နိဗၺာန္
နိဗၺာန္ဟူသည္ ဗုဒၶဘာသာတုိ႔၏ အျမင့္ဆံုးရည္မွန္းခ်က္ႏွင္ ့ေနာက္ဆံုးပန္းတုိင္ျဖစ္သည္။ နိဗၺာန္ဟူေသာ အမည္သည္ နိဗၺာန ပါဠိပုဒ္မွ ဆင္သက္လာျခင္းျဖစ္သည္။ နိဗၺာန၏ မူလပုဒ္ရင္းမွာ နိ၀ါန ျဖစ္သည္။ နိ၀ါနမွ နိဗၺာန ျဖစ္လာျခင္းျဖစ္၏။
နိဗၺာန္ဟူသည္ ဗုဒၶဘာသာတုိ႔၏ အျမင့္ဆံုးရည္မွန္းခ်က္ႏွင္ ့ေနာက္ဆံုးပန္းတုိင္ျဖစ္သည္။ နိဗၺာန္ဟူေသာ အမည္သည္ နိဗၺာန ပါဠိပုဒ္မွ ဆင္သက္လာျခင္းျဖစ္သည္။ နိဗၺာန၏ မူလပုဒ္ရင္းမွာ နိ၀ါန ျဖစ္သည္။ နိ၀ါနမွ နိဗၺာန ျဖစ္လာျခင္းျဖစ္၏။
“၀ါန” ဟုဆုိအပ္ေသာ တဏွာစက္ကြင္းမွ ရွင္းရွင္းၾကီး လြတ္ကင္းထြက္ေျမာက္သည့္ တရားဟု အဓိပၸာယ္ရသည္။
အပ္ခ်ဳပ္သမားသည္ အ၀တ္အထည္တစ္စႏွင့္တစ္စကို အပ္ခ်ည္ျဖင့္ ခ်ဳပ္စပ္သကဲ့သို႔ တဏွာတရားသည္လည္း ဘ၀တစ္ပါးႏွင့္ ဘ၀တစ္ပါးကို ခ်ဳပ္စပ္ဆက္သြယ္တတ္သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ တဏွာကို ၀ါနဟုေခၚသည္။
အၾကမ္းရွင္းျပရမည္ဆုိလွ်င္ တဏွာကား သံသရာ နယ္ခ်ဲ႕တရား တပါးျဖစ္၏။ တဏွာနယ္ပယ္ကား (၃၁)ဘံုဟူေသာ ၾသကာသေလာကဓာတ္ၾကီးတစ္ခုလံုး ျဖစ္သည္။ ထုိ (၃၁)ဘံု အတြင္း ေကာင္းေသာဘ၀(သုဂတိ)ႏွင့္ မေကာင္းေသာဘ၀(ဒုဂၢတိဘ၀)တုိ႔၌ တစ္ဘ၀ျပီးတစ္ဘ၀ ဆံုလည္ႏြားပမာ ေျပာင္းလဲျဖစ္ေပၚေနသည့္ သတၱ၀ါတုိ႔၏ ရုပ္နာမ္ခႏၶာအစဥ္ကို သံသရာဟုေခၚသည္။
ထုိသံသရာကို ခ်ဲ႕တတ္သည့္ နယ္ခ်ဲ႕တရားတို႔ကား ဒိ႒ိ၊ မာန၊ တဏွာတုိ႔ျဖစ္သည္။ ဒိ႒ိသည္ ခႏၶာငါးပါး၌ အတၱရွိ၏ဟု အမွားျမင္၏။ မာနကား ထုိအတၱကိုပင္ “ငါ ငါ” ဟု မွတ္ထင္၏။ ဒိ႒ိမာနအရင္းခံမူေၾကာင့္ မိမိ၏ ရုပ္နာမ္တရားမ်ားကို တဏွာျဖင့္ အားပါးတရ စြဲလမ္း၏။
တဏွာကား အစြမ္းသတၱိ အလြန္ထက္သည့္ တရားတစ္ပါးတည္း၊ ထုိတဏွာက ဆင္းရဲဒုကၡအမ်ိဳးမ်ိဳးႏွင့္ ျပည့္ႏွက္ေနသည့္ ဤေလာကၾကီး ေပ်ာ္ေမြ႕စရာ၊ ခ်မ္းေျမ႕စရာ ေကာင္း၍ အလြန္သာယာစုိျပည္သည့္ ေလာက နိဗၺာန္ၾကီးအျဖစ္ ဖန္တီးေပးထား၏၊ ရဟႏၱာမွတပါးေသာ သတၱ၀ါမွန္သမွ်ကို ထုိထိုအာရုံ၌ျဖစ္ေစ၊ မိမိခႏၶာကိုယ္၌ျဖစ္ေစ တြယ္တာမက္ေမာေစ၍ သံသရာ၀ဋ္ဆင္းရဲ၌ မျငီးေငြ႕ေအာင္၊ ေပ်ာ္ရႊင္ေအာင္ ျပဳလုပ္ထားသည့္တရားကား တဏွာပင္ျဖစ္သည္။
ထုိ႔ေၾကာင့္ တဏွာရွိေသာ သတၱ၀ါတုိ႔သည္ မိမိတုိ႔ လုိခ်င္တြယ္တာမူ အတုိင္းအတာအရ ဆင္းရဲအမ်ိဳးမ်ိဳးကိုခံယူကာ ေန႔မအား ညမအား ရုန္းကန္ လူပ္ရွားေနၾကရေသာ္လည္း တဏွာကို ဒုကၡေပးေနသည့္ ရန္သူအျဖစ္မျမင္ၾက မိတ္ေဆြေကာင္းၾကီးအသြင္ျဖင့္သာ အေဖၚျပဳကာ ေပ်ာ္ေပ်ာ္ပါးပါး သံသရာခရီးႏွင္လ်က္ရွိၾကေလသည္။ အခ်ဳပ္ဆုိရေသာ္ တဏွာ၏လက္ခ်က္ေၾကာင့္ သတၱ၀ါမ်ား သံသရာမွ ထြက္ေပါက္မရွာၾကဘဲ ဘ၀ေပါင္းမ်ားစြာ ၾကင္လည္ေနၾကရျခင္း ျဖစ္ေပသည္။
ထုိ႔ျပင္ တဏွာသည္ ကမၼ၀ဋ္ကို တြင္တြင္လည္ေအာင္ လွည္ေပးတတ္ေသာ ကိေလသ၀ဋ္တရားတစ္ခု ျဖစ္သည္။ လုိခ်င္မက္ေမာမူတဏွာေၾကာင့္ ကုသိုလ္၊ အကုသိုလ္မ်ားကို ျပဳလုပ္ေနၾက၏။ တဏွာအရင္းခံသည့္ ယင္းျပဳလုပ္မူ (ကမၼ၀ဋ္)ေၾကာင့္ လက္ရွိဘ၀ခႏၶာျပတ္စဲသြားေသာအခါ ၀ိပါက၀ဋ္ေခၚ ရုပ္သစ္၊ နာမ္သစ္မ်ား ျဖစ္လာကာ ဘ၀တစ္ခုေပၚလာျပန္၏။ ထုိဘ၀သစ္ျဖစ္၍ မၾကာမီမွာပင္ ဘ၀၌ တြယ္တာႏွစ္သက္တတ္ေသာ(ဘ၀နိကႏၳိက) ေလာဘေဇာေခၚတဏွာရျပီးခါစ အတၱေဘာကို မက္ေမာတြယ္တာျပီးလွ်င္ ယခင္အတိတ္ဘ၀ကနည္းတူ ဘ၀သစ္တြင္ စခန္းသြားရျပန္သည္။
ဤသို႔ပုထုဇဥ္၊ ေသကၡ သတၱ၀ါတုိ႔သည္ တဏွာတည္းဟူေသာ ကိေလသ၀ဋ္ေၾကာင့္ ကမၼ၀ဋ္၊ ၀ိပါက၀ဋ္တုိ႔ ဆက္ကာ ဆက္ကာ ျဖစ္ေပၚလာျပီးလွ်င္ သံသရာတေၾကာ၀ယ္ နစ္ေမ်ာက်င္လည္၍ ေနၾကရေလသည္။ ဤ သံသရာတေၾကာဟူေသာ (၃၁)ဘံုကား တဏွာ၏နယ္၊ တဏွာ၏စက္ကြင္းတည္း။
နိဗၺာန္ကား ထုိတဏွာ၏နယ္၊ တဏွာ၏စက္ကြင္းမွ လြတ္ေသာ တရားမ်ိဳးျဖစ္ေပသည္။
သို႔ေသာ္ နိဗၺာန္ကား(၃၁)ဘံုကဲ့သို႔ ကမၻာေလာကဓာတ္ၾကီး တစ္ခုအျဖစ္ျဖင့္လည္းေကာင္း ကမၻာသူ ကမၻာသားတစ္စံုတစ္ဦးအေနျဖင့္လည္းေကာင္း တစ္စံုတစ္ခုေသာ အရပ္၌ တည္ရွိေနသည့္အရာ မဟုတ္ေခ်။
နိဗၺာန္ဆုိသည္မွာ ရုပ္နာမ္ႏွစ္ပါး အၾကြင္းမဲ့ခ်ဳပ္ဆံုးမူျဖစ္ပါသည္။
နိဗၺာန္ႏွင့္ သႏၱိသုခဓာတ္
ကိေလသာခႏၶာတုိ႔၏ ခ်ဳပ္ျငိမ္းမူ၊ ရုပ္နာမ္တရားတို႔၏ ေနာက္တဖန္ ျပန္မျဖစ္ေသာအားျဖင့္ ခ်ဳပ္ျငိမ္းမူဟူေသာ အျငိမ္းဓာတ္ အေအးဓာတ္သေဘာကို နိဗၺာန္ဟုေခၚသည္။
ထုိအျငိမ္းဓာတ္ အေအးဓာတ္ကား ခ်မ္းသာတစ္မ်ိဳးျဖစ္၍ သႏၱိသုခ နိဗၺာန ဓာတ္ဟူ၍လည္းေကာင္း ေခၚသည္။ ထုိနိဗၺာန္သည္ သေဘာအားျဖင့္ ရုပ္နာမ္ခပ္သိမ္း ခ်ဳပ္ျငိမ္းေအးျမျခင္း သေဘာလကၡဏာ ရွိသည္။ ျငိမ္းေအးျခင္းဟူေသာ ပင္ကုိယ္သေဘာမွ မည္သည့္အခါမွ် ေရြ႕လ်ားျခင္းမရွိေသာ ဂုဏ္ႏွင့္ျပည့္စံု၏။ စိတ္ေစတသိက္တုိ႔ထက္ ပို၍သိမ္ေမြ႕ေသာ ဓာတ္ၾကီးတစ္မ်ိဳးျဖစ္၍ စိတ္ေစတသိက္ကဲ့သို႔ပင္ အထည္ပံုဟန္၊ သဏၭာန္နိမိတ္၊ အရိပ္အသြင္ မရွိေသာ ပရမတၳဓာတ္ၾကီး ျဖစ္သည္။
နိဗၺာနဓာတ္ႏွင့္ သခၤါရ
တနည္းအားျဖင့္ နိဗၺာန္ဟူေသာ ေ၀ါဟာရသည္ နိဗၺာနဟူေသာ ပါဠိပုဒ္မွ ဆင္းသက္လာေသာ ေ၀ါဟာရျဖစ္သည္။ နိဗၺာနဆုိသည္မွာ ကင္းျငိမ္းျခင္းဟု အဓိပၸာယ္ရသည္။ ရုပ္ နာမ္သခၤါရဟူေသာ ၀ဋ္ဆင္းရဲတုိ႔ လံုး၀ ျဖစ္ေပၚမလာၾကေတာ့ဘဲ ရုပ္ နာမ္သခၤါရတုိ႔ လံုး၀ကင္းျငိမ္းေသာ သေဘာ၊ မရွိျခင္းသေဘာဟု ဆုိလုိေပသည္။ မွန္၏၊ ရုပ္နာမ္တရားတုိ႔ကို ျပဳျပင္စီမံမူ သေဘာေၾကာင့္ သခၤါရဟု ေခၚသည္။ ထုိ ရုပ္နာမ္သခၤါရတုိ႔ႏွင့္ နိဗၺာနဓါတ္သည္ ဆန္႕က်င္ဘက္ျဖစ္သည္၊ သခၤါရတရားတုိ႔သည္ ေရွးဦးစြာျဖစ္ေပၚျခင္း ဥပါဒ္သေဘာရွိၾကသည္။ ခ်မ္းသာ ေကာင္းစားရန္ အျမဲမျပတ္ျပဳျပင္အားထုတ္ေနရေသာ သေဘာလည္းရွိၾက၏။ ေရွးဘ၀ ေရွးအေၾကာင္းတရားတုိ႔ႏွင့္ စပ္၍ ျဖစ္ျခင္းလည္းရွိ၏။ ပံုသဏၭာန္ အထည္ကိုယ္ရွိသကဲ့သို႔ ထင္ေပၚလာတတ္ၾကသည္။
နိဗၺာန္မွာမူကား ေရွးဦးစြာ ျဖစ္ေပၚလာျခင္း ဥပါဒ္သေဘာလည္းမရွိ၊ မျပတ္ျဖစ္ေသာ ရုပ္နာမ္အစဥ္မွလည္း ကင္း၏။ ျပဳျပင္အားထုတ္ ရေသာ သေဘာလည္းမရွိ၊ ေရွးဘ၀ ေရွးအေၾကာင္းတုိ႔ႏွင့္ စပ္၍ ျဖစ္ျခင္းလည္းမရွိ၊ နိမိတ္ပံုသဏၭာန္ အထည္ျဒပ္ကင္းသည့္ အေနအားျဖင့္သာ အရိယာတုိ႔၏ ဉာဏ္မ်က္စိ၌ ထင္ေပၚလာသည့္ သေဘာရွိသည္။
ထို႔ေၾကာင့္ နိဗၺာန္ကုိ သိျပီး ျမင္ျပီးေသာ အရိယာပုဂၢိဳလ္မ်ားေသာ္မွလည္း ထိုနိဗၺာန္ကို မည္သည့္အရာ၀တၳဳႏွင့္ တူသည္ဟူ၍လည္းေကာင္း၊ မည္သို႔ေသာ အဆင္းအေရာင္ ပံုသဏၭာန္ရွိသည္ဟူ၍လည္းေကာင္း၊ မည္သည့္အရြယ္ပမာဏရွိသည္ဟူ၍လည္းေကာင္း မေျပာျပႏုိင္ပါေခ်။ မျပတ္ျဖစ္ပ်က္ေလ့ရွိေသာ ရုပ္ နာမ္ သခၤါရတုိ႔၏ လံုး၀ေပၚမလာဘဲ ခ်ဳပ္ျငိမ္း ကင္းဆိတ္သည့္ အေနအားျဖင့္သာလွ်င္ သိလည္းသိရ၏၊ ေျပာလည္း ေျပာျပႏုိင္ၾကေလသည္။
နိဗၺာန္သရုပ္
နိဗၺာန္သည္ ရုပ္နာမ္သခၤါရ ၀ဋ္ဆင္းရဲဟူသမွ်တုိ႔၏ လံုး၀ခ်ဳပ္ျငိမ္းျခင္းဟူေသာ သႏၱိလကၡဏာသေဘာအားျဖင့္ တစ္ပါးတည္းသာ ျဖစ္ေသာ္လည္း ခႏၶာအၾကြင္းရွိျခင္း၊ မရွိျခင္း ကြဲျပားျခားနားေၾကာင္း ပရိယာယ္အားျဖင့္ကား -
(၁) သဥပါဒိေသသ နိဗၺာန္
(၂) အႏုပါဒိေသသ နိဗၺာန္ ဟူ၍ (၂)မ်ိဳးအျပားရွိသည္။ ထိုတြင္ -
(၁) ရဟႏၱာပုဂၢိဳလ္တုိ႔၏ သႏၱာန္၌ ပရိနိဗၺာန္မျပဳမီအတြင္း ကိေလသာတို႔၏ လံုး၀မျဖစ္ေပၚႏုိင္ေသာအားျဖင့္ ကုန္ဆံုးခ်ဳပ္ျငိမ္းျခင္းသည္ သဥပါဒိေသသနိဗၺာန္ ျဖစ္သည္။
(၂) ကိေလသာအားလံုးခ်ဳပ္ျငိမ္းျပီးေသာ ရဟႏၱာပုဂၢိဳလ္တုိ႔ ပရိနိဗၺာန္ျပဳျပီးသည့္ေနာက္ကာလ၌ ရုပ္နာမ္သခၤါရတုိ႔ လံုး၀ျဖစ္ေပၚမလာေတာ့ဘဲ အျပီးသတ္ ခ်ဳပ္ျငိမ္းျခင္းသည္ အႏုပါဒိေသသနိဗၺာန္ မည္၏။
ထုိအႏုပါဒိေသသနိဗၺာန္ကို ခႏၶာတို႔၏ အျပီးသတ္ခ်ဳပ္ျငိမ္းမူ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ခႏၶနိဗၺာန္ဟု ေဟာၾကားေတာ္မူပါသည္။
ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာႏုိင္ငံေတာ္အစိုးရ သာသနာေရး၀န္ၾကီးဌာနမွထုတ္ေ၀ေသာ ဗုဒၶဘာသာတရားေတာ္မ်ား စာအုပ္မွ ထုတ္ႏူတ္ေဖာ္ျပသည္။
အပ္ခ်ဳပ္သမားသည္ အ၀တ္အထည္တစ္စႏွင့္တစ္စကို အပ္ခ်ည္ျဖင့္ ခ်ဳပ္စပ္သကဲ့သို႔ တဏွာတရားသည္လည္း ဘ၀တစ္ပါးႏွင့္ ဘ၀တစ္ပါးကို ခ်ဳပ္စပ္ဆက္သြယ္တတ္သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ တဏွာကို ၀ါနဟုေခၚသည္။
အၾကမ္းရွင္းျပရမည္ဆုိလွ်င္ တဏွာကား သံသရာ နယ္ခ်ဲ႕တရား တပါးျဖစ္၏။ တဏွာနယ္ပယ္ကား (၃၁)ဘံုဟူေသာ ၾသကာသေလာကဓာတ္ၾကီးတစ္ခုလံုး ျဖစ္သည္။ ထုိ (၃၁)ဘံု အတြင္း ေကာင္းေသာဘ၀(သုဂတိ)ႏွင့္ မေကာင္းေသာဘ၀(ဒုဂၢတိဘ၀)တုိ႔၌ တစ္ဘ၀ျပီးတစ္ဘ၀ ဆံုလည္ႏြားပမာ ေျပာင္းလဲျဖစ္ေပၚေနသည့္ သတၱ၀ါတုိ႔၏ ရုပ္နာမ္ခႏၶာအစဥ္ကို သံသရာဟုေခၚသည္။
ထုိသံသရာကို ခ်ဲ႕တတ္သည့္ နယ္ခ်ဲ႕တရားတို႔ကား ဒိ႒ိ၊ မာန၊ တဏွာတုိ႔ျဖစ္သည္။ ဒိ႒ိသည္ ခႏၶာငါးပါး၌ အတၱရွိ၏ဟု အမွားျမင္၏။ မာနကား ထုိအတၱကိုပင္ “ငါ ငါ” ဟု မွတ္ထင္၏။ ဒိ႒ိမာနအရင္းခံမူေၾကာင့္ မိမိ၏ ရုပ္နာမ္တရားမ်ားကို တဏွာျဖင့္ အားပါးတရ စြဲလမ္း၏။
တဏွာကား အစြမ္းသတၱိ အလြန္ထက္သည့္ တရားတစ္ပါးတည္း၊ ထုိတဏွာက ဆင္းရဲဒုကၡအမ်ိဳးမ်ိဳးႏွင့္ ျပည့္ႏွက္ေနသည့္ ဤေလာကၾကီး ေပ်ာ္ေမြ႕စရာ၊ ခ်မ္းေျမ႕စရာ ေကာင္း၍ အလြန္သာယာစုိျပည္သည့္ ေလာက နိဗၺာန္ၾကီးအျဖစ္ ဖန္တီးေပးထား၏၊ ရဟႏၱာမွတပါးေသာ သတၱ၀ါမွန္သမွ်ကို ထုိထိုအာရုံ၌ျဖစ္ေစ၊ မိမိခႏၶာကိုယ္၌ျဖစ္ေစ တြယ္တာမက္ေမာေစ၍ သံသရာ၀ဋ္ဆင္းရဲ၌ မျငီးေငြ႕ေအာင္၊ ေပ်ာ္ရႊင္ေအာင္ ျပဳလုပ္ထားသည့္တရားကား တဏွာပင္ျဖစ္သည္။
ထုိ႔ေၾကာင့္ တဏွာရွိေသာ သတၱ၀ါတုိ႔သည္ မိမိတုိ႔ လုိခ်င္တြယ္တာမူ အတုိင္းအတာအရ ဆင္းရဲအမ်ိဳးမ်ိဳးကိုခံယူကာ ေန႔မအား ညမအား ရုန္းကန္ လူပ္ရွားေနၾကရေသာ္လည္း တဏွာကို ဒုကၡေပးေနသည့္ ရန္သူအျဖစ္မျမင္ၾက မိတ္ေဆြေကာင္းၾကီးအသြင္ျဖင့္သာ အေဖၚျပဳကာ ေပ်ာ္ေပ်ာ္ပါးပါး သံသရာခရီးႏွင္လ်က္ရွိၾကေလသည္။ အခ်ဳပ္ဆုိရေသာ္ တဏွာ၏လက္ခ်က္ေၾကာင့္ သတၱ၀ါမ်ား သံသရာမွ ထြက္ေပါက္မရွာၾကဘဲ ဘ၀ေပါင္းမ်ားစြာ ၾကင္လည္ေနၾကရျခင္း ျဖစ္ေပသည္။
ထုိ႔ျပင္ တဏွာသည္ ကမၼ၀ဋ္ကို တြင္တြင္လည္ေအာင္ လွည္ေပးတတ္ေသာ ကိေလသ၀ဋ္တရားတစ္ခု ျဖစ္သည္။ လုိခ်င္မက္ေမာမူတဏွာေၾကာင့္ ကုသိုလ္၊ အကုသိုလ္မ်ားကို ျပဳလုပ္ေနၾက၏။ တဏွာအရင္းခံသည့္ ယင္းျပဳလုပ္မူ (ကမၼ၀ဋ္)ေၾကာင့္ လက္ရွိဘ၀ခႏၶာျပတ္စဲသြားေသာအခါ ၀ိပါက၀ဋ္ေခၚ ရုပ္သစ္၊ နာမ္သစ္မ်ား ျဖစ္လာကာ ဘ၀တစ္ခုေပၚလာျပန္၏။ ထုိဘ၀သစ္ျဖစ္၍ မၾကာမီမွာပင္ ဘ၀၌ တြယ္တာႏွစ္သက္တတ္ေသာ(ဘ၀နိကႏၳိက) ေလာဘေဇာေခၚတဏွာရျပီးခါစ အတၱေဘာကို မက္ေမာတြယ္တာျပီးလွ်င္ ယခင္အတိတ္ဘ၀ကနည္းတူ ဘ၀သစ္တြင္ စခန္းသြားရျပန္သည္။
ဤသို႔ပုထုဇဥ္၊ ေသကၡ သတၱ၀ါတုိ႔သည္ တဏွာတည္းဟူေသာ ကိေလသ၀ဋ္ေၾကာင့္ ကမၼ၀ဋ္၊ ၀ိပါက၀ဋ္တုိ႔ ဆက္ကာ ဆက္ကာ ျဖစ္ေပၚလာျပီးလွ်င္ သံသရာတေၾကာ၀ယ္ နစ္ေမ်ာက်င္လည္၍ ေနၾကရေလသည္။ ဤ သံသရာတေၾကာဟူေသာ (၃၁)ဘံုကား တဏွာ၏နယ္၊ တဏွာ၏စက္ကြင္းတည္း။
နိဗၺာန္ကား ထုိတဏွာ၏နယ္၊ တဏွာ၏စက္ကြင္းမွ လြတ္ေသာ တရားမ်ိဳးျဖစ္ေပသည္။
သို႔ေသာ္ နိဗၺာန္ကား(၃၁)ဘံုကဲ့သို႔ ကမၻာေလာကဓာတ္ၾကီး တစ္ခုအျဖစ္ျဖင့္လည္းေကာင္း ကမၻာသူ ကမၻာသားတစ္စံုတစ္ဦးအေနျဖင့္လည္းေကာင္း တစ္စံုတစ္ခုေသာ အရပ္၌ တည္ရွိေနသည့္အရာ မဟုတ္ေခ်။
နိဗၺာန္ဆုိသည္မွာ ရုပ္နာမ္ႏွစ္ပါး အၾကြင္းမဲ့ခ်ဳပ္ဆံုးမူျဖစ္ပါသည္။
နိဗၺာန္ႏွင့္ သႏၱိသုခဓာတ္
ကိေလသာခႏၶာတုိ႔၏ ခ်ဳပ္ျငိမ္းမူ၊ ရုပ္နာမ္တရားတို႔၏ ေနာက္တဖန္ ျပန္မျဖစ္ေသာအားျဖင့္ ခ်ဳပ္ျငိမ္းမူဟူေသာ အျငိမ္းဓာတ္ အေအးဓာတ္သေဘာကို နိဗၺာန္ဟုေခၚသည္။
ထုိအျငိမ္းဓာတ္ အေအးဓာတ္ကား ခ်မ္းသာတစ္မ်ိဳးျဖစ္၍ သႏၱိသုခ နိဗၺာန ဓာတ္ဟူ၍လည္းေကာင္း ေခၚသည္။ ထုိနိဗၺာန္သည္ သေဘာအားျဖင့္ ရုပ္နာမ္ခပ္သိမ္း ခ်ဳပ္ျငိမ္းေအးျမျခင္း သေဘာလကၡဏာ ရွိသည္။ ျငိမ္းေအးျခင္းဟူေသာ ပင္ကုိယ္သေဘာမွ မည္သည့္အခါမွ် ေရြ႕လ်ားျခင္းမရွိေသာ ဂုဏ္ႏွင့္ျပည့္စံု၏။ စိတ္ေစတသိက္တုိ႔ထက္ ပို၍သိမ္ေမြ႕ေသာ ဓာတ္ၾကီးတစ္မ်ိဳးျဖစ္၍ စိတ္ေစတသိက္ကဲ့သို႔ပင္ အထည္ပံုဟန္၊ သဏၭာန္နိမိတ္၊ အရိပ္အသြင္ မရွိေသာ ပရမတၳဓာတ္ၾကီး ျဖစ္သည္။
နိဗၺာနဓာတ္ႏွင့္ သခၤါရ
တနည္းအားျဖင့္ နိဗၺာန္ဟူေသာ ေ၀ါဟာရသည္ နိဗၺာနဟူေသာ ပါဠိပုဒ္မွ ဆင္းသက္လာေသာ ေ၀ါဟာရျဖစ္သည္။ နိဗၺာနဆုိသည္မွာ ကင္းျငိမ္းျခင္းဟု အဓိပၸာယ္ရသည္။ ရုပ္ နာမ္သခၤါရဟူေသာ ၀ဋ္ဆင္းရဲတုိ႔ လံုး၀ ျဖစ္ေပၚမလာၾကေတာ့ဘဲ ရုပ္ နာမ္သခၤါရတုိ႔ လံုး၀ကင္းျငိမ္းေသာ သေဘာ၊ မရွိျခင္းသေဘာဟု ဆုိလုိေပသည္။ မွန္၏၊ ရုပ္နာမ္တရားတုိ႔ကို ျပဳျပင္စီမံမူ သေဘာေၾကာင့္ သခၤါရဟု ေခၚသည္။ ထုိ ရုပ္နာမ္သခၤါရတုိ႔ႏွင့္ နိဗၺာနဓါတ္သည္ ဆန္႕က်င္ဘက္ျဖစ္သည္၊ သခၤါရတရားတုိ႔သည္ ေရွးဦးစြာျဖစ္ေပၚျခင္း ဥပါဒ္သေဘာရွိၾကသည္။ ခ်မ္းသာ ေကာင္းစားရန္ အျမဲမျပတ္ျပဳျပင္အားထုတ္ေနရေသာ သေဘာလည္းရွိၾက၏။ ေရွးဘ၀ ေရွးအေၾကာင္းတရားတုိ႔ႏွင့္ စပ္၍ ျဖစ္ျခင္းလည္းရွိ၏။ ပံုသဏၭာန္ အထည္ကိုယ္ရွိသကဲ့သို႔ ထင္ေပၚလာတတ္ၾကသည္။
နိဗၺာန္မွာမူကား ေရွးဦးစြာ ျဖစ္ေပၚလာျခင္း ဥပါဒ္သေဘာလည္းမရွိ၊ မျပတ္ျဖစ္ေသာ ရုပ္နာမ္အစဥ္မွလည္း ကင္း၏။ ျပဳျပင္အားထုတ္ ရေသာ သေဘာလည္းမရွိ၊ ေရွးဘ၀ ေရွးအေၾကာင္းတုိ႔ႏွင့္ စပ္၍ ျဖစ္ျခင္းလည္းမရွိ၊ နိမိတ္ပံုသဏၭာန္ အထည္ျဒပ္ကင္းသည့္ အေနအားျဖင့္သာ အရိယာတုိ႔၏ ဉာဏ္မ်က္စိ၌ ထင္ေပၚလာသည့္ သေဘာရွိသည္။
ထို႔ေၾကာင့္ နိဗၺာန္ကုိ သိျပီး ျမင္ျပီးေသာ အရိယာပုဂၢိဳလ္မ်ားေသာ္မွလည္း ထိုနိဗၺာန္ကို မည္သည့္အရာ၀တၳဳႏွင့္ တူသည္ဟူ၍လည္းေကာင္း၊ မည္သို႔ေသာ အဆင္းအေရာင္ ပံုသဏၭာန္ရွိသည္ဟူ၍လည္းေကာင္း၊ မည္သည့္အရြယ္ပမာဏရွိသည္ဟူ၍လည္းေကာင္း မေျပာျပႏုိင္ပါေခ်။ မျပတ္ျဖစ္ပ်က္ေလ့ရွိေသာ ရုပ္ နာမ္ သခၤါရတုိ႔၏ လံုး၀ေပၚမလာဘဲ ခ်ဳပ္ျငိမ္း ကင္းဆိတ္သည့္ အေနအားျဖင့္သာလွ်င္ သိလည္းသိရ၏၊ ေျပာလည္း ေျပာျပႏုိင္ၾကေလသည္။
နိဗၺာန္သရုပ္
နိဗၺာန္သည္ ရုပ္နာမ္သခၤါရ ၀ဋ္ဆင္းရဲဟူသမွ်တုိ႔၏ လံုး၀ခ်ဳပ္ျငိမ္းျခင္းဟူေသာ သႏၱိလကၡဏာသေဘာအားျဖင့္ တစ္ပါးတည္းသာ ျဖစ္ေသာ္လည္း ခႏၶာအၾကြင္းရွိျခင္း၊ မရွိျခင္း ကြဲျပားျခားနားေၾကာင္း ပရိယာယ္အားျဖင့္ကား -
(၁) သဥပါဒိေသသ နိဗၺာန္
(၂) အႏုပါဒိေသသ နိဗၺာန္ ဟူ၍ (၂)မ်ိဳးအျပားရွိသည္။ ထိုတြင္ -
(၁) ရဟႏၱာပုဂၢိဳလ္တုိ႔၏ သႏၱာန္၌ ပရိနိဗၺာန္မျပဳမီအတြင္း ကိေလသာတို႔၏ လံုး၀မျဖစ္ေပၚႏုိင္ေသာအားျဖင့္ ကုန္ဆံုးခ်ဳပ္ျငိမ္းျခင္းသည္ သဥပါဒိေသသနိဗၺာန္ ျဖစ္သည္။
(၂) ကိေလသာအားလံုးခ်ဳပ္ျငိမ္းျပီးေသာ ရဟႏၱာပုဂၢိဳလ္တုိ႔ ပရိနိဗၺာန္ျပဳျပီးသည့္ေနာက္ကာလ၌ ရုပ္နာမ္သခၤါရတုိ႔ လံုး၀ျဖစ္ေပၚမလာေတာ့ဘဲ အျပီးသတ္ ခ်ဳပ္ျငိမ္းျခင္းသည္ အႏုပါဒိေသသနိဗၺာန္ မည္၏။
ထုိအႏုပါဒိေသသနိဗၺာန္ကို ခႏၶာတို႔၏ အျပီးသတ္ခ်ဳပ္ျငိမ္းမူ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ခႏၶနိဗၺာန္ဟု ေဟာၾကားေတာ္မူပါသည္။
ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာႏုိင္ငံေတာ္အစိုးရ သာသနာေရး၀န္ၾကီးဌာနမွထုတ္ေ၀ေသာ ဗုဒၶဘာသာတရားေတာ္မ်ား စာအုပ္မွ ထုတ္ႏူတ္ေဖာ္ျပသည္။
No comments:
Post a Comment