္ႏႈန္းခန္႕ဟာ ေခါင္းကိုက္ေဝဒနာ ခံစားရတတ္ပါတယ္လို႕ ကမာၻ႕က်န္းမာေရးအဖြဲ႕အစည္း WHOက ေၾကျငာခ်က္ ထုတ္ျပန္ျပီး သတိေပးထားပါတယ္။ဦးေနွာက္နဲ႕
ကမာၻ႕လူဦးေရ သန္းတစ္ေထာင္ေက်ာ္ဟာ မိုက္ဂရိန္းေခၚတဲ့ ေခါင္းကိုက္ေဝဒနာကို ခံစားေနရပါတယ္။ အခ်ိဳးခ်ၾကည့္ရင္ ကမာၻ႕လူဦးေရရဲ႕ ၁၅ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္ ရွိပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ အမ်ိဳးသားေတြထက္ ၃ဆေလာက္ ပိုအျဖစ္မ်ားတယ္။ အမ်ိဳးသမီး ၄ေယာက္မွာ တစ္ေယာက္ႏႈန္းျဖစ္ျပီး အမ်ိဳးသား ၁၂ေယာက္မွာ တစ္ေယာက္သာ ျဖစ္ၾကတယ္။ ေဟာ္မုန္းအေျပာင္းအလဲကလည္း အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ ပိုျဖစ္ေစတဲ့ အေၾကာင္းတစ္ခ်က္အျဖစ္ ပါဝင္ပါတယ္။ ေလ့လာခ်က္ေတြအရ မ်ိဳးရိုးနဲ႕လည္း သက္ဆိုင္မႈရွိတယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။ ေဆြမ်ိဳးထဲမွာ တစ္ေယာက္မက ျဖစ္နိုင္တယ္။ ပတ္ဝန္းက်င္အေနအထားက မိုက္ဂရိန္းျဖစ္ေစတဲ့ အေျခခံအေၾကာင္းအခ်က္အျဖစ္ ပါဝင္ေနပါတယ္။ လႈပ္ရွားမႈကလည္း ေခါင္းကိုက္ျခင္းကို ပိုဆိုးေစနိုင္တယ္လို႕ ဆိုထားပါတယ္။
Migraine မိုက္ဂရိန္းဆိုတာ
Migraine ဆိုတဲ့ ေဝါဟာရက "hemikrania"ဆိုတဲ့ ဂရိစကားလံုးက ဆင္းသက္လာပါတယ္။ hemi ဆိုတာ တစ္ျခမ္း၊ kranionဆိုတာက ဦးေခါင္းခြံ ဆိုတဲ့အဓိပၸါယ္ရွိပါတယ္။ ျမန္မာလို အလ်ဥ္းသင့္ေအာင္ ဘာသာျပန္ရင္ ေခါင္းတစ္ျခမ္းမွာ နာက်င္ကိုက္ခဲတယ္ ဆိုတဲ့ အဓိပၸါယ္မ်ိဳးသက္ေရာက္ပါတယ္
မိုက္ဂရိန္းမွန္ရင္
Migraine ကို တျခားေခါင္းကိုက္ေဝဒနာ အမ်ိဳးအစားေတြနဲ႕ မွားယြင္းတတ္ပါတယ္။ မိုက္ဂရိန္းတစ္ခါျဖစ္ဖူးသူဟ
ကိုက္တတ္တယ္။ ေခါင္းေနာက္ဖက္က ထိုးျပီး ကိုက္တာမ်ိဳးလည္း ေတြ႕ခဲ့ဖူးတယ္။ တခါတရံ ဦးေရျပားတင္းျပီး နာတာမ်ိဳး ရွိတတ္တယ္။ ေနာက္ေစ့ကေန လည္းပင္းထိ တင္းျပီးနာေနတတ္တယ္။ အထူးသျဖင့္ မနက္ပိုင္းေတြမွာ စျဖစ္တတ္တယ္။ တျဖည္းျဖည္းနဲ႕ ပိုဆိုးလာတယ္။ တခါျဖစ္ရင္ နာရီပိုင္းမွ ရက္ပိုင္းထိ ၾကာနိုင္တယ္။ သီအိုရီအရ ေခါင္းကိုက္ေဝဒနာဟာ ၄နာရီ-၃ရက္ အထိ ၾကာနိုင္တယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။တခ်ိဳ႕အလုပ္အကိုင္
မိုက္ဂရိန္းသေဘာနဲ႕ အဆင့္ေလးဆင့္
ေယဘုယ်အားျဖင့္ အဆင့္ေလးဆင့္ ခြဲထားတယ္။
-မျဖစ္ခင္ ၾကိဳတင္ လကၡဏာ ေပၚေပါက္တဲ့အဆင့္(Prodrome)
-ေရွ႕ေျပး နိမိတ္ျပတဲ့အဆင့္(Aura)
-ေခါင္းကိုက္ေဝဒနာ အမွန္တကယ္ ခံစားရတဲ့အဆင့္(migraine Pain)
-ေခါင္းကိုက္ျပီးေနာက္ တျခားလကၡဏာရပ္ေတြ ခံစားရတဲ့အဆင့္(Postdrome)
စသည္ျဖင့္ ေလးမ်ိဳးခြဲျခားထားတယ္။ သို႕ေသာ္ လူတိုင္းဟာ ဒီအဆင့္ေတြအားလံုး ခံစားရတာမ်ိဳး မဟုတ္ပါဘူး။
၁။ေခါင္းမကိုက္ခင္ တစ္ရက္ေလာက္အလိုမွာ prodrome ေရွ႕ေျပးလကၡဏာေတြ စတင္ခံစားရတယ္။ ဒီအဆင့္မွာ ခံစားမႈ စတင္ေျပာင္းလဲလာသလို စိတ္အေျပာင္းအလဲမ်ားလာတတ္တယ
၂။Aura အဆင့္ကို မိုက္ဂရိန္းလူနာ ၄ေယာက္မွာ တစ္ေယာက္ႏႈန္း ေတြ႕ရတယ္။ ဦေခါင္းပိုင္းကို ေထာက္ပံ့ေနတဲ့ ေသြးေၾကာေတြ က်ဥ္းလာ၊က်ံဳ႕လာတာေၾကာင့္ ဒီလို လကၡဏာေတြ ခံစားရပါတယ္။ေနာက္ဆံုးေတြ႕ရ
၃။က်ဥ္းေနတဲ့ေသြးေၾကာက တဖန္က်ယ္လာတဲ့အခါ ေခါင္းကိုက္ေဝဒနာ စတင္ခံစားရပါတယ္။ဒီအဆင့္ဟာ migraine ေခါင္းကိုက္ေဝဒနာ အမွန္တကယ္ ခံစားရတဲ့ အဆင့္ျဖစ္ပါတယ္။ ေခါင္းကိုက္တဲ့အခါ နာရီပိုင္းမွ ရက္ပိုင္းအထိ ၾကာတတ္ပါတယ္။အမ်ားစုဟာ နာရီပိုင္းေလာက္ ေဝဒနာခံစားရျပီး ပံုမွန္အားျဖင့္ ၃ရက္အတြင္း ျပန္လည္သက္သာၾကတယ္။ ၆၀ရာခိုင္ႏႈန္းဟာ ေခါင္းတစ္ျခမ္းထဲမွာသာ ထိုးျပီး ကိုက္တယ္။ ျဖည္းျဖည္းခ်င္း ပိုဆိုးလာတယ္။ ပ်ိဳ႕ခ်င္အန္ခ်င္ အျဖစ္မ်ားတယ္။ ဆူညံသံေတြ၊အလင္းစူးစူးေတြက ေဝဒနာကို ပိုဆိုးလာေစတယ္။ မ်က္လံုးေတြေဝဝါးလာတတ္သလို ဆီးသြားမ်ားတာ၊ေခၽြးထြက္မ်ာ
၄။ေခါင္းကိုက္ေဝဒနာသက္သာတဲ့
မိုက္ဂရိန္းေဝဒနာနဲ႕ အမ်ိဳးအစားမ်ား
ပံုမွန္အားျဖင့္ migraine without auraနဲ႕ migraine with auraဆိုျပီး နွစ္မ်ိဳးခြဲထားတယ္။ ၾကိဳတင္ နိမိတ္ျပလကၡဏာမရွိပဲ ရုတ္တရက္ျဖစ္တဲ့ migraine without aura ဟာ ပိုမိုအျဖစ္မ်ားတယ္။ ေဝဒနာခံစားရသူ အမ်ားစုဟာ တစ္လအတြင္း တစ္ၾကိမ္၊နွစ္ၾကိမ္ထက္ ပိုျဖစ္ေလ့ မရွိၾကဘူး။ တစ္လအတြင္း ၁၅ရက္ထက္ ပိုျဖစ္တတ္သူေတြကို chronic migraine နာတာရွည္ မိုက္ဂရိန္းလို႕ ေခၚပါတယ္။ အနည္းဆံုး ၃လဆက္တိုက္ျဖစ္ၾကတယ္။ ရာသီေသြးဆင္းတဲ့ရက္ေတြမွာ မိုက္ဂရိန္းလကၡဏေတြ ခံစားရသူကို menstrual migraineလို႕ ေခၚပါတယ္။ ဗိုက္မွာ ျဖစ္ရင္ abdominal migraineလို႕ ေခၚပါတယ္။ ကေလးေတြမွာ အဓိကေတြ႕ရတယ္။ basilar migraine ဆိုတာ ဦးေနွာက္အေျခမွာရွိတဲ့ ေသြးေၾကာမွာ သက္ေရာက္မႈရွိတဲ့အခါမ်ိဳးကိ
ေနာက္ေစ႕ဖက္မွာ ထိုးကိုက္တာမ်ိဳး၊ နားထဲမွာ အသံၾကားရသလို ျဖစ္တတ္တယ္။ခ်ာခ်ာလည္မူးတာလ
မိုက္ဂရိန္းျဖစ္တဲ့အခါ အိမ္မွာ ဘာေတြလုပ္နိုင္လဲ။
-ျဖစ္တဲ့ဖက္ကို ေရခဲဝတ္ ကပ္ေပးထားသင့္တယ္။
-ပါရာစီတေမာ၊ အက္စ္ပရင္ အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆးတမ်ိဳးမ်
-ေရမ်ားမ်ား ေသာက္ေပးပါ။
-ပူရွိန္းပါတဲ့ ေဆးတမ်ိဳးမ်ိဳးလိမ္းျပီး နိွပ္ေပးနိုင္တယ္။
-ၾကက္ျပဳတ္ေရ ပူပူေႏြးေႏြး ေသာက္ေပးနိုင္တယ္။တခ်ိဳ႕က ဂ်င္းထဲ့ျပီး ေသာက္ခိုင္းတယ္။
-ဂ်င္းထဲမွာပါတဲ့ ဓာတ္တမ်ိဳးက ပ်ိဳ႕အန္တာကို သက္သာေစတယ္။
-ကဖိန္းဓာတ္က ေသြးေၾကာေတြကို က်ဥ္းေစတဲ့သေဘာရွိလို႕ ေဝဒနာသက္သာေစမယ္။
-ေလ့လာမႈတခ်ိဳ႕အရ ပူစပ္တဲ့ အစားအေသာက္ေတြက ခံစားရတဲ့ ေဝဒနာကို ယာယီသက္သာေစတယ္။
-ဗီတာမင္ B2၊B6၊ B12၊ မဂၢနီစီယမ္၊ coenzyme Q10ပါတဲ့ အားေဆးေတြ ေသာက္ေပးနိုင္တယ္။
-အာယုေဗဒ ေဆးက်မ္းမွာ စပ်စ္ရည္(သို႕) ခါက်က္ဥ ေဖ်ာ္ရည္ တမ်ိဳးမ်ိဳး ေသာက္ေပးနိုင္တယ္လို႕ ဆိုထားပါတယ္။
-အေရးၾကီးဆံုးအခ်က္က တိတ္ဆိတ္ျပီး ေမွာင္မိုက္တဲ့ အခန္းထဲမွာ လဲေလွ်ာင္းအိပ္စက္ အနားယူေပးပါ။
လိုက္နာရန္အခ်က္မ်ား
-ေန႕စဥ္ အခ်ိန္မွန္အိပ္စက္အနားယူသင့
-စိတ္ဖိစီးမႈ တတ္နိုင္သမွ် ေလွ်ာ့ခ်ပါ။
-အစားအေသာက္ ပံုမွန္စားပါ။ အစာလြန္မခံပါနဲ႕။
-အာရံုစိုက္ရတဲ့ အလုပ္မွန္သမွ်ေရွာင္ထားသင့္
-လိုအပ္ရင္ ေခါင္းကို နွိပ္ေပးနိုင္တယ္။
-ေဆးလိပ္၊အရက္ေသာက္ျခင္းက ေဝဒနာကို ပိုဆိုးေစတယ္။
-ေထာပတ္၊ခ်ီးစ္၊ဝိုင္အနီ၊ေခ
-ေဟာ္မုန္းေဆး၊ တားေဆး၊ အိပ္ေဆးတခ်ိဳ႕ကလည္း ျဖစ္ေစတတ္ေသးတယ္။
-အလင္းစူးစူးေတြ၊ ဆူညံသံေတြက ေဝဒနာကို ပိုဆိုးလာေစလို႕ ေရွာင္ရွားသင့္တယ္။
-လႈပ္ရွားမႈေၾကာင့္ ေခါင္းကိုက္ေဝဒနာ ပိုဆိုးလာေစတာ ေတြ႕ရတယ္။
-အနားယူျပီး မသက္သာရင္(သို႕) ပိုဆိုးလာရင္ ဆရာဝန္နဲ႕ အျမန္ဆံုး ျပသသင့္ပါတယ္။
မိုက္ဂရိန္းမွာခံစားရတဲ့ ေခါင္းကိုက္ေဝဒနာဟာ တခါတရံ ျပင္းထန္တတ္တယ္။ တစ္ေယာက္နဲ႕ တစ္ေယာက္ ေဝဒနာခံစားရပံုခ်င္း မတူညီၾကဘူး။အထူးသျဖင့္ အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ ေဟာ္မုန္းအေျပာင္းအလဲဒဏ္ကို
ကၽြန္ေတာ့္ေခါင္းတျခမ္း ထိုးကိုက္ေနတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ အလုပ္နွစ္ခု ဆက္လုပ္ခဲ့ပါတယ္။ ဖြင့္ထားတဲ့မီးကို ပိတ္လိုက္ျပီးေနာက္ ျပန္အိပ္လိုက္ပါတယ္" ။ ေနာက္ေဝဒနာရွင္တစ္ေယာက္က ဒီလိုအၾကံေပးျပန္ပါတယ္။ "ေခါင္းကိုက္ေဝဒနာခံစားရတဲ့
ေဒါက္တာေအးမင္းထူး
Health Care Journal(26.7.13)
https://www.facebook.com/photo.php?fbid=476541649111738&set=a.420045418094695
No comments:
Post a Comment