မိစၦာဒိ႒ိဟူေသာ ပါဠိပုဒ္သည္ ျမန္မာလုိ
“ခ်ြတ္ယြင္းေဖာက္ျပန္၊ မမွန္ကန္ေသာအားျဖင့္ ျမင္ျခင္း၊ ယူျခင္း၊” ဟု
အဓိပၸါယ္ရသည္။ အတိုခ်ဳပ္မွာ “မွားယြင္းေသာအယူ” ျဖစ္သည္။ သေဘာတရားအားျဖင့္
သူေတာ္သူျမတ္တုိ႔ ေဟာေဖာ္ညႊန္ၾကားထားသည့္ တရားအမွန္ကုိ မယူဘဲ၊ မလုိက္နာဘဲ
မွားယြင္းေဖာက္ျပန္၊ မမွန္မကန္ သိျမင္တတ္သည့္ ဒိ႒ိေစတသိတ္တရားျဖစ္သည္။
မိစၦာဒိ႒ိ(၂)မ်ဳိး
မိစၦာဒိ႒ိသည္လည္း ကမၼပထေျမာက္သည့္ မိစၦာဒိ႒ိႏွင့္ ကမၼပထမေျမာက္ဘဲ ကံမ်ွသာျဖစ္သည့္ မိစၦာဒိ႒ိဟု ႏွစ္မ်ဳိးရွိသည္။ ထုိတြင္ ကမၼပထေျမာက္သည့္ မိစၦာဒိ႒ိမ်ားမွာ နတၳိကဒိ႒ိ၊ အေဟတုကဒိ႒ိ၊ အကိရိယမိစၦာဒိ႒ိတုိ႔ ျဖစ္ၾကသည္။ ဤမိစၦာဒိ႒ိသုံးမ်ဳိးလုံး ကံကုိလည္းေကာင္း၊ ကံ၏အက်ဳိးကုိလည္းေကာင္း၊ ပယ္ေသာ(ဝါ) လက္မခံေသာ မိစၦာဒိ႒ိတုိ႔ျဖစ္သည္။ ရုပ္၊ ေဝဒနာ၊သညာ၊ သခၤ ါရ၊ ဝိညာဏ္ဟူေသာ ခႏၶာငါးပါးတြင္ တစ္ပါးပါး၌ “အတၱ” ဟု စြဲလမ္းယူေသာ သကၠာယဒိ႒ိ(၂၀)ႏွင့္ ျဗဟၼဇာလသုတ္ စသည္တုိ႔၌လာေသာ (၆၂)ပါးေသာ မိစၦာဒိ႒ိ တုိ႔ကား ကမၼပထမေျမာက္၊ မိစၦာဒိ႒ိကံမွ်သာျဖစ္ေသာ မိစၦာဒိ႒ိတုိ႔ ျဖစ္ၾကသည္။
နတၳိကမိစၦာဒိ႒ိ
နတၳိကမိစၦာဒိ႒ိဆုိသည္မွာ ကုသုိလ္ကံ၊အကုသုိလ္ကံမ်ားကုိ မည္မ်ွေလာက္ပင္လုပ္လုပ္ ထုိကံမ်ားက အက်ဳိးမေပး၊ ထုိကံတုိ႔၏ အက်ဳိးမရွိဟု ကံ၏အက်ဳိးကုိပယ္ေသာ အယူမ်ဳိးျဖစ္သည္။ ပယ္ပုံပယ္နည္းမွာ
(၁)။ လွဴဒါန္းေပးကမ္းျခင္းသည္ အမွန္တကယ္အက်ဳိးမရွိ။
(၂)။ ရတနာသုံးပါး၊ မိဘဆရာသမားစသည့္ ပုဂၢဳိလ္ျမတ္မ်ားကုိ ပူေဇာ္ျခင္းသည္ အမွန္တကယ္အက်ဳိးမရွိ။
(၃)။ ပင့္ဖိတ္၍လွဴျခင္း၊ ဧည့္သည္မ်ားကုိ ဧည့္ဝတ္ေစာင္ဝတ္ျပဳျခင္း၊ လက္ေဆာင္ေပးျခင္း၊ လက္ထပ္မဂၤလာပြဲ စသည္တုိ႔၌ ဧည့္ခံေက်ြးေမြးျခင္း စသည္မ်ားသည္ အမွန္တကယ္အက်ဳိးမရွိ။
(၄)။ ေကာင္းမႈကုသုိလ္ကံ၊ မေကင္းမႈအကုသုိလ္ကံတုိ႔၏ အက်ဳိးမရွိ။
(၅)။ ေရွ႕ဘဝလည္းမရွိ။
(၆)။ အပါယ္ေလးရပ္၊ ေျခာက္ထပ္နတ္ရြာ၊ ျဗဟၼာႏွစ္ဆယ္ဟူေသာ ေနာက္ဘဝလည္းမရွိ။
(၇)။ မိခင္ကုိ ျပစ္မွားလ်ွင္လည္း အျပစ္မရွိ။ ျပဳစုလုပ္ေက်ြးလ်ွင္လည္း အက်ဳိးမရွိ။
(၈)။ ဖခင္ကုိ ျပစ္မွားလ်ွင္လည္း အျပစ္မရွိ။ ျပဳစုလုပ္ေက်ြးလ်ွင္လည္း အက်ဳိးမရွိ။
(၉)။ ငရဲ၊ ျပိတၱာ၊ နတ္၊ သိၾကားစသည့္ ဥပပါတ္သတၱဝါမ်ဳိးမရွိ။
(၁၀)။ ေလာက၌ ညီညီညြတ္ညြတ္ ေကာင္းက်င့္ၾကံ၍ ဤေလာကႏွင့္ေနာင္တမလြန္ေလာကတုိ႔ကုိ မ်က္ေမွာက္ ထင္ထင္ ကုိယ္တုိင္ျမင္ကာ ေဟာေျပာနုိင္ကုန္ေသာ သမဏ ျဗဟၼဏတုိ႔ မရွိဟူ၍ျဖစ္သည္။
ဤဆယ္ခ်က္ကုိ “ဒသဝတၳဳကမိစၦာဒိ႒ိ” ဟူ၍လည္းေခၚသည္။ ဤမိစၦာဒိ႒ိသည္ နတၳိကမိစၦာဒိ႒ိ၌ အက်ဳံးဝင္ေပ သည္။ ဤနတၳိက မိစၦာဒိ႒ိသည္ ျမတ္စြာဘုရားလက္ထက္ေတာ္၌ “အဇိတေကသကမၸလ” ေခၚသည့္ ဂုိဏ္းဆရာၾကီးယူသည့္ အယူျဖစ္သည္။ ဤမိစၦာဒိ႒ိသည္ အက်ဳိးကုိပယ္သည္ဟုဆုိေသာ္လည္း “အက်ဳိးကုိ ပယ္လ်ွင္ အေၾကာင္းကံမွာ ေပးစြမ္းနုိင္သည့္ သတၱိမရွိရာေရာက္သည့္အတြက္ေၾကာင့္ ကံကုိလည္း ပယ္ျပီးသားျဖစ္သည္ဟု အ႒ကထာမ်ားမွာ” မိန္႔ဆုိထား၏။
အေဟတုကဒိ႒ိ
အေဟတုကဒိ႒ိဆုိသည္မွာ အေၾကာင္းတရားကုိ ပယ္သည့္အယူမ်ဳိးျဖစ္၏။ေလာကတြင္ သတၱဝါမ်ား ဆင္းရဲၾက၊ ခ်မ္းသာၾကသည္မွာ အေၾကာင္းမရွိ။ သူ႔အခ်ိန္ေရာက္လ်ွင္ အလုိအေလ်ာက္ဆင္းရဲၾက၊ ခ်မ္းသာၾကျခင္း ျဖစ္သည္။သံသရာဝဋ္ဆင္းရဲမွ လြတ္ေျမာက္မႈမွာပင္ အေၾကာင္းမရွိ။ တရားက်င့္စရာမလုိ၊ အခ်ိန္ေစ့လ်ွင္ သူ႔အလုိအေလ်ာက္ သူ႔ဘာသာသူ လြတ္ေျမာက္ၾကရ၏။ သံသရာသည္ မဟာကပ္ရွစ္သန္း ေလးသိန္းမ်ွသာ ၾကာ၏။ ထုိအခ်ိန္ကာလ ကုန္ဆုံးလ်ွင္ သံသရာမွလြတ္ေျမာက္သြား၏။ အပ္ခ်ည္လုံးကုိ ေျဖျပီးပစ္လႊတ္လုိက္ သည့္အခါ ခ်ည္ကုန္သည့္အခါ ခ်ည္လုံးရပ္သြားသကဲ့သုိ႔ သတ္မွတ္ထားသည့္ အခ်ိန္ကာလ ကုန္ဆုံးသည့္အခါ သံသရာကုန္ဆုံးသြားသည့္အတြက္ သံသရာမွ လြတ္ေျမာက္သြား၏။
ဤမဟာကပ္ရွစ္သန္းေလးသိန္းကာလအတြင္းမွာ မိမိက်ရာဘဝမ်ဳိးစုံ၌ က်င္လည္ၾကရ၏။ မိမိတုိ႔ကုိယ္တုိင္ တစ္စုံတစ္ရာ ပုိေကာင္းသြားေအာင္ မလုပ္နုိင္သလုိ ပုိဆုိးသြားေအာင္လည္း ျပဳျပင္ဖန္တီးနုိင္စြမ္းမရွိ။ ျဖစ္ခ်ိန္တန္လ်ွင္ ျဖစ္ျပီး၊ ပ်က္ခ်ိန္တန္လ်ွင္ ပ်က္ၾကရသည္ဟု ယူသည့္ အေၾကာင္းမဲ့အယူမ်ဳိးျဖစ္၏။ ဘုရားရွင္ လက္ထက္က မကၡလိေဂါသာလဂုိဏ္းဆရာၾကီးဟူသည့္ အယူျဖစ္၏။ အေၾကာင္းမရွိဟု ယူသည့္အတြက္ အေၾကာင္းႏွင့္ ဆက္သြယ္ျပီး ျဖစ္ေပၚလာမည့္ အက်ဳိးလည္းမရွိဟု ယူရာေရာက္ေသာေၾကာင့္ အေၾကာင္း အက်ဳိး ႏွစ္မ်ဳိးလုံးကုိ ပယ္သည့္အယူမွားျဖစ္သည္ဟု အ႒ကထာမ်ား၌ မိန္႔ဆုိထား၏။
အကိရိယဒိ႒ိ
ေကာင္းမႈ၊ မေကာင္းမႈကုိ ျပဳပင္ျပဳေသာ္လည္း ျပဳသည္မမည္။ ျပဳရာမေရာက္ဟု ယူသည့္အယူမ်ဳိးကုိ “အကိရိယဒိ႒ိ”ဟု ေခၚသည္။ လူစေသာ သတၱဝါမ်ားသည္ သူ႔အသက္ သတ္မႈ၊ သူ႔ဥစၥာ ခုိးမႈစသည့္ မေကာင္းမႈ ဒုစရုိက္မ်ားကုိ ျပဳလုပ္ေနၾကသကဲ့သုိ႔ လွဴဒါန္းေပးကမ္းျခင္း၊ သီလေစာင့္ထိန္းျခင္းစသည့္ ေကာင္းမႈကုသုိလ္မ်ား ကုိလည္း ျပဳလုပ္ေနၾကသည္။ဤကဲ့သုိ႔ ျပဳလုပ္ၾကျခင္းသည္ ပတ္ဝန္းက်င္ ေရ၊ ေျမ၊ ေတာ၊ ေတာင္၊အေျခအေန အရ ျပဳလုပ္ၾကရသည့္အတြက္ မေကာင္းမႈ အကုသုိလ္ဟု မေခၚရသကဲ့သုိ႔ ေကာင္းမႈကုသုိလ္ဟူ၍လည္း မေခၚရ။ ကုသုိလ္ကံ၊ အကုသိုလ္ကံဆုိသည္မွာ အမွန္တကယ္မရွိေပ။ လူမ်ား၏ သတ္မွတ္ခ်က္အရသာ ေခၚေဝၚေျပာဆုိေနၾကျခင္း ျဖစ္သည္ဟု ယူေသာအယူမွားျဖစ္သည္။(အကိရိယဒိ႒ိ= ျပဳလုပ္ေသာ္လည္း ျပဳရာမေရာက္ဟု ယူေသာအယူ) ဤအယူကား ဘုရားရွင္ လက္ထက္ေတာ္က ပူရဏကႆပဂုိဏ္းဆရာၾကီး ယူသည့္ အယူျဖစ္သည္။ ကံမဲ့ဝါဒျဖစ္သည့္အတြက္ ကံႏွင့္ ကံ၏အက်ဳိးကုိ ႏွစ္မ်ဳိးလုံးကုိ ပစ္ပယ္သည့္ အယူ ျဖစ္သည္ဟု အ႒ကထာ၌ မိန္႔ဆုိထားသည္။
နိယတႏွင့္ အနိယတ
ဤဆုိခဲ့ျပီးေသာ ဒိ႒ိၾကီးသုံးမ်ဳိးကုိ ယူရာ၌ ယူပုံယူနည္းကုိ လုိက္၍ေသာ္လည္းေကာင္း၊ အက်ဳိးေပးပုံကုိ လုိက္၍ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ နိယတမိစၦာဒိ႒ိႏွင့္ အနိယတမိစၦာဒိ႒ိဟူ၍ ႏွစ္မ်ဳိးကြဲျပားသည္။ နိယတဆုိသည္မွာ ခုိင္ျမဲစြာယူျခင္း၊ စြဲျမဲစြာယူျခင္းဟု အဓိပၸာယ္ရ၏။ ပူရဏကႆပ၊ မကၡလိေဂါသာလ၊ အဇိတေကသကမၺလ စသည့္ဂုိဏ္းေခါင္းေဆာင္ ဆရားၾကီးမ်ား၏ ယူပုံမ်ဳိးသည္ ဘုရားရွင္ ခ်ြတ္မရေလာက္ေအာင္ ခုိင္ျမဲေန၊ စြဲျမဲေနျပီ ျဖစ္သည့္အတြက္ နိယတမိစၦာဒိ႒ိျဖစ္သည္။
အနိယတကား မစြဲျမဲေသး၊ မခုိင္ျမဲေသးဟု အဓိပၸါယ္ရ၏။ထုိဆရာၾကီးတုိ႔၏ ေနာက္လုိက္တပည့္မ်ားကဲ့သုိ႔ မစြဲျမဲ၊ မခုိင္ျမဲေသး၊ ဝတ္ေက်တန္းေက် မိရိုးဖလာ ေပါ့ေပါဆဆ ယူေနသူမ်ားျဖစ္သည့္အတြက္ အနိယတမိစၦာဒိ႒ိမ်ား ျဖစ္သည့္အတြက္ အနိယတမိစၦာဒိ႒ိမ်ား ျဖစ္သည္။ သုိ႔ေသာ္ထုိေနာက္လုိက္ တပည့္မ်ားသည္ ထုိဆရာၾကီးတုိ႔ ၏ က်မ္းစာကုိ ရြတ္အံျခင္း၊ အနက္အဓိပၸာယ္ ၾကံစည္စဥ္းစားျခင္း စသည္ျဖင့္ အၾကိမ္မ်ားစြာ (ကမၼ႒ာန္းစီးျဖန္း သကဲ့သုိ႔) ေလ့လာအားထုတ္လာရာ အလြန္သေဘာက်၍ မိစၦာသမာဓိရ၏။ ထုိသုိ႔ သေဘာက်ေသာ ေဇာဝီထိ ေပါင္း အၾကိမ္မ်ားစြာျဖစ္ျပီး ေနာက္ဆုံးအတည္တက် ဆုံးျဖတ္သည့္ ေဇာဝီထိေပါင္း အၾကိမ္မ်ားစြာျဖစ္ျပီး ေနာက္ဆုံး အတည္တက်ဆုံးျဖတ္သည့္ ေဇာဝီထိျဖစ္ျပီးသည့္အခါ ဘုရားေပါင္းမ်ားစြာ ေခ်ခ်ြတ္ကုစား၍ မရေအာင္ ထုိအယူ၌ ခုိင္ျမဲသြားရကား နိယတမိစၦာဒိ႒ိ ျဖစ္သြားေတာ့၏။
အက်ဳိးေပးျမဲသည့္ အတြက္ေၾကာင့္လည္း “နိယတ” ေခၚေသးသည္။ အဓိပၸာယ္မွာ ထုိနိယတမိစၦာဒိ႒ိ အယူရွိ သူသည္ ကြယ္လြန္ေသဆုံးသည့္အခါ ငရဲမွာ မလြဲမေသြ ျဖစ္ရသည့္သေဘာရွိ၍ “ငရဲဟူေသာ အက်ဳိးေပး ျမဲသည့္ အယူ” ဟုဆုိလုိေပသည္။
မိစၦာဒိ႒ိအဂၤ ါ(၂)ပါး
ထုိမိစၦာဒိ႒ိ၌လည္း ကမၼပထေျမာက္ မေျမာက္ကုိ ဆုံးျဖတ္နုိင္သည့္ အဂၤ ါႏွစ္ပါးရွိသည္။ ထုိအဂၤ ါ(၂)မ်ဳိးမွာ
(၁)။ ယူသည့္ အယူဝါဒ၏ ခ်ြတ္ယြင္းေဖာက္ျပန္ မမွန္မကန္မွားယြင္းျခင္း။
(၂)။ထုိအယူမွားကုိ အယူမွန္ဟု ထင္ျမင္ယူဆျခင္း။တုိ႔ျဖစ္သည္။ ထုိအဂၤ ါႏွစ္ပါးႏွင့္ ညီညြတ္ေစကာမူ အမွတ္(၁) အဂၤ ါအရ မွားယြင္းေသာအယူ(မိစၦာဒိ႒ိ)သည္ ေဖာ္ျပခဲ့သည့္ နတၳိက၊ အေဟတုက၊အကိရိယ မိစၦာဒိ႒ိ (၃)မ်ဳိးတြင္ တစ္မ်ဳိးမ်ဳိးျဖစ္ပါမွ ကမၼပထေျမာက္သည္။ က်န္မိစၦာဒိ႒ိမ်ားမွာ ကမၼပထမေျမာက္၊ ကံမ်ွသာ ျဖစ္သည္။ ထုိဒိ႒ိသုံးမ်ဳိးသည္လည္း နိယတျဖစ္မွ ကမၼပထေျမာက္သည္၊ အနိယတျဖစ္လ်ွင္ ကံမွ်သာျဖစ္၏။
အျပစ္ၾကီးငယ္ အသြယ္သြယ္
ဤကံကုိ လြန္က်ဴးရာ၌ အျပစ္အၾကီးအငယ္တုိ႔ကုိ အေလ့အက်င့္နည္းမႈ၊ မ်ားမႈအရ သတ္မွတ္ရ၏။ မိစၦာဒိ႒ိႏွင့္ ပတ္သတ္သည့္ သေဘာတရားတုိ႔ကုိ အဖန္ဖန္နာၾကားျခင္း၊ ၾကံစည္စဥ္းစားျခင္း၊ ရြတ္ဖတ္သရဇၩာယ္ျခင္း၊ စသည္ျဖင့္ အေလ့အက်င့္မ်ားလ်ွင္ အျပစ္ၾကီး၍ အေလ့အက်င့္နည္းလ်ွင္ အျပစ္ငယ္၏။ တစ္နည္းအားျဖင့္ နိယတျဖစ္လ်ွင္ အျပစ္ၾကီး၍ အနိယတျဖစ္လ်ွင္ အျပစ္ငယ္၏။
ဤနိယတမိစၦာဒိ႒ိကံသည္ ကံၾကီးငါးပါး ေခၚၾကသည့္ ပဥၥာနႏၱရိကံတုိ႔ထက္ပင္ အျပစ္ၾကီး၏။ ပဥၥာနႏၱရိယကံမ်ား တြင္ သံဃေဘဒကကံသည္ အျပစ္အၾကီးဆုံးျဖစ္သည္။ ထုိသံဃေဘဒကကံထက္ပင္ ဤကံက ပုိျပီး အျပစ္ၾကီး၏။ အဝီစိအာယုကပ္ မျပည့္ေသးလ်ွင္ ကမၻာပ်က္သြားေသာ္လည္း မပ်က္ေသာကမၻာသုိ႔ ေရႊ႕ေျပာင္း ၍ျဖစ္ေစ၊ ေကာင္းကင္မွာျဖစ္ေစ၊ ဆက္လက္ခံရေသး၏။ သံဃေဘဒကကံမွာ ထုိကဲ့သုိ႔ကမၻာပ်က္လ်ွင္ အာယုကပ္မျပည့္ေသးေသာ္လည္း ဆက္လက္မခံရေတာ့ေပ။
မိစၦာဒိ႒ိ(၂)မ်ဳိး
မိစၦာဒိ႒ိသည္လည္း ကမၼပထေျမာက္သည့္ မိစၦာဒိ႒ိႏွင့္ ကမၼပထမေျမာက္ဘဲ ကံမ်ွသာျဖစ္သည့္ မိစၦာဒိ႒ိဟု ႏွစ္မ်ဳိးရွိသည္။ ထုိတြင္ ကမၼပထေျမာက္သည့္ မိစၦာဒိ႒ိမ်ားမွာ နတၳိကဒိ႒ိ၊ အေဟတုကဒိ႒ိ၊ အကိရိယမိစၦာဒိ႒ိတုိ႔ ျဖစ္ၾကသည္။ ဤမိစၦာဒိ႒ိသုံးမ်ဳိးလုံး ကံကုိလည္းေကာင္း၊ ကံ၏အက်ဳိးကုိလည္းေကာင္း၊ ပယ္ေသာ(ဝါ) လက္မခံေသာ မိစၦာဒိ႒ိတုိ႔ျဖစ္သည္။ ရုပ္၊ ေဝဒနာ၊သညာ၊ သခၤ ါရ၊ ဝိညာဏ္ဟူေသာ ခႏၶာငါးပါးတြင္ တစ္ပါးပါး၌ “အတၱ” ဟု စြဲလမ္းယူေသာ သကၠာယဒိ႒ိ(၂၀)ႏွင့္ ျဗဟၼဇာလသုတ္ စသည္တုိ႔၌လာေသာ (၆၂)ပါးေသာ မိစၦာဒိ႒ိ တုိ႔ကား ကမၼပထမေျမာက္၊ မိစၦာဒိ႒ိကံမွ်သာျဖစ္ေသာ မိစၦာဒိ႒ိတုိ႔ ျဖစ္ၾကသည္။
နတၳိကမိစၦာဒိ႒ိ
နတၳိကမိစၦာဒိ႒ိဆုိသည္မွာ ကုသုိလ္ကံ၊အကုသုိလ္ကံမ်ားကုိ မည္မ်ွေလာက္ပင္လုပ္လုပ္ ထုိကံမ်ားက အက်ဳိးမေပး၊ ထုိကံတုိ႔၏ အက်ဳိးမရွိဟု ကံ၏အက်ဳိးကုိပယ္ေသာ အယူမ်ဳိးျဖစ္သည္။ ပယ္ပုံပယ္နည္းမွာ
(၁)။ လွဴဒါန္းေပးကမ္းျခင္းသည္ အမွန္တကယ္အက်ဳိးမရွိ။
(၂)။ ရတနာသုံးပါး၊ မိဘဆရာသမားစသည့္ ပုဂၢဳိလ္ျမတ္မ်ားကုိ ပူေဇာ္ျခင္းသည္ အမွန္တကယ္အက်ဳိးမရွိ။
(၃)။ ပင့္ဖိတ္၍လွဴျခင္း၊ ဧည့္သည္မ်ားကုိ ဧည့္ဝတ္ေစာင္ဝတ္ျပဳျခင္း၊ လက္ေဆာင္ေပးျခင္း၊ လက္ထပ္မဂၤလာပြဲ စသည္တုိ႔၌ ဧည့္ခံေက်ြးေမြးျခင္း စသည္မ်ားသည္ အမွန္တကယ္အက်ဳိးမရွိ။
(၄)။ ေကာင္းမႈကုသုိလ္ကံ၊ မေကင္းမႈအကုသုိလ္ကံတုိ႔၏ အက်ဳိးမရွိ။
(၅)။ ေရွ႕ဘဝလည္းမရွိ။
(၆)။ အပါယ္ေလးရပ္၊ ေျခာက္ထပ္နတ္ရြာ၊ ျဗဟၼာႏွစ္ဆယ္ဟူေသာ ေနာက္ဘဝလည္းမရွိ။
(၇)။ မိခင္ကုိ ျပစ္မွားလ်ွင္လည္း အျပစ္မရွိ။ ျပဳစုလုပ္ေက်ြးလ်ွင္လည္း အက်ဳိးမရွိ။
(၈)။ ဖခင္ကုိ ျပစ္မွားလ်ွင္လည္း အျပစ္မရွိ။ ျပဳစုလုပ္ေက်ြးလ်ွင္လည္း အက်ဳိးမရွိ။
(၉)။ ငရဲ၊ ျပိတၱာ၊ နတ္၊ သိၾကားစသည့္ ဥပပါတ္သတၱဝါမ်ဳိးမရွိ။
(၁၀)။ ေလာက၌ ညီညီညြတ္ညြတ္ ေကာင္းက်င့္ၾကံ၍ ဤေလာကႏွင့္ေနာင္တမလြန္ေလာကတုိ႔ကုိ မ်က္ေမွာက္ ထင္ထင္ ကုိယ္တုိင္ျမင္ကာ ေဟာေျပာနုိင္ကုန္ေသာ သမဏ ျဗဟၼဏတုိ႔ မရွိဟူ၍ျဖစ္သည္။
ဤဆယ္ခ်က္ကုိ “ဒသဝတၳဳကမိစၦာဒိ႒ိ” ဟူ၍လည္းေခၚသည္။ ဤမိစၦာဒိ႒ိသည္ နတၳိကမိစၦာဒိ႒ိ၌ အက်ဳံးဝင္ေပ သည္။ ဤနတၳိက မိစၦာဒိ႒ိသည္ ျမတ္စြာဘုရားလက္ထက္ေတာ္၌ “အဇိတေကသကမၸလ” ေခၚသည့္ ဂုိဏ္းဆရာၾကီးယူသည့္ အယူျဖစ္သည္။ ဤမိစၦာဒိ႒ိသည္ အက်ဳိးကုိပယ္သည္ဟုဆုိေသာ္လည္း “အက်ဳိးကုိ ပယ္လ်ွင္ အေၾကာင္းကံမွာ ေပးစြမ္းနုိင္သည့္ သတၱိမရွိရာေရာက္သည့္အတြက္ေၾကာင့္ ကံကုိလည္း ပယ္ျပီးသားျဖစ္သည္ဟု အ႒ကထာမ်ားမွာ” မိန္႔ဆုိထား၏။
အေဟတုကဒိ႒ိ
အေဟတုကဒိ႒ိဆုိသည္မွာ အေၾကာင္းတရားကုိ ပယ္သည့္အယူမ်ဳိးျဖစ္၏။ေလာကတြင္ သတၱဝါမ်ား ဆင္းရဲၾက၊ ခ်မ္းသာၾကသည္မွာ အေၾကာင္းမရွိ။ သူ႔အခ်ိန္ေရာက္လ်ွင္ အလုိအေလ်ာက္ဆင္းရဲၾက၊ ခ်မ္းသာၾကျခင္း ျဖစ္သည္။သံသရာဝဋ္ဆင္းရဲမွ လြတ္ေျမာက္မႈမွာပင္ အေၾကာင္းမရွိ။ တရားက်င့္စရာမလုိ၊ အခ်ိန္ေစ့လ်ွင္ သူ႔အလုိအေလ်ာက္ သူ႔ဘာသာသူ လြတ္ေျမာက္ၾကရ၏။ သံသရာသည္ မဟာကပ္ရွစ္သန္း ေလးသိန္းမ်ွသာ ၾကာ၏။ ထုိအခ်ိန္ကာလ ကုန္ဆုံးလ်ွင္ သံသရာမွလြတ္ေျမာက္သြား၏။ အပ္ခ်ည္လုံးကုိ ေျဖျပီးပစ္လႊတ္လုိက္ သည့္အခါ ခ်ည္ကုန္သည့္အခါ ခ်ည္လုံးရပ္သြားသကဲ့သုိ႔ သတ္မွတ္ထားသည့္ အခ်ိန္ကာလ ကုန္ဆုံးသည့္အခါ သံသရာကုန္ဆုံးသြားသည့္အတြက္ သံသရာမွ လြတ္ေျမာက္သြား၏။
ဤမဟာကပ္ရွစ္သန္းေလးသိန္းကာလအတြင္းမွာ မိမိက်ရာဘဝမ်ဳိးစုံ၌ က်င္လည္ၾကရ၏။ မိမိတုိ႔ကုိယ္တုိင္ တစ္စုံတစ္ရာ ပုိေကာင္းသြားေအာင္ မလုပ္နုိင္သလုိ ပုိဆုိးသြားေအာင္လည္း ျပဳျပင္ဖန္တီးနုိင္စြမ္းမရွိ။ ျဖစ္ခ်ိန္တန္လ်ွင္ ျဖစ္ျပီး၊ ပ်က္ခ်ိန္တန္လ်ွင္ ပ်က္ၾကရသည္ဟု ယူသည့္ အေၾကာင္းမဲ့အယူမ်ဳိးျဖစ္၏။ ဘုရားရွင္ လက္ထက္က မကၡလိေဂါသာလဂုိဏ္းဆရာၾကီးဟူသည့္ အယူျဖစ္၏။ အေၾကာင္းမရွိဟု ယူသည့္အတြက္ အေၾကာင္းႏွင့္ ဆက္သြယ္ျပီး ျဖစ္ေပၚလာမည့္ အက်ဳိးလည္းမရွိဟု ယူရာေရာက္ေသာေၾကာင့္ အေၾကာင္း အက်ဳိး ႏွစ္မ်ဳိးလုံးကုိ ပယ္သည့္အယူမွားျဖစ္သည္ဟု အ႒ကထာမ်ား၌ မိန္႔ဆုိထား၏။
အကိရိယဒိ႒ိ
ေကာင္းမႈ၊ မေကာင္းမႈကုိ ျပဳပင္ျပဳေသာ္လည္း ျပဳသည္မမည္။ ျပဳရာမေရာက္ဟု ယူသည့္အယူမ်ဳိးကုိ “အကိရိယဒိ႒ိ”ဟု ေခၚသည္။ လူစေသာ သတၱဝါမ်ားသည္ သူ႔အသက္ သတ္မႈ၊ သူ႔ဥစၥာ ခုိးမႈစသည့္ မေကာင္းမႈ ဒုစရုိက္မ်ားကုိ ျပဳလုပ္ေနၾကသကဲ့သုိ႔ လွဴဒါန္းေပးကမ္းျခင္း၊ သီလေစာင့္ထိန္းျခင္းစသည့္ ေကာင္းမႈကုသုိလ္မ်ား ကုိလည္း ျပဳလုပ္ေနၾကသည္။ဤကဲ့သုိ႔ ျပဳလုပ္ၾကျခင္းသည္ ပတ္ဝန္းက်င္ ေရ၊ ေျမ၊ ေတာ၊ ေတာင္၊အေျခအေန အရ ျပဳလုပ္ၾကရသည့္အတြက္ မေကာင္းမႈ အကုသုိလ္ဟု မေခၚရသကဲ့သုိ႔ ေကာင္းမႈကုသုိလ္ဟူ၍လည္း မေခၚရ။ ကုသုိလ္ကံ၊ အကုသိုလ္ကံဆုိသည္မွာ အမွန္တကယ္မရွိေပ။ လူမ်ား၏ သတ္မွတ္ခ်က္အရသာ ေခၚေဝၚေျပာဆုိေနၾကျခင္း ျဖစ္သည္ဟု ယူေသာအယူမွားျဖစ္သည္။(အကိရိယဒိ႒ိ= ျပဳလုပ္ေသာ္လည္း ျပဳရာမေရာက္ဟု ယူေသာအယူ) ဤအယူကား ဘုရားရွင္ လက္ထက္ေတာ္က ပူရဏကႆပဂုိဏ္းဆရာၾကီး ယူသည့္ အယူျဖစ္သည္။ ကံမဲ့ဝါဒျဖစ္သည့္အတြက္ ကံႏွင့္ ကံ၏အက်ဳိးကုိ ႏွစ္မ်ဳိးလုံးကုိ ပစ္ပယ္သည့္ အယူ ျဖစ္သည္ဟု အ႒ကထာ၌ မိန္႔ဆုိထားသည္။
နိယတႏွင့္ အနိယတ
ဤဆုိခဲ့ျပီးေသာ ဒိ႒ိၾကီးသုံးမ်ဳိးကုိ ယူရာ၌ ယူပုံယူနည္းကုိ လုိက္၍ေသာ္လည္းေကာင္း၊ အက်ဳိးေပးပုံကုိ လုိက္၍ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ နိယတမိစၦာဒိ႒ိႏွင့္ အနိယတမိစၦာဒိ႒ိဟူ၍ ႏွစ္မ်ဳိးကြဲျပားသည္။ နိယတဆုိသည္မွာ ခုိင္ျမဲစြာယူျခင္း၊ စြဲျမဲစြာယူျခင္းဟု အဓိပၸာယ္ရ၏။ ပူရဏကႆပ၊ မကၡလိေဂါသာလ၊ အဇိတေကသကမၺလ စသည့္ဂုိဏ္းေခါင္းေဆာင္ ဆရားၾကီးမ်ား၏ ယူပုံမ်ဳိးသည္ ဘုရားရွင္ ခ်ြတ္မရေလာက္ေအာင္ ခုိင္ျမဲေန၊ စြဲျမဲေနျပီ ျဖစ္သည့္အတြက္ နိယတမိစၦာဒိ႒ိျဖစ္သည္။
အနိယတကား မစြဲျမဲေသး၊ မခုိင္ျမဲေသးဟု အဓိပၸါယ္ရ၏။ထုိဆရာၾကီးတုိ႔၏ ေနာက္လုိက္တပည့္မ်ားကဲ့သုိ႔ မစြဲျမဲ၊ မခုိင္ျမဲေသး၊ ဝတ္ေက်တန္းေက် မိရိုးဖလာ ေပါ့ေပါဆဆ ယူေနသူမ်ားျဖစ္သည့္အတြက္ အနိယတမိစၦာဒိ႒ိမ်ား ျဖစ္သည့္အတြက္ အနိယတမိစၦာဒိ႒ိမ်ား ျဖစ္သည္။ သုိ႔ေသာ္ထုိေနာက္လုိက္ တပည့္မ်ားသည္ ထုိဆရာၾကီးတုိ႔ ၏ က်မ္းစာကုိ ရြတ္အံျခင္း၊ အနက္အဓိပၸာယ္ ၾကံစည္စဥ္းစားျခင္း စသည္ျဖင့္ အၾကိမ္မ်ားစြာ (ကမၼ႒ာန္းစီးျဖန္း သကဲ့သုိ႔) ေလ့လာအားထုတ္လာရာ အလြန္သေဘာက်၍ မိစၦာသမာဓိရ၏။ ထုိသုိ႔ သေဘာက်ေသာ ေဇာဝီထိ ေပါင္း အၾကိမ္မ်ားစြာျဖစ္ျပီး ေနာက္ဆုံးအတည္တက် ဆုံးျဖတ္သည့္ ေဇာဝီထိေပါင္း အၾကိမ္မ်ားစြာျဖစ္ျပီး ေနာက္ဆုံး အတည္တက်ဆုံးျဖတ္သည့္ ေဇာဝီထိျဖစ္ျပီးသည့္အခါ ဘုရားေပါင္းမ်ားစြာ ေခ်ခ်ြတ္ကုစား၍ မရေအာင္ ထုိအယူ၌ ခုိင္ျမဲသြားရကား နိယတမိစၦာဒိ႒ိ ျဖစ္သြားေတာ့၏။
အက်ဳိးေပးျမဲသည့္ အတြက္ေၾကာင့္လည္း “နိယတ” ေခၚေသးသည္။ အဓိပၸာယ္မွာ ထုိနိယတမိစၦာဒိ႒ိ အယူရွိ သူသည္ ကြယ္လြန္ေသဆုံးသည့္အခါ ငရဲမွာ မလြဲမေသြ ျဖစ္ရသည့္သေဘာရွိ၍ “ငရဲဟူေသာ အက်ဳိးေပး ျမဲသည့္ အယူ” ဟုဆုိလုိေပသည္။
မိစၦာဒိ႒ိအဂၤ ါ(၂)ပါး
ထုိမိစၦာဒိ႒ိ၌လည္း ကမၼပထေျမာက္ မေျမာက္ကုိ ဆုံးျဖတ္နုိင္သည့္ အဂၤ ါႏွစ္ပါးရွိသည္။ ထုိအဂၤ ါ(၂)မ်ဳိးမွာ
(၁)။ ယူသည့္ အယူဝါဒ၏ ခ်ြတ္ယြင္းေဖာက္ျပန္ မမွန္မကန္မွားယြင္းျခင္း။
(၂)။ထုိအယူမွားကုိ အယူမွန္ဟု ထင္ျမင္ယူဆျခင္း။တုိ႔ျဖစ္သည္။ ထုိအဂၤ ါႏွစ္ပါးႏွင့္ ညီညြတ္ေစကာမူ အမွတ္(၁) အဂၤ ါအရ မွားယြင္းေသာအယူ(မိစၦာဒိ႒ိ)သည္ ေဖာ္ျပခဲ့သည့္ နတၳိက၊ အေဟတုက၊အကိရိယ မိစၦာဒိ႒ိ (၃)မ်ဳိးတြင္ တစ္မ်ဳိးမ်ဳိးျဖစ္ပါမွ ကမၼပထေျမာက္သည္။ က်န္မိစၦာဒိ႒ိမ်ားမွာ ကမၼပထမေျမာက္၊ ကံမ်ွသာ ျဖစ္သည္။ ထုိဒိ႒ိသုံးမ်ဳိးသည္လည္း နိယတျဖစ္မွ ကမၼပထေျမာက္သည္၊ အနိယတျဖစ္လ်ွင္ ကံမွ်သာျဖစ္၏။
အျပစ္ၾကီးငယ္ အသြယ္သြယ္
ဤကံကုိ လြန္က်ဴးရာ၌ အျပစ္အၾကီးအငယ္တုိ႔ကုိ အေလ့အက်င့္နည္းမႈ၊ မ်ားမႈအရ သတ္မွတ္ရ၏။ မိစၦာဒိ႒ိႏွင့္ ပတ္သတ္သည့္ သေဘာတရားတုိ႔ကုိ အဖန္ဖန္နာၾကားျခင္း၊ ၾကံစည္စဥ္းစားျခင္း၊ ရြတ္ဖတ္သရဇၩာယ္ျခင္း၊ စသည္ျဖင့္ အေလ့အက်င့္မ်ားလ်ွင္ အျပစ္ၾကီး၍ အေလ့အက်င့္နည္းလ်ွင္ အျပစ္ငယ္၏။ တစ္နည္းအားျဖင့္ နိယတျဖစ္လ်ွင္ အျပစ္ၾကီး၍ အနိယတျဖစ္လ်ွင္ အျပစ္ငယ္၏။
ဤနိယတမိစၦာဒိ႒ိကံသည္ ကံၾကီးငါးပါး ေခၚၾကသည့္ ပဥၥာနႏၱရိကံတုိ႔ထက္ပင္ အျပစ္ၾကီး၏။ ပဥၥာနႏၱရိယကံမ်ား တြင္ သံဃေဘဒကကံသည္ အျပစ္အၾကီးဆုံးျဖစ္သည္။ ထုိသံဃေဘဒကကံထက္ပင္ ဤကံက ပုိျပီး အျပစ္ၾကီး၏။ အဝီစိအာယုကပ္ မျပည့္ေသးလ်ွင္ ကမၻာပ်က္သြားေသာ္လည္း မပ်က္ေသာကမၻာသုိ႔ ေရႊ႕ေျပာင္း ၍ျဖစ္ေစ၊ ေကာင္းကင္မွာျဖစ္ေစ၊ ဆက္လက္ခံရေသး၏။ သံဃေဘဒကကံမွာ ထုိကဲ့သုိ႔ကမၻာပ်က္လ်ွင္ အာယုကပ္မျပည့္ေသးေသာ္လည္း ဆက္လက္မခံရေတာ့ေပ။
မွတ္ခ်က္။ ။ ဓမၼာစရိယဦးေအးနုိင္(ဘီေအ)၏ ဗုဒၶဘာသာဂုဏ္ရည္စာအုပ္မွ ေကာက္ႏွုတ္ေရးသား လုိက္ပါသည္။
အရွင္ဝိမလဝံသ(နာလႏၵာတကၠသိုလ္ အိႏၵိယနုိင္ငံ)
No comments:
Post a Comment