ဦးသန္႔။ ဓာတ္ပံု - supplied
သီရိမင္းထြန္း ဘာသာျပန္သည္။
ႏွစ္ေပါင္း ၅၀ ေလာက္ ကမၻာ့အလယ္ မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံတည္း ရပ္တည္ ေနခဲ့ရတဲ့အေန
အထား ပ်က္ျပယ္သြား တဲ့အေၾကာင္းနဲ႔ပတ္သက္လို႔ မၾကာေသး ခင္လမ်ားအတြင္းက သတင္း
ေတြ ပလူပ်ံ ခဲ့သလို ၁၉၆၁ ခုႏွစ္ကေန ၁၉၇၁ ခုႏွစ္ အတြင္း ကုလသမဂၢအတြင္းေရးမႉးခ်ဳပ္ အျဖစ္
တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခဲ့တဲ့ ျမန္မာ ႏိုင္ငံသား ထိပ္တန္းသံတမန္ပုဂၢိဳလ္ႀကီးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့
လည္း အမွတ္ရစရာ သတင္းေတြ ေပၚေပါက္လာပါတယ္။
လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ ၅၀ ေလာက္က ေအာက္တိုဘာလမွာ အဲဒီတုန္းက ကုလသမဂၢ အတြင္းေရးမႉးခ်ဳပ္
ဦးသန္႔ဟာ ၂၀ ရာစုရဲ႕ အဆိုးရြားဆံုး အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ အေရးေပၚအေျခအေနတစ္ခု ျဖစ္တဲ့
က်ဴးဘားဒံုးက်ည္အေရးအခင္းကာလ အတြင္းမွာ ကုလသမဂၢရဲ႕တာ၀န္ရွိသူ ျဖစ္႐ံုမကဘဲ
ႏ်ဴကလီးယားလက္နက္ ေတြေၾကာင့္ ကမၻာပ်က္သလို ပ်က္စီးမႈ ေတြမျဖစ္ပြားေအာင္ တားဆီး
ေပးႏိုင္ တဲ့သူတစ္ဦးအျဖစ္လည္း အေရးပါတဲ့ အခန္းက႑ကေန ပါ၀င္ခဲ့ပါတယ္။
U-2 သူလွ်ိဳေလယာဥ္မႉး ရစ္ခ်တ္ေဟး ဆား႐ိုက္ကူးႏိုင္ခဲ့တဲ့ ဓာတ္ပံုေတြေၾကာင့္ ဆိုဗီယက္ရဲ႕
ႏ်ဴကလီးယားဒံုးက်ည္ေတြ က်ဴးဘာမွာရွိေနတာကို အေမရိကန္ သမၼတ ဂြ်န္အက္ဖ္ကေနဒီ
သိသြားၿပီးတဲ့ ေနာက္ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ဒီအေရးအခင္းဟာ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္၊ ေအာက္တိုဘာလ ၁၆ ရက္
ကေန ၂၈ ရက္ေန႔အထိ ၁၃ ရက္ၾကာ ျမင့္ခဲ့ပါတယ္။
ဒီလိုသိသြားတဲ့အတြက္ အေမရိကန္ အစိုးရက က်ဴးဘားႏိုင္ငံကို ေလေၾကာင္း က တိုက္ခုိက္ဖို႔
စဥ္းစားရတဲ့အထိ ျဖစ္ သြားေစပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သမၼတ ကေနဒီကေတာ့ အထက္လႊတ္ေတာ္
အမတ္ေတြေပးတဲ့ အၾကံစည္အတိုင္း မလုပ္ဘဲ ေရေၾကာင္းကေန ပိတ္ဆို႔တား ဆီးမႈေတြကိုပဲ
ေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါတယ္။
ေအာက္တိုဘာ ၂၄ ရက္ေန႔မွာ အေျခ အေနက အရမ္းကိုစိုးရိမ္စရာေကာင္း ေနပါတယ္။ ကင္း
ေထာက္ေလယာဥ္က ပို႔လာတဲ့ဓာတ္ပံုေတြအရ က်ဴးဘားမွာ ရွိတဲ့ ဒံုးက်ည္ေတြဟာ ပစ္လႊတ္ဖို႔
အဆင္ သင့္အေနအထားမွာ ရွိေနတာကို ေတြ႕ ရပါတယ္။ အေမရိကန္နဲ႔ ဆိုဗီယက္ စစ္သေဘၤာ
ေတြရဲ႕ အေနအထားကလည္း မတိုးသာမဆုတ္သာ အေျခအေနမွာ ရွိ ေနပါတယ္။ တစ္ဖက္နဲ႔
တစ္ဖက္ မီတာ သံုးေလးရာေလာက္ပဲေ၀းၿပီး လက္နက္ ေတြနဲ႔လည္း အျပန္အလွန္ ခ်ိန္ထားၾက
ပါတယ္။
အဲဒီေန႔မွာပဲ အေမရိကန္စစ္တပ္ရဲ႕ ကာကြယ္ေရးအတြက္ အဆင္သင့္ျပင္ ထားတဲ့ အေနအထား
အဆင့္ ငါးဆင့္ရွိ ရာမွာ အဆင့္သံုးကေန အဆင့္ႏွစ္ကို တိုးလိုက္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္ဆင့္သာ
ထပ္တိုးလိုက္ရင္ေတာ့ ရာဇ၀င္မွာ အျပင္းထန္ဆံုးျဖစ္တဲ့ ႏ်ဴကလီးယားစစ္ ပြဲျဖစ္ဖို႔ပဲ ရွိပါ
ေတာ့တယ္။
သမိုင္းေၾကာင္းအရကေတာ့ ဆိုဗီယက္စစ္တပ္ေတြ ေနာက္ဆုတ္သြား ေအာင္ အေမရိကန္
စစ္တပ္ဘက္က၊ ဘယ္လိုလုပ္ခဲ့လိုက္တယ္ဆိုတဲ့ ေလလံုးထြားေဖာ္ျပမႈေတြ အေျမာက္အျမား
ရွိေပမယ့္ ေအာက္တိုဘာလ ၁၂ ရက္ေန႔ မွာ ထုတ္ျပန္ခဲ့တဲ့"Bulletin of the Atomic
Scientists" ဆိုတဲ့သတင္းလႊာ မွာေတာ့ ကမၻာပ်က္သလိုပ်က္စီးႏိုင္တဲ့ စစ္ပြဲႀကီးမျဖစ္ေအာင္
တားဆီးႏိုင္ခဲ့ရာ မွာ အေရးပါတဲ့ေနရာကေန ပါ၀င္ခဲ့တဲ့ ဦးသန္႔ရဲ႕ သိမ္ေမြ႕ၿပီး ပညာသားပါပါ
မေလွ်ာ့တမ္း နားခ်ခဲ့တဲ့ သံတမန္ပရိယာယ္ကို အေသးစိတ္ေဖာ္ျပေပးထား ပါတယ္။
စာေရးသူ A Walter Dorn နဲ႔ obert Pauk တုိ႔က "The Closest Brush: How a UN
Secretary General Averted Doomsday" ေခါင္းစဥ္နဲ႔ ေရးသားထားတဲ့၊အစီရင္ခံစာမွာ
အေရးအခင္းကာလအတြင္း ၾကားကေန ဖ်န္ေျဖေပးဖို႔အတြက္ အေမရိကန္ သမၼတ ကေနဒီ
ကိုယ္တိုင္ ဦးသန္႔ကို တိုက္႐ိုက္လွ်ဳိ႕၀ွက္ ေတာင္းဆိုခဲ့တယ္ဆိုတဲ့ မွတ္တမ္းေတြ ကုလသမဂၢ
ရဲ႕ ေမာ္ကြန္းတိုက္မွာရွိသလို ပါးစပ္ရာဇ၀င္ေတြ လည္းရွိတယ္လို႔ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
"ဦးသန္႔ဟာ သူ႔ဆႏၵအရလည္း ဒီ တာ၀န္ကို ရဲရဲရင့္ရင့္ယူခဲ့ပါတယ္" လို႔ သူ တို႔ရဲ႕အစီရင္ခံစာမွာ
ေရးထားပါတယ္။
"တကယ္ေတာ့ ဦးသန္႔ရဲ႕ ေဆာင္ ရြက္ခ်က္ေတြအကုန္လံုးကို မီဒီယာေတြ ကအေသးစိတ္
မသိခဲ့ၾကေပမယ့္ သိပ္ကို ဆိုးရြားတဲ့ အေရးအခင္းႀကီး မျဖစ္ေအာင္ ေရွာင္လႊဲေပးႏိုင္ခဲ့တဲ့ သူ႔ရဲ႕
ႀကိဳးပမ္းမႈအတြက္ သူ႔ကို အဲဒီအခ်ိန္တုန္းက သတင္းစာေတြက ခ်ီးမြမ္းခဲ့ၾကပါတယ္"လို႔လည္း
ေရးသားထားပါတယ္။
ကုလသမဂၢအတြင္း ေရးမႉးခ်ဳပ္ဦးသန္႔ ရဲ႕ေဆာင္ရြက္ခ်က္ေတြထဲမွာ "ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ ေျပၿငိမ္းေရး
အတြက္ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြး ၾကဖို႔ အခ်ိန္ယူသင့္ေၾကာင္း"ေတာင္းဆို ထားတဲ့ေမတၱာရပ္ခံခ်က္ကို
အေမရိ ကန္သမၼတကေနဒီ နဲ႔ ဆိုဗီယက္၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ Nikita Khrushchev တို႔ႏွစ္ဦး စလံုးထံ
ေပးပို႔ခဲ့တာလည္း ပါ၀င္ပါတယ္။
သူ႔ရဲ႕ေတာင္းဆိုမႈကိုMrKhrushchev က အသာတၾကည္ လက္ခံခဲ့ေပမယ့္ အစကတည္းက
အကဲဆတ္ေနတဲ့ အေမရိကန္ဘက္က စစ္ေခါင္းေဆာင္ တခ်ဳိ႕က ဦးသန္႔ဟာ က်ဴးဘားရဲ႕ ထိပါး
မႈကို အားေပးတယ္လို႔ ေျပာဆိုၾကၿပီး ဦးသန္႔ရဲ႕ ေမတၱာရပ္ခံခ်က္ကို ကန္႔ကြက္ ခဲ့ၾကပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ တင္းမာမႈအျပင္းထန္ဆံုး အခ်ိန္ျဖစ္တဲ့ ေအာက္တုိဘာလ ၂၄ ရက္ေန႔မွာ သမၼတ
ကေနဒီက ႏိုင္ငံျခား ေရးရာ၀န္ႀကီးဌာနကို ဦးသန္႔နဲ႔ေတြ႕ၿပီး "ဆိုဗီယက္ဘက္က သူတို႔ရဲ႕စစ္
သေဘၤာ ေတြကို ေနာက္ဆုတ္ေပးမယ္ဆိုရင္ သံုး ေလးရက္အတြင္းမွာ ေဆြးေႏြးမႈစျဖစ္ မယ္"လို႔
ဆိုဗီယက္ကို ေျပာေပးဖို႔ ၫႊန္ ၾကားလိုက္ပါတယ္။
အဲဒီအခါမွာ အေမရိကန္ဘက္က ေတာင္းဆိုတာထက္ ကုလသမဂၢအေနနဲ႔ ေတာင္းဆိုတာက
ဆိုဗီယက္စစ္သေဘၤာ ေတြကို အေမရိကန္ေတြ သတ္မွတ္ထားတဲ့ ၾကားဇုန္ကေန ဆုတ္ခြာေပးဖို႔
သေဘာတူေပးလိမ့္မယ္ဆိုတဲ့ စိတ္ကူး ကို ဦးသန္႔ဟာ ရရွိခဲ့ပါတယ္။
"ႏ်ဴကလီးယားလက္နက္ေတြနဲ႔ ျပင္းထန္တဲ့ တိုက္ခိုက္မႈေတြ ျဖစ္ေတာ့မယ့္ ပံုေပၚတဲ့ အေရးႀကီး
တဲ့ကာလမွာ ကုလသမဂၢအတြင္းေရးမႉးခ်ဳပ္ရဲ႕ ၾကား၀င္ ဖ်န္ေျဖေပးမႈေၾကာင့္ က်ဴးဘားနဲ႔
ကြ်န္ေတာ္တို႔ေရတပ္ရဲ႕ ၾကားဇုန္ကို ဦးတည္ေနတဲ့ ဆိုဗီယက္သေဘၤာေတြ ျပန္ဆုတ္ခြာ
သြားေအာင္ လုပ္ေပးႏိုင္ခဲ့ တာဟာ က်ဴးဘားအေရး ၿငိမ္းခ်မ္းစြာေျဖရွင္းေရးအတြက္ မရွိမျဖစ္
အေရးပါတဲ့ ပထမအဆင့္ပဲျဖစ္တယ္"လို႔ ကုလသမဂၢဆိုင္ရာ အေမရိကန္သံအမတ္Adlai
Stevensonက ဆီးနိတ္လႊတ္ေတာ္ ႏိုင္ငံျခားဆက္ဆံေရးေကာ္မတီ ကို ေနာက္ပိုင္းမွာ ေျပာျပ
ခဲ့ပါတယ္။
Dorn နဲ႔ Pauk တို႔ ေရးသားခဲ့တဲ့ အစီရင္ခံစာမွာ ဦးသန္႔ဟာ ဒံုးက်ည္ ျဖဳတ္သိမ္းေရး ေဆြးေႏြးမႈ
မွာလည္း အေရးပါတဲ့ က႑ကေနပါ၀င္ခဲ့ေသး တယ္လုိ႔ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ သံတမန္ နည္းလမ္း
အရ သူပါ၀င္ေပးခဲ့တဲ့ အေရးပါတဲ့ အခ်က္တစ္ခ်က္ကေတာ့ "အေမရိကန္က က်ဴးဘားကို၀င္ၿပီး
မက်ဴးေက်ာ္ဘူးလို႔ ကတိေပးရင္ အျပန္အလွန္အေနနဲ႔ ႐ုရွားက သူ႔ရဲ႕ဒံုးက်ည္ေတြကို တစ္စစီ
ျဖဳတ္ေပးလိမ့္မယ္" ဆိုတဲ့ အၾကံျပဳခ်က္ ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
၁၉၆၂ ခုႏွစ္က နယူးေယာ့ခ္စီးတီးရွိ UN အေဆာက္အအံုေရွ႕တြင္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလိုလားသူအမ်ဳိးသမီးမ်ား က်ဴးဘားအေရးအတြက္ ဆႏၵထုတ္ေဖာ္ေနၾကစဥ္။ ဓါတ္ပံု-US Library of Congress Prints & Photographs Division
ဒါ့အျပင္ ဦးသန္႔ဟာ ႏွစ္ဖက္စလံုး ေနာက္ထပ္ေတာင္းဆိုမႈေတြနဲ႔ ဆက္ ေျဖရွင္းႏိုင္ဖို႔နဲ႔ အခ်င္းခ်င္း
ရန္မစဘဲ တစ္ဦးကိုတစ္ဦး သည္းခံၿပီး ေျဖရွင္းၾကဖို႔ မရပ္မနားတိုက္တြန္းေပးခဲ့ပါတယ္။
သေဘာတူညီမႈပ်က္ျပားသြားေအာင္ က်ဴးဘားကြန္ျမဴနစ္ေတာ္လွန္ေရးသမား ဖီဒယ္ကက္စထ႐ို
က ၿခိမ္းေျခာက္တာ မ်ဳိးမရွိေအာင္ ကာကြယ္ဖို႔ ႀကိဳးပမ္းတဲ့ အေနနဲ႔လည္း က်ဴးဘားက ဒံုးက်ည္
ေတြကို ျဖဳတ္သိမ္းဖို႔ သေဘာတူညီမႈ ေနာက္ဆံုးအဆင့္ေရာက္လာတဲ့အခါ ဦးသန္႔ဟာ
က်ဴးဘားကို ေလယာဥ္နဲ႔ လိုက္သြားခဲ့ပါတယ္။
Dorn နဲ႔ Pauk တို႔ဟာ သူတို႔ရဲ႕ အစီရင္ခံစာမွာ ဦးသန္႔ရဲ႕ တန္ဖိုးမျဖတ္ႏိုင္တဲ့ သံတမန္နည္းအရ
ေနာက္ထပ္ ႀကိဳးပမ္းမႈေတြကိုလည္း အေသးစိတ္ ေဖာ္ျပထားပါေသးတယ္။ က်ဴးဘားဒံုး
က်ည္အေရးအခင္းကာလအတြင္းမွာ "ႏ်ဴကလီးယားစစ္ပြဲႀကီး မျဖစ္ခဲ့ရတာဟာ ႏွစ္ဖက္စလံုးရဲ႕
သိကၡာကို မထိခိုက္ေစဘဲ စစ္ပြဲမျဖစ္ေအာင္ အဓိကတား ဆီးေပးႏိုင္တဲ့ ဦးသန္႔ေၾကာင့္ပါ" ဆိုတဲ့
အေရးအသားနဲ႔ သူတို႔ရဲ႕ အစီရင္ခံစာ ကို အဆံုးသတ္ေပးထားပါတယ္။
ဒါဆို ဒီလုိအေရးပါတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ႀကီးရဲ႕ စြမ္းေဆာင္မႈေတြကို အခုခ်ိန္ကာလမွာ ဘာေၾကာင့္
အမွတ္တရမရွိဘဲ ေမ့ထား ၾကရတာလဲ။
ဦးသန္႔ရဲ႕ေျမးျဖစ္သူ၊ ကိန္းဘရစ္ခ်္ရွိTrinity ေကာလိပ္ေက်ာင္းထြက္ သမိုင္း ပညာရွင္စာေရးဆရာ
သန္႔ျမင့္ဦးက ႏိုင္ငံေရး ခံယူခ်က္အရအျပင္ ဦးသန္႔ရဲ႕ ႏွိမ့္ခ်ၿပီးေနတတ္တဲ့ ပင္ကိုစ႐ိုက္အရေၾကာင့္
ေအာင္ျမင္မႈအတြက္ ခ်ီးက်ဴး ဂုဏ္ျပဳခံရမႈကို ရသင့္တာထက္ ေလ်ာ့နည္းသြားေစတာပါလို႔
ဆိုပါတယ္။
"ကြ်န္ေတာ့ရဲ႕အဘိုးဟာ စစ္ပြဲႀကီး မျဖစ္ေအာင္ တားဆီးရာမွာ ပထမ အဆင့္ျဖစ္တဲ့ အေရးပါတဲ့
က႑ကေန ပါ၀င္ခဲ့သလို က်ဴးဘားဒံုးက်ည္အေရး အခင္းျဖစ္တဲ့ ဒံုးက်ည္ျဖဳတ္သိမ္းေရး မွာလည္း
ကူညီေျဖရွင္းေပးခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အဘိုးရဲ႕ စြမ္းေဆာင္ခ်က္ေတြဟာ ဆယ္စုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ
အတြင္းမွာ ေမ့ေပ်ာက္ သြားၾကပါတယ္။ ဒီလို ျဖစ္ရတာကလည္း အဘိုးက သူ႔ရဲ႕စြမ္းေဆာင္မႈ
ေတြကို ခ်ီးက်ဴးမွတ္တမ္းတင္ဖို႔ သူမ်ားေတြလို မေတာင္းဆိုတတ္တာေၾကာင့္လို႔ ကြ်န္ေတာ္
ထင္တယ္"လို႔ သန္႔ျမင့္ဦးက ျမန္မာတိုင္း(မ္)ကို အီးေမးလ္ကတစ္ဆင့္ ေျဖၾကားေပးခဲ့ပါတယ္။
"ဗီယက္နမ္စစ္ပြဲနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး အေမရိကန္ႏိုင္ငံအေပၚ သူေ၀ဖန္ေျပာဆိုခဲ့ တာကလည္း သူ႔ရဲ႕
စြမ္းေဆာင္မႈေတြကို သူတို႔က ေမ့ပစ္လိုက္ခ်င္ၾကတာပါ" လို႔လည္း သူက ေျပာပါတယ္။
ကုလသမဂၢ ၿငိမ္းခ်မ္းမႈထိန္းသိမ္းေရး လုပ္ငန္းသံုးခုကို တာ၀န္ယူေဆာင္ရြက္ခဲ့သလို ကုလသမဂၢ
ႏိုင္ငံေရးကိစၥရပ္မ်ား ဆိုင္ရာဌာနရဲ႕ မူ၀ါဒခ်မွတ္ေရးဒါ႐ိုက္ တာအျဖစ္လည္း တာ၀န္ထမ္းေဆာင္
ေနတဲ့၊ သန္႔ျမင့္ဦးက၊ သူ႔အဘုိးဟာ၊ ၿငိမ္းခ်မ္း ေရးႏိုဘယ္ဆုအတြက္ လ်ာထားခံခဲ့ရ ဖူးတယ္
လို႔လည္း ေျပာျပပါတယ္။
"သူ ႏိုဘယ္ဆုရႏိုင္ဖြယ္ရာရွိတယ္လို႔ ၁၉၆၅ ခုႏွစ္မွာ ေနာ္ေ၀အစိုးရက သူ႔ကို ေျပာခဲ့ရာမွာ
သူက ကြ်န္ေတာ့အလုပ္ ကြ်န္ေတာ္လုပ္ခဲ့တာပါလုိ႔ ျပန္ေျပာခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီႏွစ္မွာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး
ႏိုဘယ္ဆုကို ယူနီဆက္ဖ္အဖြဲ႕က ရရွိခဲ့ပါတယ္။ သူ႔ လုပ္ေဖာ္ကုိင္ဖက္ ႏိုဘယ္စာေပဆုရွင္
Ralph Bunche က ဒါဟာ ဦးသန္႔အတြက္ လံုး၀မတရားဘူးလို႔ ေနာက္ပိုင္း မွာ ေျပာၾကားခဲ့
တယ္" လို႔ သန္႔ျမင့္ဦးက ေျပာျပပါတယ္။
သူက ကုလသမဂၢရဲ႕အတြင္းေရးမႉး ခ်ဳပ္အျဖစ္ ၁၉၆၀ ျပည့္လြန္ႏွစ္မ်ားမွာ ဦးသန္႔ ေအာင္ျမင္စြာ
ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ခဲ့ တာကို ျမန္မာေတြ ဂုဏ္ယူသင့္တယ္လို႔ လည္း ေျပာပါတယ္။
ဦးသန္႔ရဲ႕စြမ္းေဆာင္မႈေတြကို အသိ အမွတ္ျပဳတဲ့အေနနဲ႔ ပန္းပုဆရာ ဦးတင္၀င္းရဲ႕လက္ရာျဖစ္တဲ့
ဦးသန္႔ရဲ႕ ကိုယ္ တစ္ပိုင္းပံုေၾကး႐ုပ္တုကို ေမြးရပ္ေျမျဖစ္ တဲ့ ဧရာ၀တီတိုင္း၊ ပန္းတေနာ္ၿမိဳ႕နယ္က
ဦးသန္႔အထိမ္းအမွတ္စာၾကည့္တိုက္ မွာ ဒီႏွစ္ဇူလိုင္လကစၿပီး အမွတ္တရ ထားရွိေပးခဲ့ပါတယ္။
"ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ ၅၀ ေလာက္မွာ ကမၻာ ႀကီးကို ႏ်ဴကလီးယားစစ္ပြဲေခ်ာက္ထဲကို မက်ေအာင္ ဆြဲတင္
ေပးႏိုင္ခဲ့သူ၊ ပန္းတေနာ္မွာ ေက်ာင္းအုပ္ဆရာႀကီးအျဖစ္ ၁၅ ႏွစ္ေလာက္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခဲ့
သူ တစ္ျပည္တည္းသား ဦးသန္႔ကို ျမန္မာျပည္သူေတြက အမွတ္တရ ရွိေနသင့္ပါတယ္"လို႔
သန္႔ျမင့္ဦးက ေျပာပါတယ္။
သီရိမင္းထြန္း ဘာသာျပန္သည္။
ႏွစ္ေပါင္း ၅၀ ေလာက္ ကမၻာ့အလယ္ မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံတည္း ရပ္တည္ ေနခဲ့ရတဲ့အေန
အထား ပ်က္ျပယ္သြား တဲ့အေၾကာင္းနဲ႔ပတ္သက္လို႔ မၾကာေသး ခင္လမ်ားအတြင္းက သတင္း
ေတြ ပလူပ်ံ ခဲ့သလို ၁၉၆၁ ခုႏွစ္ကေန ၁၉၇၁ ခုႏွစ္ အတြင္း ကုလသမဂၢအတြင္းေရးမႉးခ်ဳပ္ အျဖစ္
တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခဲ့တဲ့ ျမန္မာ ႏိုင္ငံသား ထိပ္တန္းသံတမန္ပုဂၢိဳလ္ႀကီးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့
လည္း အမွတ္ရစရာ သတင္းေတြ ေပၚေပါက္လာပါတယ္။
လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ ၅၀ ေလာက္က ေအာက္တိုဘာလမွာ အဲဒီတုန္းက ကုလသမဂၢ အတြင္းေရးမႉးခ်ဳပ္
ဦးသန္႔ဟာ ၂၀ ရာစုရဲ႕ အဆိုးရြားဆံုး အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ အေရးေပၚအေျခအေနတစ္ခု ျဖစ္တဲ့
က်ဴးဘားဒံုးက်ည္အေရးအခင္းကာလ အတြင္းမွာ ကုလသမဂၢရဲ႕တာ၀န္ရွိသူ ျဖစ္႐ံုမကဘဲ
ႏ်ဴကလီးယားလက္နက္ ေတြေၾကာင့္ ကမၻာပ်က္သလို ပ်က္စီးမႈ ေတြမျဖစ္ပြားေအာင္ တားဆီး
ေပးႏိုင္ တဲ့သူတစ္ဦးအျဖစ္လည္း အေရးပါတဲ့ အခန္းက႑ကေန ပါ၀င္ခဲ့ပါတယ္။
U-2 သူလွ်ိဳေလယာဥ္မႉး ရစ္ခ်တ္ေဟး ဆား႐ိုက္ကူးႏိုင္ခဲ့တဲ့ ဓာတ္ပံုေတြေၾကာင့္ ဆိုဗီယက္ရဲ႕
ႏ်ဴကလီးယားဒံုးက်ည္ေတြ က်ဴးဘာမွာရွိေနတာကို အေမရိကန္ သမၼတ ဂြ်န္အက္ဖ္ကေနဒီ
သိသြားၿပီးတဲ့ ေနာက္ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ဒီအေရးအခင္းဟာ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္၊ ေအာက္တိုဘာလ ၁၆ ရက္
ကေန ၂၈ ရက္ေန႔အထိ ၁၃ ရက္ၾကာ ျမင့္ခဲ့ပါတယ္။
ဒီလိုသိသြားတဲ့အတြက္ အေမရိကန္ အစိုးရက က်ဴးဘားႏိုင္ငံကို ေလေၾကာင္း က တိုက္ခုိက္ဖို႔
စဥ္းစားရတဲ့အထိ ျဖစ္ သြားေစပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သမၼတ ကေနဒီကေတာ့ အထက္လႊတ္ေတာ္
အမတ္ေတြေပးတဲ့ အၾကံစည္အတိုင္း မလုပ္ဘဲ ေရေၾကာင္းကေန ပိတ္ဆို႔တား ဆီးမႈေတြကိုပဲ
ေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါတယ္။
ေအာက္တိုဘာ ၂၄ ရက္ေန႔မွာ အေျခ အေနက အရမ္းကိုစိုးရိမ္စရာေကာင္း ေနပါတယ္။ ကင္း
ေထာက္ေလယာဥ္က ပို႔လာတဲ့ဓာတ္ပံုေတြအရ က်ဴးဘားမွာ ရွိတဲ့ ဒံုးက်ည္ေတြဟာ ပစ္လႊတ္ဖို႔
အဆင္ သင့္အေနအထားမွာ ရွိေနတာကို ေတြ႕ ရပါတယ္။ အေမရိကန္နဲ႔ ဆိုဗီယက္ စစ္သေဘၤာ
ေတြရဲ႕ အေနအထားကလည္း မတိုးသာမဆုတ္သာ အေျခအေနမွာ ရွိ ေနပါတယ္။ တစ္ဖက္နဲ႔
တစ္ဖက္ မီတာ သံုးေလးရာေလာက္ပဲေ၀းၿပီး လက္နက္ ေတြနဲ႔လည္း အျပန္အလွန္ ခ်ိန္ထားၾက
ပါတယ္။
အဲဒီေန႔မွာပဲ အေမရိကန္စစ္တပ္ရဲ႕ ကာကြယ္ေရးအတြက္ အဆင္သင့္ျပင္ ထားတဲ့ အေနအထား
အဆင့္ ငါးဆင့္ရွိ ရာမွာ အဆင့္သံုးကေန အဆင့္ႏွစ္ကို တိုးလိုက္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္ဆင့္သာ
ထပ္တိုးလိုက္ရင္ေတာ့ ရာဇ၀င္မွာ အျပင္းထန္ဆံုးျဖစ္တဲ့ ႏ်ဴကလီးယားစစ္ ပြဲျဖစ္ဖို႔ပဲ ရွိပါ
ေတာ့တယ္။
သမိုင္းေၾကာင္းအရကေတာ့ ဆိုဗီယက္စစ္တပ္ေတြ ေနာက္ဆုတ္သြား ေအာင္ အေမရိကန္
စစ္တပ္ဘက္က၊ ဘယ္လိုလုပ္ခဲ့လိုက္တယ္ဆိုတဲ့ ေလလံုးထြားေဖာ္ျပမႈေတြ အေျမာက္အျမား
ရွိေပမယ့္ ေအာက္တိုဘာလ ၁၂ ရက္ေန႔ မွာ ထုတ္ျပန္ခဲ့တဲ့"Bulletin of the Atomic
Scientists" ဆိုတဲ့သတင္းလႊာ မွာေတာ့ ကမၻာပ်က္သလိုပ်က္စီးႏိုင္တဲ့ စစ္ပြဲႀကီးမျဖစ္ေအာင္
တားဆီးႏိုင္ခဲ့ရာ မွာ အေရးပါတဲ့ေနရာကေန ပါ၀င္ခဲ့တဲ့ ဦးသန္႔ရဲ႕ သိမ္ေမြ႕ၿပီး ပညာသားပါပါ
မေလွ်ာ့တမ္း နားခ်ခဲ့တဲ့ သံတမန္ပရိယာယ္ကို အေသးစိတ္ေဖာ္ျပေပးထား ပါတယ္။
စာေရးသူ A Walter Dorn နဲ႔ obert Pauk တုိ႔က "The Closest Brush: How a UN
Secretary General Averted Doomsday" ေခါင္းစဥ္နဲ႔ ေရးသားထားတဲ့၊အစီရင္ခံစာမွာ
အေရးအခင္းကာလအတြင္း ၾကားကေန ဖ်န္ေျဖေပးဖို႔အတြက္ အေမရိကန္ သမၼတ ကေနဒီ
ကိုယ္တိုင္ ဦးသန္႔ကို တိုက္႐ိုက္လွ်ဳိ႕၀ွက္ ေတာင္းဆိုခဲ့တယ္ဆိုတဲ့ မွတ္တမ္းေတြ ကုလသမဂၢ
ရဲ႕ ေမာ္ကြန္းတိုက္မွာရွိသလို ပါးစပ္ရာဇ၀င္ေတြ လည္းရွိတယ္လို႔ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
"ဦးသန္႔ဟာ သူ႔ဆႏၵအရလည္း ဒီ တာ၀န္ကို ရဲရဲရင့္ရင့္ယူခဲ့ပါတယ္" လို႔ သူ တို႔ရဲ႕အစီရင္ခံစာမွာ
ေရးထားပါတယ္။
"တကယ္ေတာ့ ဦးသန္႔ရဲ႕ ေဆာင္ ရြက္ခ်က္ေတြအကုန္လံုးကို မီဒီယာေတြ ကအေသးစိတ္
မသိခဲ့ၾကေပမယ့္ သိပ္ကို ဆိုးရြားတဲ့ အေရးအခင္းႀကီး မျဖစ္ေအာင္ ေရွာင္လႊဲေပးႏိုင္ခဲ့တဲ့ သူ႔ရဲ႕
ႀကိဳးပမ္းမႈအတြက္ သူ႔ကို အဲဒီအခ်ိန္တုန္းက သတင္းစာေတြက ခ်ီးမြမ္းခဲ့ၾကပါတယ္"လို႔လည္း
ေရးသားထားပါတယ္။
ကုလသမဂၢအတြင္း ေရးမႉးခ်ဳပ္ဦးသန္႔ ရဲ႕ေဆာင္ရြက္ခ်က္ေတြထဲမွာ "ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ ေျပၿငိမ္းေရး
အတြက္ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြး ၾကဖို႔ အခ်ိန္ယူသင့္ေၾကာင္း"ေတာင္းဆို ထားတဲ့ေမတၱာရပ္ခံခ်က္ကို
အေမရိ ကန္သမၼတကေနဒီ နဲ႔ ဆိုဗီယက္၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ Nikita Khrushchev တို႔ႏွစ္ဦး စလံုးထံ
ေပးပို႔ခဲ့တာလည္း ပါ၀င္ပါတယ္။
သူ႔ရဲ႕ေတာင္းဆိုမႈကိုMrKhrushchev က အသာတၾကည္ လက္ခံခဲ့ေပမယ့္ အစကတည္းက
အကဲဆတ္ေနတဲ့ အေမရိကန္ဘက္က စစ္ေခါင္းေဆာင္ တခ်ဳိ႕က ဦးသန္႔ဟာ က်ဴးဘားရဲ႕ ထိပါး
မႈကို အားေပးတယ္လို႔ ေျပာဆိုၾကၿပီး ဦးသန္႔ရဲ႕ ေမတၱာရပ္ခံခ်က္ကို ကန္႔ကြက္ ခဲ့ၾကပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ တင္းမာမႈအျပင္းထန္ဆံုး အခ်ိန္ျဖစ္တဲ့ ေအာက္တုိဘာလ ၂၄ ရက္ေန႔မွာ သမၼတ
ကေနဒီက ႏိုင္ငံျခား ေရးရာ၀န္ႀကီးဌာနကို ဦးသန္႔နဲ႔ေတြ႕ၿပီး "ဆိုဗီယက္ဘက္က သူတို႔ရဲ႕စစ္
သေဘၤာ ေတြကို ေနာက္ဆုတ္ေပးမယ္ဆိုရင္ သံုး ေလးရက္အတြင္းမွာ ေဆြးေႏြးမႈစျဖစ္ မယ္"လို႔
ဆိုဗီယက္ကို ေျပာေပးဖို႔ ၫႊန္ ၾကားလိုက္ပါတယ္။
အဲဒီအခါမွာ အေမရိကန္ဘက္က ေတာင္းဆိုတာထက္ ကုလသမဂၢအေနနဲ႔ ေတာင္းဆိုတာက
ဆိုဗီယက္စစ္သေဘၤာ ေတြကို အေမရိကန္ေတြ သတ္မွတ္ထားတဲ့ ၾကားဇုန္ကေန ဆုတ္ခြာေပးဖို႔
သေဘာတူေပးလိမ့္မယ္ဆိုတဲ့ စိတ္ကူး ကို ဦးသန္႔ဟာ ရရွိခဲ့ပါတယ္။
"ႏ်ဴကလီးယားလက္နက္ေတြနဲ႔ ျပင္းထန္တဲ့ တိုက္ခိုက္မႈေတြ ျဖစ္ေတာ့မယ့္ ပံုေပၚတဲ့ အေရးႀကီး
တဲ့ကာလမွာ ကုလသမဂၢအတြင္းေရးမႉးခ်ဳပ္ရဲ႕ ၾကား၀င္ ဖ်န္ေျဖေပးမႈေၾကာင့္ က်ဴးဘားနဲ႔
ကြ်န္ေတာ္တို႔ေရတပ္ရဲ႕ ၾကားဇုန္ကို ဦးတည္ေနတဲ့ ဆိုဗီယက္သေဘၤာေတြ ျပန္ဆုတ္ခြာ
သြားေအာင္ လုပ္ေပးႏိုင္ခဲ့ တာဟာ က်ဴးဘားအေရး ၿငိမ္းခ်မ္းစြာေျဖရွင္းေရးအတြက္ မရွိမျဖစ္
အေရးပါတဲ့ ပထမအဆင့္ပဲျဖစ္တယ္"လို႔ ကုလသမဂၢဆိုင္ရာ အေမရိကန္သံအမတ္Adlai
Stevensonက ဆီးနိတ္လႊတ္ေတာ္ ႏိုင္ငံျခားဆက္ဆံေရးေကာ္မတီ ကို ေနာက္ပိုင္းမွာ ေျပာျပ
ခဲ့ပါတယ္။
Dorn နဲ႔ Pauk တို႔ ေရးသားခဲ့တဲ့ အစီရင္ခံစာမွာ ဦးသန္႔ဟာ ဒံုးက်ည္ ျဖဳတ္သိမ္းေရး ေဆြးေႏြးမႈ
မွာလည္း အေရးပါတဲ့ က႑ကေနပါ၀င္ခဲ့ေသး တယ္လုိ႔ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ သံတမန္ နည္းလမ္း
အရ သူပါ၀င္ေပးခဲ့တဲ့ အေရးပါတဲ့ အခ်က္တစ္ခ်က္ကေတာ့ "အေမရိကန္က က်ဴးဘားကို၀င္ၿပီး
မက်ဴးေက်ာ္ဘူးလို႔ ကတိေပးရင္ အျပန္အလွန္အေနနဲ႔ ႐ုရွားက သူ႔ရဲ႕ဒံုးက်ည္ေတြကို တစ္စစီ
ျဖဳတ္ေပးလိမ့္မယ္" ဆိုတဲ့ အၾကံျပဳခ်က္ ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
၁၉၆၂ ခုႏွစ္က နယူးေယာ့ခ္စီးတီးရွိ UN အေဆာက္အအံုေရွ႕တြင္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလိုလားသူအမ်ဳိးသမီးမ်ား က်ဴးဘားအေရးအတြက္ ဆႏၵထုတ္ေဖာ္ေနၾကစဥ္။ ဓါတ္ပံု-US Library of Congress Prints & Photographs Division
ဒါ့အျပင္ ဦးသန္႔ဟာ ႏွစ္ဖက္စလံုး ေနာက္ထပ္ေတာင္းဆိုမႈေတြနဲ႔ ဆက္ ေျဖရွင္းႏိုင္ဖို႔နဲ႔ အခ်င္းခ်င္း
ရန္မစဘဲ တစ္ဦးကိုတစ္ဦး သည္းခံၿပီး ေျဖရွင္းၾကဖို႔ မရပ္မနားတိုက္တြန္းေပးခဲ့ပါတယ္။
သေဘာတူညီမႈပ်က္ျပားသြားေအာင္ က်ဴးဘားကြန္ျမဴနစ္ေတာ္လွန္ေရးသမား ဖီဒယ္ကက္စထ႐ို
က ၿခိမ္းေျခာက္တာ မ်ဳိးမရွိေအာင္ ကာကြယ္ဖို႔ ႀကိဳးပမ္းတဲ့ အေနနဲ႔လည္း က်ဴးဘားက ဒံုးက်ည္
ေတြကို ျဖဳတ္သိမ္းဖို႔ သေဘာတူညီမႈ ေနာက္ဆံုးအဆင့္ေရာက္လာတဲ့အခါ ဦးသန္႔ဟာ
က်ဴးဘားကို ေလယာဥ္နဲ႔ လိုက္သြားခဲ့ပါတယ္။
Dorn နဲ႔ Pauk တို႔ဟာ သူတို႔ရဲ႕ အစီရင္ခံစာမွာ ဦးသန္႔ရဲ႕ တန္ဖိုးမျဖတ္ႏိုင္တဲ့ သံတမန္နည္းအရ
ေနာက္ထပ္ ႀကိဳးပမ္းမႈေတြကိုလည္း အေသးစိတ္ ေဖာ္ျပထားပါေသးတယ္။ က်ဴးဘားဒံုး
က်ည္အေရးအခင္းကာလအတြင္းမွာ "ႏ်ဴကလီးယားစစ္ပြဲႀကီး မျဖစ္ခဲ့ရတာဟာ ႏွစ္ဖက္စလံုးရဲ႕
သိကၡာကို မထိခိုက္ေစဘဲ စစ္ပြဲမျဖစ္ေအာင္ အဓိကတား ဆီးေပးႏိုင္တဲ့ ဦးသန္႔ေၾကာင့္ပါ" ဆိုတဲ့
အေရးအသားနဲ႔ သူတို႔ရဲ႕ အစီရင္ခံစာ ကို အဆံုးသတ္ေပးထားပါတယ္။
ဒါဆို ဒီလုိအေရးပါတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ႀကီးရဲ႕ စြမ္းေဆာင္မႈေတြကို အခုခ်ိန္ကာလမွာ ဘာေၾကာင့္
အမွတ္တရမရွိဘဲ ေမ့ထား ၾကရတာလဲ။
ဦးသန္႔ရဲ႕ေျမးျဖစ္သူ၊ ကိန္းဘရစ္ခ်္ရွိTrinity ေကာလိပ္ေက်ာင္းထြက္ သမိုင္း ပညာရွင္စာေရးဆရာ
သန္႔ျမင့္ဦးက ႏိုင္ငံေရး ခံယူခ်က္အရအျပင္ ဦးသန္႔ရဲ႕ ႏွိမ့္ခ်ၿပီးေနတတ္တဲ့ ပင္ကိုစ႐ိုက္အရေၾကာင့္
ေအာင္ျမင္မႈအတြက္ ခ်ီးက်ဴး ဂုဏ္ျပဳခံရမႈကို ရသင့္တာထက္ ေလ်ာ့နည္းသြားေစတာပါလို႔
ဆိုပါတယ္။
"ကြ်န္ေတာ့ရဲ႕အဘိုးဟာ စစ္ပြဲႀကီး မျဖစ္ေအာင္ တားဆီးရာမွာ ပထမ အဆင့္ျဖစ္တဲ့ အေရးပါတဲ့
က႑ကေန ပါ၀င္ခဲ့သလို က်ဴးဘားဒံုးက်ည္အေရး အခင္းျဖစ္တဲ့ ဒံုးက်ည္ျဖဳတ္သိမ္းေရး မွာလည္း
ကူညီေျဖရွင္းေပးခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အဘိုးရဲ႕ စြမ္းေဆာင္ခ်က္ေတြဟာ ဆယ္စုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ
အတြင္းမွာ ေမ့ေပ်ာက္ သြားၾကပါတယ္။ ဒီလို ျဖစ္ရတာကလည္း အဘိုးက သူ႔ရဲ႕စြမ္းေဆာင္မႈ
ေတြကို ခ်ီးက်ဴးမွတ္တမ္းတင္ဖို႔ သူမ်ားေတြလို မေတာင္းဆိုတတ္တာေၾကာင့္လို႔ ကြ်န္ေတာ္
ထင္တယ္"လို႔ သန္႔ျမင့္ဦးက ျမန္မာတိုင္း(မ္)ကို အီးေမးလ္ကတစ္ဆင့္ ေျဖၾကားေပးခဲ့ပါတယ္။
"ဗီယက္နမ္စစ္ပြဲနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး အေမရိကန္ႏိုင္ငံအေပၚ သူေ၀ဖန္ေျပာဆိုခဲ့ တာကလည္း သူ႔ရဲ႕
စြမ္းေဆာင္မႈေတြကို သူတို႔က ေမ့ပစ္လိုက္ခ်င္ၾကတာပါ" လို႔လည္း သူက ေျပာပါတယ္။
ကုလသမဂၢ ၿငိမ္းခ်မ္းမႈထိန္းသိမ္းေရး လုပ္ငန္းသံုးခုကို တာ၀န္ယူေဆာင္ရြက္ခဲ့သလို ကုလသမဂၢ
ႏိုင္ငံေရးကိစၥရပ္မ်ား ဆိုင္ရာဌာနရဲ႕ မူ၀ါဒခ်မွတ္ေရးဒါ႐ိုက္ တာအျဖစ္လည္း တာ၀န္ထမ္းေဆာင္
ေနတဲ့၊ သန္႔ျမင့္ဦးက၊ သူ႔အဘုိးဟာ၊ ၿငိမ္းခ်မ္း ေရးႏိုဘယ္ဆုအတြက္ လ်ာထားခံခဲ့ရ ဖူးတယ္
လို႔လည္း ေျပာျပပါတယ္။
"သူ ႏိုဘယ္ဆုရႏိုင္ဖြယ္ရာရွိတယ္လို႔ ၁၉၆၅ ခုႏွစ္မွာ ေနာ္ေ၀အစိုးရက သူ႔ကို ေျပာခဲ့ရာမွာ
သူက ကြ်န္ေတာ့အလုပ္ ကြ်န္ေတာ္လုပ္ခဲ့တာပါလုိ႔ ျပန္ေျပာခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီႏွစ္မွာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး
ႏိုဘယ္ဆုကို ယူနီဆက္ဖ္အဖြဲ႕က ရရွိခဲ့ပါတယ္။ သူ႔ လုပ္ေဖာ္ကုိင္ဖက္ ႏိုဘယ္စာေပဆုရွင္
Ralph Bunche က ဒါဟာ ဦးသန္႔အတြက္ လံုး၀မတရားဘူးလို႔ ေနာက္ပိုင္း မွာ ေျပာၾကားခဲ့
တယ္" လို႔ သန္႔ျမင့္ဦးက ေျပာျပပါတယ္။
သူက ကုလသမဂၢရဲ႕အတြင္းေရးမႉး ခ်ဳပ္အျဖစ္ ၁၉၆၀ ျပည့္လြန္ႏွစ္မ်ားမွာ ဦးသန္႔ ေအာင္ျမင္စြာ
ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ခဲ့ တာကို ျမန္မာေတြ ဂုဏ္ယူသင့္တယ္လို႔ လည္း ေျပာပါတယ္။
ဦးသန္႔ရဲ႕စြမ္းေဆာင္မႈေတြကို အသိ အမွတ္ျပဳတဲ့အေနနဲ႔ ပန္းပုဆရာ ဦးတင္၀င္းရဲ႕လက္ရာျဖစ္တဲ့
ဦးသန္႔ရဲ႕ ကိုယ္ တစ္ပိုင္းပံုေၾကး႐ုပ္တုကို ေမြးရပ္ေျမျဖစ္ တဲ့ ဧရာ၀တီတိုင္း၊ ပန္းတေနာ္ၿမိဳ႕နယ္က
ဦးသန္႔အထိမ္းအမွတ္စာၾကည့္တိုက္ မွာ ဒီႏွစ္ဇူလိုင္လကစၿပီး အမွတ္တရ ထားရွိေပးခဲ့ပါတယ္။
"ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ ၅၀ ေလာက္မွာ ကမၻာ ႀကီးကို ႏ်ဴကလီးယားစစ္ပြဲေခ်ာက္ထဲကို မက်ေအာင္ ဆြဲတင္
ေပးႏိုင္ခဲ့သူ၊ ပန္းတေနာ္မွာ ေက်ာင္းအုပ္ဆရာႀကီးအျဖစ္ ၁၅ ႏွစ္ေလာက္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခဲ့
သူ တစ္ျပည္တည္းသား ဦးသန္႔ကို ျမန္မာျပည္သူေတြက အမွတ္တရ ရွိေနသင့္ပါတယ္"လို႔
သန္႔ျမင့္ဦးက ေျပာပါတယ္။
No comments:
Post a Comment