၀က္ျခံ (Acne) အေၾကာင္း။ (Updated)
by nang kha yea on 22.11.2012
က်ေနာ္ပထမတစ္ခါကေရးျပီးသားပါ။
အခုပို႔စ္ကအရင္ကေရးထားတာေတြကို Update လုပ္ျပီး အသစ္ေတြထည့္ေပးထားတာပါ။
ေဆးပညာဆိုတာလည္း စိတ္ညစ္စရာေကာင္းပါတယ္ဗ်ာ။ ဒီကုသနည္းဒီေန႔မွန္ေနေပမယ့္
မနက္ျဖန္မွားခ်င္မွားေနျပန္ေရာ။
Updates
၁။
၀က္ျခံပာာ Androgen
လို႔ေခၚတဲ့က်ားေပာာ္မုန္းေၾကာင့္ျဖစ္တယ္ဆိုတာေတာ့မွန္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္
၀က္ျခံေပါက္တဲ့သူအမ်ားစုမွာ Androgen ပာာအရမ္းကာေရာၾကီးမ်ားေနတာမပာုတ္ပါဘူး
၀က္ျခံမေပါက္တဲ့သူေတြနဲ႔ သိပ္မကြာတဲ့ပမာဏပါပဲ။ ဒါေပမယ့္
၀က္ျခံေပါက္တဲ့သူေတြရဲ႕ အဆီထုတ္တဲ့အိတ္ (Sebaceous gland) ေတြက Androgen
ကိုတုန္႔ျပန္တဲ့ေနရာမွာ သူမ်ားေတြနဲ႔မတူ ပိုျပီးတုန္႔ျပန္တာေၾကာင့္
အဆီပိုထုတ္ျပီး ၀က္ျခံျဖစ္လာရတာပါ။ အဲဒါေၾကာင့္၀က္ျခံကိုကုတဲ့အခါမွာ
anti-androgen ေဆးေတြကိုသိပ္မသံုးတာျဖစ္ပါတယ္။ ၀က္ျခံမေပ်ာက္ဘဲ
ရင္သားေတြထြက္လာမွာ၊ အသံေတြေျပာင္းသြားမွာ စိုးလို႔ျဖစ္ပါတယ္။
၂။
အရင္တုန္းက ၀က္ျခံျဖစ္တဲ့သူေတြကို ကုသတဲ့ေနရာမွာ
မ်က္ႏွာမွာအညစ္အေၾကးေတြမရွိေအာင္လို႔ဆိုျပီး တစ္ေန႔၄ခါေလာက္အနည္းဆံုး
မ်က္ႏွာသစ္ခိုင္းေလ့ရွိပါတယ္။ အခုေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့
တစ္ေန႔ကို၂ခါေလာက္သစ္တာပဲေကာင္းပါတယ္တဲ့။ ၀က္ျခံပာာ အဆီဂလင္းက
အဆီထုတ္တာမ်ားလို႔၊ ပိတ္လို႔ျဖစ္ရတာျဖစ္တဲ့အတြက္
မ်က္ႏွာမ်ားမ်ားသစ္လည္းဘာမွမထူးျခားပါဘူး။ အဲဒီအစား
ပြတ္တိုက္ပါမ်ားတဲ့အတြက္ အဆီဂလင္းေတြကိုပိုလွံဳေဆာ္သလိုျဖစ္ျပီး
၀က္ျခံပိုထြက္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ကုတ္ဖဲ့မိႏိုင္တဲ့အတြက္ ပိုျပီးလည္း
၀က္ျခံျပင္းထန္ႏိုင္ပါတယ္။
၃။
အရင္တုန္းက ၀က္ျခံကိုစိတ္ဖိစီးမွဳနဲ႔ေရာ
အစားအေသာက္နဲ႔ပါမသက္ဆိုင္ဘူးလို႔ယူဆၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္အခုေနာက္ပိုင္းေတာ့
၀က္ျခံပာာစိတ္ဖိစီးရင္ ပိုဆိုးတတ္တယ္လို႔ဆိုပါတယ္။ အစားအေသာက္မွာေတာ့
အမ်ားထင္တဲ့ ေခ်ာကလက္စားတာ၊ အငန္မ်ားမ်ားစားတာပာာ ၀က္ျခံေပါက္တယ္ဆိုတာ
မမွန္ဘူးလို႔ဆိုပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သၾကားမ်ားတဲ့အစားအေသာက္ေတြနဲ႔
ႏို႔မ်ားမ်ားေသာက္ျခင္းတို႔ကေတာ့ ၀က္ျခံကိုပိုဆိုးေစတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
၄။
တကိုယ္ေရအာသာေျဖျခင္းပာာ ၀က္ျခံပိုထြက္တယ္၊ ဒါမွမပာုတ္
၀က္ျခံကိုပိုဆိုးေစတယ္လို႔ တခ်ိဳ႕ေတြယံုၾကည္ၾကပါတယ္။
တကိုယ္ေရအာသာေျဖမွဳကိုစလုပ္တတ္တဲ့အရြယ္မွာပဲ ၀က္ျခံေပါက္ေလ့ရွိတဲ့အတြက္
အမ်ားစုကဒီႏွစ္ခုဆက္စပ္တယ္လို႔ယံုၾကည္ၾကပါတယ္။
အမွန္ေတာ့လံုး၀မသက္ဆိုင္ပါဘူး။ ဘယ္ေဆးပညာစာအုပ္စာတမ္းမွာမွ
တကုိယ္ေရအာသာေျဖျခင္းနဲ႔ ၀က္ျခံေပါက္ျခင္းပာာ ဆက္စပ္တယ္လို႔မဆိုထားပါဘူး။
တကိုယ္ေရအာသာေျဖတာပာာ ေဆးပညာအရဆိုရင္
က်န္းမာသန္စြမ္းတဲ့သူတိုင္းလုပ္သင့္တယ္လို႔ဆိုပါတယ္။
စိတ္ဖိစီးမွဳကိုေလ်ာ့ပါးေစႏိုင္သလို
အျခားလိင္မွတဆင့္ကူးစက္ႏိုင္တဲ့ေရာဂါေတြရဲ႕ အႏၱရာယ္လည္း ကင္းေ၀းႏိုင္ပါတယ္။
၀က္ျခံဆိုတဲ့အရာပာာ
လူမ်ိဳးမေရြး၊ အသက္အရြယ္မေရြးမွာ ျဖစ္ေပၚႏိုင္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ေတာ့
ဆယ္ေက်ာ္သက္လူငယ္လူရြယ္ေတြမွာ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္
လူၾကီးနဲ႔ကေလးေတြမွာလည္း ၀က္ျခံပာာ ျဖစ္ေပၚတတ္ပါတယ္။ ေယာက်္ားေလးေတြမွာ
ပိုျပီးျဖစ္တတ္ျပီး ပိုျပီးလည္းဆိုးတတ္ပါတယ္။ အေနာက္ႏိုင္ငံသားေတြမွာ
ပိုျပီးအျဖစ္မ်ားပါတယ္။ အလုပ္အကိုင္ေတြအေနနဲ႔လည္း ဆီကိုင္ရတဲ့အလုပ္ေတြ
လုပ္ရတဲ့သူေတြမွာ ပိုျပီးျဖစ္ပါတယ္။ ေဆးေတြအေနနဲ႔ Lithium, hydantoin,
topical and systemic glucocorticoids, oral contraceptives, androgens
ေဆးေတြပာာ ၀က္ျခံပာာ ပိုျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ဆံုးအေနနဲ႔ကေတာ့ ၀က္ျခံပာာ
မ်ိဳးရိုးလုိက္တတ္ပါတယ္။ မိဘေတြမွာ ျပင္းထန္တဲ့ ၀က္ျခံေတြျဖစ္တတ္ရင္
သားသမီးေတြမွာလည္းျဖစ္တတ္ပါတယ္။
၀က္ျခံအဓိကျဖစ္ေစတဲ့အေၾကာင္းအခ်က္ ၄ခုရွိပါတယ္။
၁။ အဆီထြက္မ်ားျခင္း
၂။ အဆီထြက္ ဂလင္း၏ လမ္းေၾကာင္းမ်ား ပိတ္ဆို႔ျခင္း
၃။ ေရာဂါပိုးမ်ား ၀င္ေရာက္ျခင္း
၄။ ေရာင္ရမ္းေစတဲ့ ဓါတ္မ်ားထုတ္လႊတ္ျခင္း
အဲဒီအခ်က္အလက္ေတြပာာ
တစ္ခုနဲ႔တစ္ခု ဆက္စပ္ျပီးျဖစ္ပါတယ္။ပထမ လူပ်ိဳ၊ အပ်ိဳေဖာ္၀င္ စမွာ
ေပာာ္မုန္းအေျပာင္းအလဲေၾကာင့္ အဆီဂလင္းေတြကေနျပီး အဆီေတြပိုထြက္လာပါတယ္။
အဲလိုအဆီေတြပိုထြက္တဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ အဆီထြက္ဂလင္းေတြရဲ႕လမ္းေၾကာင္းေတြမွာ
အဆီေတြစုပံုျပီး အဆီေတြနဲ႔ပိတ္သြားပါတယ္။
အဲဒီအတြက္ေၾကာင့္
အဲဒီေနရာပာာ ေဖာင္းလာပါတယ္။ အဲဒီေနာက္အဲဒီလမ္းေၾကာင္းထဲကို
ဘက္တီးရီးယားပိုးေတြ ၀င္ေရာက္လာပါတယ္။ အဲဒီ ဘက္တီးရီးယားပိုးေတြကို
တိုက္ဖ်က္ဖို႔အတြက္ ခႏၵာကိုယ္ကေနျပီး ေရာင္ရမ္းေစတဲ့ဓါတ္ေတြ
ထုတ္လႊတ္လိုက္ပါတယ္။ အဲဒီအေၾကာင္းေတြေၾကာင့္ ၀က္ျခံေဖာင္းေနရာကေန
ျပည္တည္လာပါတယ္။ ေရာင္ရမ္းလာပါတယ္။အဲဒီအခ်က္ေလး ခ်က္ကေနျပီးေတာ့ ၀က္ျခံပာာ
ျဖစ္ေပၚလာပါတယ္။ တျခားအခ်က္အေနနဲ႔ ၀က္ျခံပာာ စိတ္လွဳပ္ရွားရင္၊
စိတ္ဖိစီးမွဳမ်ား ရင္လည္း ျဖစ္တတ္ပါတယ္။
အထင္မွားေနတဲ့အခ်က္တစ္ခ်က္ကေတာ့
၀က္ျခံပာာ အစားအေသာက္ေတြ အထူးသျဖင့္ အဆီမ်ားတဲ့အစာေတြ၊
ေခ်ာကလက္ေတြေၾကာင့္ျဖစ္တတ္တယ္လို႔ ထင္ေနတာျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီအယူအဆပာာ
လံုး၀မွားပါတယ္။ ၀က္ျခံပာာ အစားအေသာက္ေတြနဲ႔လံုး၀ မဆိုင္ပါဘူး။
အစားအေသာက္ေၾကာင့္ ၀က္ျခံမျဖစ္ပါဘူး။
ေအာက္ပါ၀က္ျခံေပါက္ျခင္းေတြကို ထူးျခားတဲ့ကိစၥေတြအေနနဲ႔သက္မွတ္ပါတယ္။ အဲဒါေတြကေတာ့
အရြယ္ေရာက္ျပီး
အမ်ိဳးသမီးမ်ားတြင္ ၀က္ျခံေပါက္ျခင္း။ ။ အရြယ္ေရာက္ျပီး အမ်ိဳးသမီးဆိုတာ
အသက္ ၃၀ေက်ာ္အမ်ိဳးသမီးေတြကို ဆိုလိုပါတယ္။ ပံုမွန္ဆိုရင္ေတာ့
အဲဒီအသက္အရြယ္မွာ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ ၀က္ျခံေပါက္တာ မရွိသေလာက္ျဖစ္သြားပါျပီ။
ဒါေပမယ့္ အဲဒီအသက္အရြယ္မွာ ၀က္ျခံလည္းေပါက္မယ္၊ အေမႊးေတြလည္းထူလာမယ္။
ရာသီလည္းမမွန္ျဖစ္ေနမယ္ဆိုရင္ေတာ့ Adrenal gland ကပိုျပီး အလုပ္လုပ္ေနတာ
ဒါမွမပာုတ္ Ovary (သားဥျပြန္) ကေန Androgen ထြက္ေနတာေတြကို
စစ္ေဆးသင့္ပါတယ္။
Acne Conglobata။ ။မ်က္ႏွာမွာမပာုတ္ဘဲ ခႏၵာကိုယ္ေပၚမွာ အသီးသီးမ်ားျဖစ္ေနေအာင္ ၀က္ျခံျဖစ္ျခင္း
Acne
fulminans။ ။မိန္းကေလးငယ္ေတြမွာ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ရုတ္တရက္ျဖစ္ပါတယ္။
ျပည္တည္ျပီး အျမဲလို အနာျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္
မစားခ်င္မေသာက္ခ်င္ျဖစ္ျခင္း၊ ႏံုးခ်ိေနျခင္း၊ အဖ်ားတက္ျခင္း၊
အရိုးအဆစ္မ်ားကိုက္ခဲေနျခင္း၊ Leukocytosis and elevated ESR
တို႔ပါျဖစ္တတ္ပါတယ္။
ကုသမွဳအေနနဲ႔ အဓိကရည္ရြယ္ခ်က္ကေတာ့ ပိတ္ေနတာေတြကို ရွင္းပစ္ဖို႔နဲ႔ ေရာဂါပိုးေတြကို တုိက္ထုတ္ပစ္ဖို႔တို႔ျဖစ္ပါတယ္။
သိပ္မဆိုးဘူး(မေရာင္ေနဘူး)ဆိုရင္ လိမ္းေဆးနဲ႔တင္လံုေလာက္ပါတယ္။
နဲနဲဆိုးရင္(ေရာင္ပါတယ္၊ ျပည္နည္းနည္းတည္ပါတယ္) လိမ္းေဆးကို အရင္စမ္းသပ္ျပီး မသက္သာဘူးဆိုရင္ေတာ့ ေသာက္ေဆးကိုသံုးပါတယ္။
အရမ္းဆိုးရင္ (အနာေတြျဖစ္ပါတယ္၊ ျပည္တည္ပါတယ္) ဒီအမ်ိဳးအစားမွာေတာ့ လိမ္းေဆးေရာ၊ ေသာက္ေဆးပါ တြဲျပီး ေပးပါတယ္။
၀က္ျခံပာာ ျဖစ္ေပၚတဲ့ေနရာမွာ အေၾကာင္းရင္း ၄ခ်က္ရွိသလို ကုသတဲ့ေနရာမွာလည္း အဲဒီ အခ်က္ေတြကို အဓိထားျပီး ကုသရပါတယ္။
၁။ အဆီပိတ္ဆို႔မွဳမ်ားကို Benzoin peroxide, Tretinoin, Retinoic acid အဲဒါတစ္မ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔လိမ္းျပီးဖယ္ရွားရပါမယ္။
၂။
ဘက္တီးရီးယားပိုးေတြ ၀င္ေရာက္ျခင္းကို လိမ္းေဆး Clindamycin, E-mycin gel
ကိုလိမ္းရပါတယ္။ ေသာက္ေဆးပိုးသတ္ေဆး Tetracycline 500mg, E-mycin 500mg
ကိုတစ္ေန႔၂ၾကိမ္ေသာက္ရပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ Doxycycline, Menocycline,
Trimethroprim တို႔ကိုလည္းသံုးႏိုင္ပါတယ္။
၃။
အဆီထြက္တာေလ်ာ့က်ေအာင္ Ethinyl oestradiol 35micro gm, Isotretinoin
တို႔ကိုေသာက္သံုးႏိုင္ပါတယ္။ Oestradiol
ကိုေယာက္်ားေလးေတြမွာေသာက္သံုးမယ္ဆိုရင္ ေသေသခ်ာခ်ာတိုင္ပင္သင့္ပါတယ္။ သူက
မိန္းမေပာာ္မုန္းျဖစ္တဲ့အတြက္ ေယာက်္ားေလးေတြမွာ
မလိုလားအပ္တဲ့အျခားဆိုးက်ိဳးေတြျဖစ္ေပၚႏိုင္လို႔ပါ။
၄။ ေရာင္ရမ္းျခင္းကို သက္သာေစဖို႔အတြက္ အထက္မွာေဖာ္ျပထားတဲ့ Antibiotics နဲ႔ Isotretinoin တို႔ကပဲျပဳလုပ္ေပးပါတယ္။
Antibiotics
လိမ္းေဆးနဲ႔ Benzoyl peroxide gel တို႔ကို ေန႔အခ်ိန္မွာလိမ္းေပးရပါတယ္။
Retinoids လိမ္းေဆးေတြကိုေတာ့ ညပိုင္းမွာလိမ္းေပးရပါတယ္။
ဒါ့အျပင္ မ်က္ႏွာကို တစ္ေန႔သံုးခါေလာက္ပံုမွန္သစ္ပါ။ ၀က္ျခံကို ကုတ္ဖဲ့ျခင္း၊ ညွစ္ျခင္းကို ေရွာင္ပါ။ မ်က္နွာကို သန္႔ရွင္းစြာထားပါ။
၀က္ျခံရဲ႕ဆိုးက်ိဳးေတြအေနနဲ႔
ျဖစ္တဲ့
အေရျပားမွာ အေရာင္ေဖ်ာ့သြားျခင္း၊ အေရာင္ရင့္လာျခင္း၊ အနာေတြျဖစ္ျခင္း၊
အမာရြတ္ေတြျဖစ္ေပၚျခင္းနဲ႔ အရမ္းဆိုးရင္ keloid scar လို႔ေခၚတဲ့
မို႔ေမာက္ေနတဲ့ အမာရြတ္ေတြျဖစ္ေပၚျခင္း၊တို႔ျဖစ္ေပၚတတ္ပါတယ္။
၀က္ျခံျဖစ္ေပၚျခင္းနဲ႔ ၀က္ျခံေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့အမာရြတ္ေတြကို ေအာက္ပါနည္းလမ္းမ်ားနဲ႔လည္း ကုသႏိုင္ပါတယ္။
•Intra lesional steroids
•Cryotherapy
•Laser therapy
•Dermabrasion
•Chemical skin peeling
•Fillers
ဒါေတြကေတာ့ Health care centre ေတြမွာသာ သြားေရာက္ကုသႏိုင္ပါတယ္။
Ref>လူတိုင္းသိသင့္ေသာ ေဆးပညာ
No comments:
Post a Comment