ဒီဇင္ဘာလ
၁၇ ရက္ ၁၉၄၅ သံျဖဳဇရပ္ျမိဳ႕ အနီး ေသမင္းတမန္ ရထားလမ္း ေဖာက္လုပ္ရာ တြင္
အဓမၼ ႏွိပ္စက္ညွင္းပန္း ၍ လုပ္အားေပးခိုင္းေစျခင္းခံခဲ့ရေသာ အလုပ္သမားမ်ားအား အဂၤလိပ္တပ္မ်ားမွ ဖက္ဆစ္ဂ်ပန္တို႕လက္မွ ေန၍ ျပန္လည္ကယ္တင္ျပီးေနာက္ ထမင္းေက်ြးေနေသာပုံျဖစ္သည္။
ပုံတြင္ ျမင္ရသည့္ျမင္ကြင္းမွာ ဂ်ပန္တို႕ လက္ေအာက္ရွိ ပုံမွန္
လုပ္ငန္းခြင္ ထက္အမ်ားၾကီး သာလြန္ေကာင္းမြန္ေနေသး၏။
ဂ်ပန္တို႕လက္ေအာက္ရွိပုံမွန္
ထမင္းစားခ်ိန္၌မူကား ေျမၾကီးေပၚတြင္ ခင္းထားသာ မိုးေရကာဖ်င္ တာလပတ္စေပၚ၌
စုပုံထားေသာ ထမင္းသိုးမ်ားအား ေလာက္တက္ေနေသာ စိမ္းစား ငပိ အနည္းငယ္ ႏွင့္
ေခြးမ်ား စားသလို စုျပံုတိုးေဝွ႕စားခဲ့ၾကရသည္။ထို႕ေၾကာင့္
ဝမ္းရာဂါ ႏွင့္ အေရျပား ေရာဂါ တို႕ေၾကာင့္ေသဆုံးရေသာ အလုပ္သမားမ်ားသည္
ဂ်ပန္တို႕ ႏွိပ္စက္၍ေသဆုံးရေသာ အေရအတြက္ထက္ပိုမို မ်ားျပားကာ
"ဇလီဖာတုံးတတုံး လူ႕အသက္တေခ်ာင္း"ဟုပင္ ေခၚဆိုခဲ့ရသည္။ အျပည့္အစုံကိုေတာ့
ေသမင္းတမန္ ရထားလမ္း
၁၉၄၂ ခုနွစ္ နိုဝင္ဘာလ မွ စတင္၍ ဂ်ပန္ တပ္မေတာ္ က ေဖာက္လုပ္ခဲ့ေသာ ယိုးဒယား − ျမန္မာ မီးရထားလမ္း ႀကီးသည္ လူသားမ်ား စြာ အသက္ စေတး ခဲ့ရသည့္ အတြက္ ေသမင္းတမန္ ရထား လမ္း အျဖစ္ ထင္ရွားခဲ့သည္။ မီးရထားလမ္း ေဖာက္လုပ္ရာတြင္ ျမန္မာ တိုင္းရင္းသား ၈၀ဝ၀ဝ ေက်ာ္၊ မဟာမိတ္ တပ္သား ၁၀ဝ၀ဝ ေက်ာ္ တို့ အသက္ ဆံုးရံႈး ခဲ့ၾကသည္။ ရထားလမ္း ေဖာက္လုပ္ ျပီးစီး သည့္ အထိမ္းအမွတ္ပြဲကို ၂၅ ေအာက္တိုဘာ ၁၉၄၃ တြင္ က်င္းပခဲ့သည္။
သံျဖဴဇရပ္ မွ ဘန္ေပါင္သို႕
ေသမင္းတမန္ ရထားလမ္း သည္ ျမန္မာျပည္ ဘက္ျခမ္း တြင္ သံျဖဴဇရပ္ျမိဳ႕မွ စတင္ခဲ့သည္။ ဘုရားသံုးဆူ ေတာင္ၾကား ကိုျဖတ္လ်က္ ယိုးဒယားနိုင္ငံ ဘန္ေပါင္(Ban Pong) ျမိဳ႕သို႕ ေဖာက္လုပ္ ခဲ့သည္။ ဘန္ေပါင္ ရွိ ဘန္ေကာက္ - စကၤာပူ မီးရထားလမ္း နွင့္ ဆက္သြယ္ ရန္ ျဖစ္သည္။ မိုင္ ၂၅၀ ေက်ာ္ ရွည္လ်ားျပီး လမ္းခုလပ္ ေကြးျမစ္ေပၚ ၌ တံတား တစ္စင္း ကိုလည္း တည္ေဆာက္ခဲ့သည္။ တံတား ေဆာက္လုပ္ရာ တြင္ ျမန္မာ တိုင္းရင္းသားမ်ား သာမက စစ္သံု့ပန္း အျဖစ္ ဖမ္းဆီးထားေသာ မဟာမိတ္တပ္သား အမ်ားအျပား လည္း ပါဝင္ခဲ့သည္။
တည္ေဆာက္ေရး ပစၥည္းမ်ား
ျဗိတိသွ် တို့ ျမန္မာနိုင္ငံမွ ဆုတ္ခြာသြားသည့္ ၁၉၄၀-၄၁ ခုနွစ္တြင္ သံလမ္းမိုင္ စုစုေပါင္း (၂၈၅၂) မိုင္ ရွိသည့္ အနက္ ဂ်ပန္ တို႕က သံလမ္းမိုင္ (၃၀ဝ) ခန့္ ကို ျဖဳတ္ယူ၍ ျမန္မာ-ယိုးဒယား မီးရထားလမ္း ေဖာက္လုပ္ရာတြင္ အသံုးျပဳခဲ့ပါသည္။ သံလမ္း မိုင္ (၁၅၀)မိုင္ခန့္ ကို ရန္ကုန္ နွင့္ ေတာင္ငူ အၾကား ေဒြးလမ္း မွ လည္းေကာင္း၊ က်န္သံလမ္း (၁၅၀)မိုင္ခန့္ကို တံတားဦး -ျမင္းျခံလမ္းပိုင္းနွင့္ အျခားလမ္း ပိုင္းမ်ားမွ လည္းေကာင္း ျဖဳတ္ယူ အသံုးျပဳခဲ့သည္။
ရည္ရြယ္ခ်က္မ်ား
ယိုးဒယား ျမန္မာ မီးရထားလမ္း ေဖာက္လုပ္ေရး အတြက္ အဓိက ရည္ရြယ္ခ်က္(၄)ရပ္ရွိပါသည္။ ယင္းတို႕မွာလက္ရွိ တိုက္ခိုက္ေနေသာ မဟာအာရွ စစ္ပြဲႀကီး တြင္ ဂ်ပန္ တို့ ေအာင္နိုင္ေရး အတြက္ အထူး အေရးႀကီးေသာ လက္နက္ ခဲယမ္းမီး ေက်ာက္မ်ား ကို အျမန္ဆံုး သယ္ယူ ပို႕ေဆာင္နိုင္ေရး၊
ျမန္မာ့ ထြက္ကုန္ ဝင္ကုန္မ်ားကို အျမန္ဆံုး သယ္ယူ ပို႕ေဆာင္ ေရာင္းဝယ္နိုင္ေရး၊ျမန္မာနိုင္ငံ နွင့္ အျခား နိုင္ငံ မ်ား လြယ္ကူစြာ မဟာမိတ္ ခ်စ္ၾကည္မႈ ျပဳလုပ္နိုင္ေရး၊စစ္ဒဏ္ေၾကာင့္ ျမန္မာလူမ်ဳိးမ်ား ဆင္းရဲ က်ပ္တည္းလ်က္ ရွိရာ မီးရထားလမ္း ေဖာက္ လုပ္ ျပီးစီး ပါက ျမန္မာျပည္ ခ်မ္းသာ လာေစေရး တို့ ျဖစ္ၾကသည္။
ယင္း ရည္ရြယ္ခ်က္မ်ား အတိုင္း အေကာင္အထည္ေဖာ္ ေဆာင္ရြက္နိုင္ရန္ အတြက္ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ၏ အတြင္းဝန္ ဦးဘေစာ ဥကၠ႒ အျဖစ္ ပါဝင္ေသာ ယိုးဒယား ျမန္မာ မီးရထား လမ္း ေဖာက္လုပ္ေရး အ တြက္ အလုပ္သမား စုေဆာင္း ေစာင့္ေရွာက္ေရး အဖြဲ႕ကို ဖြဲ႕စည္းခဲ့သည္။
အလုပ္သမားစုေဆာင္းေရး
ရထားလမ္း ေဖာက္လုပ္ေရး အတြက္ လိုအပ္သည့္ အလုပ္သမားမ်ား ကို ရထားလမ္း ေဖာက္လုပ္ေရး အဖြဲ့က တိုက္ရိုက္ေခၚယူ ငွါးရမ္းခဲ့ ၏။ ေရွးဦးစြာ အနီးဝန္းက်င္ ေဒသမ်ား ၌ ရွာေဖြ စုေဆာင္း ခဲ့ေသာ္ လည္း မလံုေလာက္သျဖင့္ ၁၉၄၂ ခု ဒီဇင္ဘာ လ လယ္ခန့္ တြင္ ယာယီ ျမန္မာ အစိုးရ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ရံုးသို့ အကူအညီ ေတာင္းခံ ရေတာ့သည္။ သို့ျဖင့္ ျမန္မာအစိုးရ ျပန္ၾကားေရး ဝန္ရံုး မွ ၁၈ ဒီဇင္ဘာ ၁၉၄၂ တြင္ ယိုးဒယား ျမန္မာ မီးရထားလမ္း ေဖာက္လုပ္ရန္ ေခြ်းနွင့္ ရင္းရသည့္ အလုပ္သမား တပ္ ႀကီးတည္ေထာင္ မည္ ျဖစ္ေၾကာင္း
ေၾကညာခဲ့သည္။ ယင္း ေၾကညာခ်က္ တြင္ အလုပ္သမား အင္အား ၂၀ဝ၀ဝ ခန့္ လိုအပ္မည္ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ အလုပ္သမားမ်ား ရရွိမည့္ လစာ၊ ေနအိမ္၊ ေဆးဝါး စသည့္ အခြင့္အေရးမ်ား ကို ေဖာ္ျပထားျပီး အလုပ္သမားတပ္သို့ ဝင္ေရာက္ၾကရန္ နွိုးေဆာ္ ထားပါသည္။
အခက္အခဲမ်ား
အလုပ္သမား စုေဆာင္းရာ ၌ ေတာင္ငူ၊ အင္းစိန္၊ ဟသၤာတ၊ ပုသိမ္၊ ထားဝယ္၊ ျမိတ္၊ ေမာ္လျမိဳင္၊ သထံု၊ ပဲခူးနယ္မ်ားမွ စုေဆာင္းခဲ့ၾကရာ ၁၉၄၃ ခု ေဖေဖာ္ဝါရီလ အထိ ၁၃၉၅၀ ဦး သာ စုေဆာင္းနိုင္ခဲ့ သည္။ သို့ျဖစ္၍ လ်ာထားခ်က္၏ တစ္ဝက္မွ် သာ ရရွိခဲ့ပါသည္။ စုေဆာင္း ရရွိထားသူမ်ား ထဲမွလမ္းခု လပ္ တြင္ ထြက္ေျပး သြားၾကသူမ်ား မွာလည္း မနည္းလွေပ။ အလုပ္သမား ရရွိရန္ ခက္ခဲေသာ္ လည္း လမ္းေဖာက္လုပ္ေရး ကိစၥမွာ အခ်ိန္မီ ေဆာင္ရြက္ရမည့္ လုပ္ငန္း ျဖစ္ေနသည္။ သို့ျဖင့္ အမွတ္ ၁၅ ဂ်ပန္တပ္မေတာ္က နည္းလမ္း ရွာ ေဖြရေတာ့သည္။
လုပ္အားေပးအဖြဲ႕ဖြဲ႕စည္းေရး
ဂ်ပန္ တပ္မေတာ္ သည္ ယခင္ အလုပ္သမား စုေဆာင္းေရး နည္းလမ္း ကို ဖ်က္သိမ္းကာ ယိုးဒယား ျမန္မာ မီးရထား လမ္း ေဖာက္ လုပ္ေရး တပ္ဖြဲ့ဝင္ မ်ား၊ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ဦးစီးဌာန နွင့္ အုပ္ခ်ုပ္ေရးရံုး တို့ မွ သက္ဆိုင္ရာ အရာရွိမ်ား ကို ဖိတ္ေခၚကာ ၁ မတ္ ၁၉၄၃ တြင္ လုပ္အားေပး အဖြဲ႕ ဖြဲ့စည္းေရး ကို ေဆြးေႏြ ခဲ့ၾကသည္။ ထို့ေနာက္ မတ္လ(၂)ရက္ေန့ တြင္ ဂ်ပန္ အမွတ္ ၁၅ တပ္မေတာ္ ၏တစ္ခ်က္ လႊတ္ အမိန့္ျဖင့္ ယိုးဒယား ျမန္မာ ဆက္သြယ္ေရး မီးရထားလမ္း ေဖာက္ လုပ္ေရး အတြက္ လုပ္အား ေပး အဖြဲ႕မ်ား ဖြဲ႕စည္းေရး နွင့္ ပို့ေဆာင္ေရး အစီအစဉ္ ကို ခ်မွတ္လိုက္ပါသည္။
ေခၽြးတပ္
၉ မတ္ ၁၉၄၃ တြင္ ဂ်ပန္ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ဌာန၏ သေဘာတူညီခ်က္ ျဖင့္ ယိုးဒယား ျမန္မာ မီးရထား လမ္း ေဖာက္လုပ္ေရး အတြက္ လိုအပ္မည့္ ျမန္မာ အလုပ္သမား ၃၀ဝ၀ဝေက်ာ္ ကို စတင္ စုေဆာင္း ပါသည္။ ဗမာ့ကာကြယ္ေရး တပ္မေတာ္ သည္ ေသြးတပ္(Blood Army) ျဖစ္သျဖင့္ မီးရထားလမ္း အလုပ္သမား တပ္ႀကီးကို ေခြ်းတပ္(Sweat Army) ဟု ေခၚ ဆိုၾကသည္။ ေနာက္ပိုင္း တြင္ ဗမာ့ လက္ရံုး တပ္မေတာ္ ဟု ေျပာင္းလဲ ေခၚဆိုခဲ့၏။
နယ္ေျမအလိုက္ေခြ်းတပ္ အလုပ္သမားမ်ား စုေဆာင္းေရး ေကာ္မတီ ဥကၠ႒ ျဖစ္ေသာ လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရး နွင့္ ဆည္ေျမာင္းဌာန ဝန္ႀကီး က ခရိုင္ အသီးသီး မွ အေရးပိုင္ (ခရိုင္ဝန္) မ်ားကို စုေဆာင္းေရး အရာရွိ အျဖစ္ ခန့္အပ္ျပီး နယ္ပိုင္၊ ျမိဳ႕ပိုင္၊ သူႀကီး တို့မွ တစ္ဆင့္ စုေဆာင္းခဲ့သည္။ တို႕ဗမာ ဆင္းရဲသား အစည္းအရံုး ကိုလည္း ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ ေစခဲ့သည္။လုပ္အားေပး အလုပ္သမား တစ္ဦးလွ်င္ ရွာ ေဖြ စုေဆာင္းစရိတ္ ၁၇ က်ပ္နႈန္းျဖင့္ စရိတ္ က်ပ္ နွစ္သိန္း တစ္ေသာင္းကို စစ္အုပ္ခ်ုပ္ေရး ဦးစီး ဌာန က ခရိုင္မ်ား သို႕ေပးခဲ့သည္။ ေခြ်းတပ္ အလုပ္သမား တို့၏လစာေငြ ကိုမူ တစ္လ ၃၀ က်ပ္ သတ္မွတ္ ပါသည္။ သို့ေသာ္ ေလေၾကာင္းဗံုး ဒဏ္ၾကား မွ စုေဆာင္း ရသျဖင့္ ထင္သေလာက္ ခရီးမေရာက္ခဲ့ေပ။
စုေဆာင္းရရွိသူမ်ား
အလုပ္သမား နည္းပါးမႈၾကား မွ ကာလတို အတြင္း အလုပ္သမား ၃၂၂၀၄ ဦး စုေဆာင္း ရရွိခဲ့ရာ ပထမသုတ္ အျဖစ္ စတင္ ပို့လိုက္သည္။ သို့ေသာ္ ထြက္ေျပးသူမ်ား ေၾကာင့္ တစ္စတစ္စ ေလ်ာ့ပါး လာခဲ့ရာ ေမလ ၆ ရက္ေန့တြင္ ျမန္မာ အစိုးရ ဝန္ျကီးခ်ုပ္ က အမွတ္ ၁၅ ဂ်ပန္ တပ္မေတာ္ စစ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ဦးစီးဌာန နွင့္ ညွိနွိုင္းကာ အလုပ္သမား ၂၁၀ဝ၀ ေက်ာ္ ထပ္မံေခၚယူရန္ ျပင္ဆင္ရျပန္ ပါသည္။ ပထမအႀကိမ္ စုေဆာင္းစဉ္ က ခရိုင္ ကိုးခု သတ္မွတ္ ရွာေဖြ စုေဆာင္းခဲ့ရာ ဒုတိယအႀကိမ္ အတြက္ ေက်ာက္ဆည္၊ မအူပင္၊ မင္းဘူး၊ ပခုကၠူ၊ သရက္ ငါးခရိုင္ ကို ထပ္မံတိုးခ်ဲ့ ရွာေဖြ စုေဆာင္း ခဲ့သည္။ စုေဆာင္းေရး အရာရွိ ဦးေရကိုလည္း ယခင္က အလုပ္သမား တစ္ေထာင္အတြက္ တစ္ဦး က်ထားရွိရာမွ ဒုတိယအႀကိမ္ စုေဆာင္းစဉ္ တစ္ရာလွ်င္ တစ္ဦးနႈန္း ေျပာင္းလဲ ထားရွိခဲ့သည္။ သို့ျဖင့္ ၁၇၆၁၅ ဦး ထပ္မံ စုေဆာင္း နိုင္ခဲ့ေလသည္။
တတိယ အႀကိမ္
မိုးတြင္းကာလ မီးရထားလမ္း ေဖာက္လုပ္ရာတြင္ ငွက္ဖ်ားေရာဂါ၊ ဝမ္းေရာဂါ ျဖစ္ပြားမႈမ်ားေၾကာင့္ တစ္ဦးခ်င္း ျဖစ္ေစ၊ အဖြဲ့ လိုက္ျဖစ္ေစ ထြက္ေျပးမႈမ်ား ရွိေနရာ အမွတ္ ၁၅ဂ်ပန္တပ္မေတာ္ မွ ေတာင္း ဆို ၍ ၁၉၄၃ ခု ဇူလိုင္လ တြင္ အလုပ္သမား ၂၀ဝ၀ဝ ထပ္မံ စုေဆာင္း ေပး ရျပန္ ပါသည္။ ဤတစ္ ႀကိမ္တြင္ ေရႊဘို၊ ကသာ နွင့္ မံုရြာ ခရိုင္မ်ား ကို ဦးတည္ စုေဆာင္း၏။ တတိယ အႀကိမ္ စုေဆာင္း ရာတြင္ အလုပ္ သမား အင္အား ၂၁၀၆၉ ဦး ထပ္မံ စုေဆာင္း ရရွိခဲ့သည္။
ေဟးဟိုးတပ္
ေဟးဟိုးတပ္ (Heiho) ေခၚ မ်ဳိးခ်စ္ တက္လူငယ္မ်ား အဖြဲ့ ကို ျမန္မာနိုင္ငံ ဂ်ပန္တပ္မေတာ္ ဌာနခ်ဳပ္ ၌ ဖြဲ့စည္း ထား ရွိပါသည္။ ၂၀ ဧျပီ ၁၉၄၃ တြင္ ေဟးဟိုးတပ္ သို့ မ်ဳိးခ်စ္လူငယ္မ်ား ဝင္ေရာက္ၾကရန္ ျမန္မာ့အလင္းသတင္းစာမွ ေဖာ္ျပခဲ့သည္။ ယင္းတပ္မွာ အရံတပ္ဖြဲ့ တစ္ခု ျဖစ္ျပီးေခြ်းတပ္သား အလုပ္ သမား မ်ား စုေဆာင္းရာ ၌ အဓိက ေနရာမွ ပါဝင္ခဲ့သည္။
ျမန္မာတိုင္းရင္းသားမ်ား နွင့္ စစ္သံု့ပန္း မဟာမိတ္တပ္သားမ်ား ရထားလမ္း ေဖာက္လုပ္ေနစဉ္
စစ္သခၤ်ဳိင္း နွင့္ ျပတိုက္
သံျဖဴဇရပ္ျမိဳ႕အနီးတြင္ ေသမင္းတမန္ မီးရထားလမ္း ေဖာက္လုပ္ခဲ့ျခင္း အထိမ္းအမွတ္ အျဖစ္ ျပ တိုက္ နွင့္ မဟာမိတ္ စစ္သခၤ်ဳိင္းတို့ တည္ရွိပါသည္။ စစ္သခၤ်ဳိင္းမွာ ဒုတိယကမၻာစစ္ အတြင္းက က်ဆံုးခဲ့သည့္အဂၤလိပ္၊ ကေနဒါ၊ၾသစေၾတးလ်၊ နယူးဇီလန္၊ အိႏၵိယ၊ ျမန္မာ၊ မေလးရွား၊ နယ္သာလန္ စသည့္ နိုင္ငံမ်ား မွ စစ္သည္ ၃၆၁၇ ဦးအတြက္ အရိုးျပာမ်ား ကို ျမဴပ္နွံထားျခင္းျဖစ္ သည္။ ယင္း စစ္သခၤ်ဳိင္း ကို ၁၈ဒီဇင္ဘာ ၁၉၄၆ က ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း နွင့္ ဘုရင္ခံဆာဟူးဘတ္ရန့္ တို့လာ ေရာက္ ဖြင့္လွစ္ ေပးခဲ့သည္။
ဝတၳဳ ရုပ္ရွင္
စာေရးဆရာႀကီး ေမာင္ထင္ ၏ ငဘဝတၳဳသည္ ယိုးဒယား ျမန္မာ မီးရထားလမ္း ေဖာက္လုပ္ေရး အတြက္ ေခြ်းတပ္ နွင့္ အတူပါ သြားသူ ေတာင္သူ လယ္သမား တစ္ဦး၏ ဘဝကို သရုပ္ေဖာ္ ထား ေသာ ဝတၳဳဇာတ္လမ္း ျဖစ္ပါသည္။ ဤဇာတ္လမ္းကိုပင္ တစ္ေခတ္တစ္ခါက ျပည္သူ့အသဲစြဲ မင္းသား ေရႊဘက ငဘ အျဖစ္ သရုပ္ေဆာင္ ရိုက္ကူးခဲ့သည္။ နာမည္ေက်ာ္ A Bridge on the River Kwei ရုပ္ရွင္ ဇာတ္ကား မွာ ဒုတိယ ကမၻာစစ္ အတြင္း ေသမင္းတမန္ မီးရထားလမ္း ရွိ ေကြးျမစ္တံတား ေပၚ မွ ဇာတ္လမ္း တစ္ပုဒ္ကို အေျခခံ ရိုက္ကူး ထားျခင္း ျဖစ္သည္။
ကိုးကား
ဂ်ပန္စစ္ အုပ္ခ်ုပ္ေရးေခတ္ ျမန္မာနိုင္ငံ (မစၥတာအိုးနိုတိုးရု)
ဂ်ပန္ေခတ္ရက္စြဲသမိုင္း (လက္နွိပ္စက္မူ)
ေငြေသာင္ယံစက္စဲ၊ က်ိုကၡမီ ေရလယ္ဘုရား၊ ေသမင္းတမန္လမ္းမျကီးနွင့္ သံျဖူဇရပ္(ေမာင္မိုးစည္)၊ ရနံ့သစ္မဂၢဇင္း၊ အမွတ္(၇၈)
Weekly Eleven ပါ တင္နိုင္တိုး ၏ ျမန္မာ့နိုင္ငံေရးသမိုင္းေလ့လာခ်က္ ဂ်ပန္ေခတ္ ယိုးဒယား ျမန္မာ ဆက္သြယ္ေရးလမ္းေျကာင္း (သို့မဟုတ္) ေသမင္းတမန္ မီးရထားလမ္း
ေသမင္းတမန္ ရထားလမ္း
၁၉၄၂ ခုနွစ္ နိုဝင္ဘာလ မွ စတင္၍ ဂ်ပန္ တပ္မေတာ္ က ေဖာက္လုပ္ခဲ့ေသာ ယိုးဒယား − ျမန္မာ မီးရထားလမ္း ႀကီးသည္ လူသားမ်ား စြာ အသက္ စေတး ခဲ့ရသည့္ အတြက္ ေသမင္းတမန္ ရထား လမ္း အျဖစ္ ထင္ရွားခဲ့သည္။ မီးရထားလမ္း ေဖာက္လုပ္ရာတြင္ ျမန္မာ တိုင္းရင္းသား ၈၀ဝ၀ဝ ေက်ာ္၊ မဟာမိတ္ တပ္သား ၁၀ဝ၀ဝ ေက်ာ္ တို့ အသက္ ဆံုးရံႈး ခဲ့ၾကသည္။ ရထားလမ္း ေဖာက္လုပ္ ျပီးစီး သည့္ အထိမ္းအမွတ္ပြဲကို ၂၅ ေအာက္တိုဘာ ၁၉၄၃ တြင္ က်င္းပခဲ့သည္။
သံျဖဴဇရပ္ မွ ဘန္ေပါင္သို႕
ေသမင္းတမန္ ရထားလမ္း သည္ ျမန္မာျပည္ ဘက္ျခမ္း တြင္ သံျဖဴဇရပ္ျမိဳ႕မွ စတင္ခဲ့သည္။ ဘုရားသံုးဆူ ေတာင္ၾကား ကိုျဖတ္လ်က္ ယိုးဒယားနိုင္ငံ ဘန္ေပါင္(Ban Pong) ျမိဳ႕သို႕ ေဖာက္လုပ္ ခဲ့သည္။ ဘန္ေပါင္ ရွိ ဘန္ေကာက္ - စကၤာပူ မီးရထားလမ္း နွင့္ ဆက္သြယ္ ရန္ ျဖစ္သည္။ မိုင္ ၂၅၀ ေက်ာ္ ရွည္လ်ားျပီး လမ္းခုလပ္ ေကြးျမစ္ေပၚ ၌ တံတား တစ္စင္း ကိုလည္း တည္ေဆာက္ခဲ့သည္။ တံတား ေဆာက္လုပ္ရာ တြင္ ျမန္မာ တိုင္းရင္းသားမ်ား သာမက စစ္သံု့ပန္း အျဖစ္ ဖမ္းဆီးထားေသာ မဟာမိတ္တပ္သား အမ်ားအျပား လည္း ပါဝင္ခဲ့သည္။
တည္ေဆာက္ေရး ပစၥည္းမ်ား
ျဗိတိသွ် တို့ ျမန္မာနိုင္ငံမွ ဆုတ္ခြာသြားသည့္ ၁၉၄၀-၄၁ ခုနွစ္တြင္ သံလမ္းမိုင္ စုစုေပါင္း (၂၈၅၂) မိုင္ ရွိသည့္ အနက္ ဂ်ပန္ တို႕က သံလမ္းမိုင္ (၃၀ဝ) ခန့္ ကို ျဖဳတ္ယူ၍ ျမန္မာ-ယိုးဒယား မီးရထားလမ္း ေဖာက္လုပ္ရာတြင္ အသံုးျပဳခဲ့ပါသည္။ သံလမ္း မိုင္ (၁၅၀)မိုင္ခန့္ ကို ရန္ကုန္ နွင့္ ေတာင္ငူ အၾကား ေဒြးလမ္း မွ လည္းေကာင္း၊ က်န္သံလမ္း (၁၅၀)မိုင္ခန့္ကို တံတားဦး -ျမင္းျခံလမ္းပိုင္းနွင့္ အျခားလမ္း ပိုင္းမ်ားမွ လည္းေကာင္း ျဖဳတ္ယူ အသံုးျပဳခဲ့သည္။
ရည္ရြယ္ခ်က္မ်ား
ယိုးဒယား ျမန္မာ မီးရထားလမ္း ေဖာက္လုပ္ေရး အတြက္ အဓိက ရည္ရြယ္ခ်က္(၄)ရပ္ရွိပါသည္။ ယင္းတို႕မွာလက္ရွိ တိုက္ခိုက္ေနေသာ မဟာအာရွ စစ္ပြဲႀကီး တြင္ ဂ်ပန္ တို့ ေအာင္နိုင္ေရး အတြက္ အထူး အေရးႀကီးေသာ လက္နက္ ခဲယမ္းမီး ေက်ာက္မ်ား ကို အျမန္ဆံုး သယ္ယူ ပို႕ေဆာင္နိုင္ေရး၊
ျမန္မာ့ ထြက္ကုန္ ဝင္ကုန္မ်ားကို အျမန္ဆံုး သယ္ယူ ပို႕ေဆာင္ ေရာင္းဝယ္နိုင္ေရး၊ျမန္မာနိုင္ငံ နွင့္ အျခား နိုင္ငံ မ်ား လြယ္ကူစြာ မဟာမိတ္ ခ်စ္ၾကည္မႈ ျပဳလုပ္နိုင္ေရး၊စစ္ဒဏ္ေၾကာင့္ ျမန္မာလူမ်ဳိးမ်ား ဆင္းရဲ က်ပ္တည္းလ်က္ ရွိရာ မီးရထားလမ္း ေဖာက္ လုပ္ ျပီးစီး ပါက ျမန္မာျပည္ ခ်မ္းသာ လာေစေရး တို့ ျဖစ္ၾကသည္။
ယင္း ရည္ရြယ္ခ်က္မ်ား အတိုင္း အေကာင္အထည္ေဖာ္ ေဆာင္ရြက္နိုင္ရန္ အတြက္ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ၏ အတြင္းဝန္ ဦးဘေစာ ဥကၠ႒ အျဖစ္ ပါဝင္ေသာ ယိုးဒယား ျမန္မာ မီးရထား လမ္း ေဖာက္လုပ္ေရး အ တြက္ အလုပ္သမား စုေဆာင္း ေစာင့္ေရွာက္ေရး အဖြဲ႕ကို ဖြဲ႕စည္းခဲ့သည္။
အလုပ္သမားစုေဆာင္းေရး
ရထားလမ္း ေဖာက္လုပ္ေရး အတြက္ လိုအပ္သည့္ အလုပ္သမားမ်ား ကို ရထားလမ္း ေဖာက္လုပ္ေရး အဖြဲ့က တိုက္ရိုက္ေခၚယူ ငွါးရမ္းခဲ့ ၏။ ေရွးဦးစြာ အနီးဝန္းက်င္ ေဒသမ်ား ၌ ရွာေဖြ စုေဆာင္း ခဲ့ေသာ္ လည္း မလံုေလာက္သျဖင့္ ၁၉၄၂ ခု ဒီဇင္ဘာ လ လယ္ခန့္ တြင္ ယာယီ ျမန္မာ အစိုးရ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ရံုးသို့ အကူအညီ ေတာင္းခံ ရေတာ့သည္။ သို့ျဖင့္ ျမန္မာအစိုးရ ျပန္ၾကားေရး ဝန္ရံုး မွ ၁၈ ဒီဇင္ဘာ ၁၉၄၂ တြင္ ယိုးဒယား ျမန္မာ မီးရထားလမ္း ေဖာက္လုပ္ရန္ ေခြ်းနွင့္ ရင္းရသည့္ အလုပ္သမား တပ္ ႀကီးတည္ေထာင္ မည္ ျဖစ္ေၾကာင္း
ေၾကညာခဲ့သည္။ ယင္း ေၾကညာခ်က္ တြင္ အလုပ္သမား အင္အား ၂၀ဝ၀ဝ ခန့္ လိုအပ္မည္ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ အလုပ္သမားမ်ား ရရွိမည့္ လစာ၊ ေနအိမ္၊ ေဆးဝါး စသည့္ အခြင့္အေရးမ်ား ကို ေဖာ္ျပထားျပီး အလုပ္သမားတပ္သို့ ဝင္ေရာက္ၾကရန္ နွိုးေဆာ္ ထားပါသည္။
အခက္အခဲမ်ား
အလုပ္သမား စုေဆာင္းရာ ၌ ေတာင္ငူ၊ အင္းစိန္၊ ဟသၤာတ၊ ပုသိမ္၊ ထားဝယ္၊ ျမိတ္၊ ေမာ္လျမိဳင္၊ သထံု၊ ပဲခူးနယ္မ်ားမွ စုေဆာင္းခဲ့ၾကရာ ၁၉၄၃ ခု ေဖေဖာ္ဝါရီလ အထိ ၁၃၉၅၀ ဦး သာ စုေဆာင္းနိုင္ခဲ့ သည္။ သို့ျဖစ္၍ လ်ာထားခ်က္၏ တစ္ဝက္မွ် သာ ရရွိခဲ့ပါသည္။ စုေဆာင္း ရရွိထားသူမ်ား ထဲမွလမ္းခု လပ္ တြင္ ထြက္ေျပး သြားၾကသူမ်ား မွာလည္း မနည္းလွေပ။ အလုပ္သမား ရရွိရန္ ခက္ခဲေသာ္ လည္း လမ္းေဖာက္လုပ္ေရး ကိစၥမွာ အခ်ိန္မီ ေဆာင္ရြက္ရမည့္ လုပ္ငန္း ျဖစ္ေနသည္။ သို့ျဖင့္ အမွတ္ ၁၅ ဂ်ပန္တပ္မေတာ္က နည္းလမ္း ရွာ ေဖြရေတာ့သည္။
လုပ္အားေပးအဖြဲ႕ဖြဲ႕စည္းေရး
ဂ်ပန္ တပ္မေတာ္ သည္ ယခင္ အလုပ္သမား စုေဆာင္းေရး နည္းလမ္း ကို ဖ်က္သိမ္းကာ ယိုးဒယား ျမန္မာ မီးရထား လမ္း ေဖာက္ လုပ္ေရး တပ္ဖြဲ့ဝင္ မ်ား၊ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ဦးစီးဌာန နွင့္ အုပ္ခ်ုပ္ေရးရံုး တို့ မွ သက္ဆိုင္ရာ အရာရွိမ်ား ကို ဖိတ္ေခၚကာ ၁ မတ္ ၁၉၄၃ တြင္ လုပ္အားေပး အဖြဲ႕ ဖြဲ့စည္းေရး ကို ေဆြးေႏြ ခဲ့ၾကသည္။ ထို့ေနာက္ မတ္လ(၂)ရက္ေန့ တြင္ ဂ်ပန္ အမွတ္ ၁၅ တပ္မေတာ္ ၏တစ္ခ်က္ လႊတ္ အမိန့္ျဖင့္ ယိုးဒယား ျမန္မာ ဆက္သြယ္ေရး မီးရထားလမ္း ေဖာက္ လုပ္ေရး အတြက္ လုပ္အား ေပး အဖြဲ႕မ်ား ဖြဲ႕စည္းေရး နွင့္ ပို့ေဆာင္ေရး အစီအစဉ္ ကို ခ်မွတ္လိုက္ပါသည္။
ေခၽြးတပ္
၉ မတ္ ၁၉၄၃ တြင္ ဂ်ပန္ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ဌာန၏ သေဘာတူညီခ်က္ ျဖင့္ ယိုးဒယား ျမန္မာ မီးရထား လမ္း ေဖာက္လုပ္ေရး အတြက္ လိုအပ္မည့္ ျမန္မာ အလုပ္သမား ၃၀ဝ၀ဝေက်ာ္ ကို စတင္ စုေဆာင္း ပါသည္။ ဗမာ့ကာကြယ္ေရး တပ္မေတာ္ သည္ ေသြးတပ္(Blood Army) ျဖစ္သျဖင့္ မီးရထားလမ္း အလုပ္သမား တပ္ႀကီးကို ေခြ်းတပ္(Sweat Army) ဟု ေခၚ ဆိုၾကသည္။ ေနာက္ပိုင္း တြင္ ဗမာ့ လက္ရံုး တပ္မေတာ္ ဟု ေျပာင္းလဲ ေခၚဆိုခဲ့၏။
နယ္ေျမအလိုက္ေခြ်းတပ္ အလုပ္သမားမ်ား စုေဆာင္းေရး ေကာ္မတီ ဥကၠ႒ ျဖစ္ေသာ လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရး နွင့္ ဆည္ေျမာင္းဌာန ဝန္ႀကီး က ခရိုင္ အသီးသီး မွ အေရးပိုင္ (ခရိုင္ဝန္) မ်ားကို စုေဆာင္းေရး အရာရွိ အျဖစ္ ခန့္အပ္ျပီး နယ္ပိုင္၊ ျမိဳ႕ပိုင္၊ သူႀကီး တို့မွ တစ္ဆင့္ စုေဆာင္းခဲ့သည္။ တို႕ဗမာ ဆင္းရဲသား အစည္းအရံုး ကိုလည္း ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ ေစခဲ့သည္။လုပ္အားေပး အလုပ္သမား တစ္ဦးလွ်င္ ရွာ ေဖြ စုေဆာင္းစရိတ္ ၁၇ က်ပ္နႈန္းျဖင့္ စရိတ္ က်ပ္ နွစ္သိန္း တစ္ေသာင္းကို စစ္အုပ္ခ်ုပ္ေရး ဦးစီး ဌာန က ခရိုင္မ်ား သို႕ေပးခဲ့သည္။ ေခြ်းတပ္ အလုပ္သမား တို့၏လစာေငြ ကိုမူ တစ္လ ၃၀ က်ပ္ သတ္မွတ္ ပါသည္။ သို့ေသာ္ ေလေၾကာင္းဗံုး ဒဏ္ၾကား မွ စုေဆာင္း ရသျဖင့္ ထင္သေလာက္ ခရီးမေရာက္ခဲ့ေပ။
စုေဆာင္းရရွိသူမ်ား
အလုပ္သမား နည္းပါးမႈၾကား မွ ကာလတို အတြင္း အလုပ္သမား ၃၂၂၀၄ ဦး စုေဆာင္း ရရွိခဲ့ရာ ပထမသုတ္ အျဖစ္ စတင္ ပို့လိုက္သည္။ သို့ေသာ္ ထြက္ေျပးသူမ်ား ေၾကာင့္ တစ္စတစ္စ ေလ်ာ့ပါး လာခဲ့ရာ ေမလ ၆ ရက္ေန့တြင္ ျမန္မာ အစိုးရ ဝန္ျကီးခ်ုပ္ က အမွတ္ ၁၅ ဂ်ပန္ တပ္မေတာ္ စစ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ဦးစီးဌာန နွင့္ ညွိနွိုင္းကာ အလုပ္သမား ၂၁၀ဝ၀ ေက်ာ္ ထပ္မံေခၚယူရန္ ျပင္ဆင္ရျပန္ ပါသည္။ ပထမအႀကိမ္ စုေဆာင္းစဉ္ က ခရိုင္ ကိုးခု သတ္မွတ္ ရွာေဖြ စုေဆာင္းခဲ့ရာ ဒုတိယအႀကိမ္ အတြက္ ေက်ာက္ဆည္၊ မအူပင္၊ မင္းဘူး၊ ပခုကၠူ၊ သရက္ ငါးခရိုင္ ကို ထပ္မံတိုးခ်ဲ့ ရွာေဖြ စုေဆာင္း ခဲ့သည္။ စုေဆာင္းေရး အရာရွိ ဦးေရကိုလည္း ယခင္က အလုပ္သမား တစ္ေထာင္အတြက္ တစ္ဦး က်ထားရွိရာမွ ဒုတိယအႀကိမ္ စုေဆာင္းစဉ္ တစ္ရာလွ်င္ တစ္ဦးနႈန္း ေျပာင္းလဲ ထားရွိခဲ့သည္။ သို့ျဖင့္ ၁၇၆၁၅ ဦး ထပ္မံ စုေဆာင္း နိုင္ခဲ့ေလသည္။
တတိယ အႀကိမ္
မိုးတြင္းကာလ မီးရထားလမ္း ေဖာက္လုပ္ရာတြင္ ငွက္ဖ်ားေရာဂါ၊ ဝမ္းေရာဂါ ျဖစ္ပြားမႈမ်ားေၾကာင့္ တစ္ဦးခ်င္း ျဖစ္ေစ၊ အဖြဲ့ လိုက္ျဖစ္ေစ ထြက္ေျပးမႈမ်ား ရွိေနရာ အမွတ္ ၁၅ဂ်ပန္တပ္မေတာ္ မွ ေတာင္း ဆို ၍ ၁၉၄၃ ခု ဇူလိုင္လ တြင္ အလုပ္သမား ၂၀ဝ၀ဝ ထပ္မံ စုေဆာင္း ေပး ရျပန္ ပါသည္။ ဤတစ္ ႀကိမ္တြင္ ေရႊဘို၊ ကသာ နွင့္ မံုရြာ ခရိုင္မ်ား ကို ဦးတည္ စုေဆာင္း၏။ တတိယ အႀကိမ္ စုေဆာင္း ရာတြင္ အလုပ္ သမား အင္အား ၂၁၀၆၉ ဦး ထပ္မံ စုေဆာင္း ရရွိခဲ့သည္။
ေဟးဟိုးတပ္
ေဟးဟိုးတပ္ (Heiho) ေခၚ မ်ဳိးခ်စ္ တက္လူငယ္မ်ား အဖြဲ့ ကို ျမန္မာနိုင္ငံ ဂ်ပန္တပ္မေတာ္ ဌာနခ်ဳပ္ ၌ ဖြဲ့စည္း ထား ရွိပါသည္။ ၂၀ ဧျပီ ၁၉၄၃ တြင္ ေဟးဟိုးတပ္ သို့ မ်ဳိးခ်စ္လူငယ္မ်ား ဝင္ေရာက္ၾကရန္ ျမန္မာ့အလင္းသတင္းစာမွ ေဖာ္ျပခဲ့သည္။ ယင္းတပ္မွာ အရံတပ္ဖြဲ့ တစ္ခု ျဖစ္ျပီးေခြ်းတပ္သား အလုပ္ သမား မ်ား စုေဆာင္းရာ ၌ အဓိက ေနရာမွ ပါဝင္ခဲ့သည္။
ျမန္မာတိုင္းရင္းသားမ်ား နွင့္ စစ္သံု့ပန္း မဟာမိတ္တပ္သားမ်ား ရထားလမ္း ေဖာက္လုပ္ေနစဉ္
စစ္သခၤ်ဳိင္း နွင့္ ျပတိုက္
သံျဖဴဇရပ္ျမိဳ႕အနီးတြင္ ေသမင္းတမန္ မီးရထားလမ္း ေဖာက္လုပ္ခဲ့ျခင္း အထိမ္းအမွတ္ အျဖစ္ ျပ တိုက္ နွင့္ မဟာမိတ္ စစ္သခၤ်ဳိင္းတို့ တည္ရွိပါသည္။ စစ္သခၤ်ဳိင္းမွာ ဒုတိယကမၻာစစ္ အတြင္းက က်ဆံုးခဲ့သည့္အဂၤလိပ္၊ ကေနဒါ၊ၾသစေၾတးလ်၊ နယူးဇီလန္၊ အိႏၵိယ၊ ျမန္မာ၊ မေလးရွား၊ နယ္သာလန္ စသည့္ နိုင္ငံမ်ား မွ စစ္သည္ ၃၆၁၇ ဦးအတြက္ အရိုးျပာမ်ား ကို ျမဴပ္နွံထားျခင္းျဖစ္ သည္။ ယင္း စစ္သခၤ်ဳိင္း ကို ၁၈ဒီဇင္ဘာ ၁၉၄၆ က ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း နွင့္ ဘုရင္ခံဆာဟူးဘတ္ရန့္ တို့လာ ေရာက္ ဖြင့္လွစ္ ေပးခဲ့သည္။
ဝတၳဳ ရုပ္ရွင္
စာေရးဆရာႀကီး ေမာင္ထင္ ၏ ငဘဝတၳဳသည္ ယိုးဒယား ျမန္မာ မီးရထားလမ္း ေဖာက္လုပ္ေရး အတြက္ ေခြ်းတပ္ နွင့္ အတူပါ သြားသူ ေတာင္သူ လယ္သမား တစ္ဦး၏ ဘဝကို သရုပ္ေဖာ္ ထား ေသာ ဝတၳဳဇာတ္လမ္း ျဖစ္ပါသည္။ ဤဇာတ္လမ္းကိုပင္ တစ္ေခတ္တစ္ခါက ျပည္သူ့အသဲစြဲ မင္းသား ေရႊဘက ငဘ အျဖစ္ သရုပ္ေဆာင္ ရိုက္ကူးခဲ့သည္။ နာမည္ေက်ာ္ A Bridge on the River Kwei ရုပ္ရွင္ ဇာတ္ကား မွာ ဒုတိယ ကမၻာစစ္ အတြင္း ေသမင္းတမန္ မီးရထားလမ္း ရွိ ေကြးျမစ္တံတား ေပၚ မွ ဇာတ္လမ္း တစ္ပုဒ္ကို အေျခခံ ရိုက္ကူး ထားျခင္း ျဖစ္သည္။
ကိုးကား
ဂ်ပန္စစ္ အုပ္ခ်ုပ္ေရးေခတ္ ျမန္မာနိုင္ငံ (မစၥတာအိုးနိုတိုးရု)
ဂ်ပန္ေခတ္ရက္စြဲသမိုင္း (လက္နွိပ္စက္မူ)
ေငြေသာင္ယံစက္စဲ၊ က်ိုကၡမီ ေရလယ္ဘုရား၊ ေသမင္းတမန္လမ္းမျကီးနွင့္ သံျဖူဇရပ္(ေမာင္မိုးစည္)၊ ရနံ့သစ္မဂၢဇင္း၊ အမွတ္(၇၈)
Weekly Eleven ပါ တင္နိုင္တိုး ၏ ျမန္မာ့နိုင္ငံေရးသမိုင္းေလ့လာခ်က္ ဂ်ပန္ေခတ္ ယိုးဒယား ျမန္မာ ဆက္သြယ္ေရးလမ္းေျကာင္း (သို့မဟုတ္) ေသမင္းတမန္ မီးရထားလမ္း
No comments:
Post a Comment